ارزيابي شکل ظاهري بدن در اسب

يکي از روشهاي ارزيابي فنوتيپي حيوانات ارزيابي شکل ظاهري است. شکل ظاهري مطلوب در اسب شامل تناسب ساختار عضلاني، استخوان­بندي  بدن و اندام­ها نسبت به يکديگر مي­باشد. شکل ظاهري در اسب قابل توارث است (وراثت­پذيري ۱۵/۰ تا ۵۰/۰) و همبستگي صفت با عملکرد حيوان زياد مي­باشد(۷/۰ تا ۹/۰).

در ارزيابي شکل ظاهري، تعادل حيوان، سلامت اندامهاي مختلف (نظير دست­ها، پاها و غيره) و يا وجود ناهنجاريهاي بدني و حرکتي بررسي مي­شود.

يک اسب ايده­آل بايد داراي تعادل باشد. حيوان متعادل داراي استخوان شانه بلند و شيب­دار، پشت کوتاه و شکم طويل بوده و اندامهاي مختلف آن بايد با يکديگر متناسب است. ساختار سر و گردن در استعداد سواري اسب اهميت دارند. ساختار بخش جلويي بر طول گامها، نرم دويدن و قدرت حرکت اثر دارد. حدود ۶۰ تا ۶۵ درصد از وزن بدن بر روي پاهاي جلو مي­باشد و درنتيجه بيشتر ناهنجاريهاي ناشي از ضربه در پاهاي جلو اتفاق مي­افتد. شانه بايد بلند، شيب­دار و عضلاني باشد. شيب­دار بودن شانه سبب حرکت آزاد عضو به طرف جلو و حداکثر طول گام مي شود و نيز ضربات وارده در هنگام راه رفتن را کاهش مي­دهد. استخوان قلم بايد کوتاه و داراي رباط­هاي محکم و کاملا مشخص باشد.

برخي ناهنجاريهاي ساختاري در زانو نظير انحراف زانو به جلو يا عقب، پاهاي پرانتزي و غيره سبب نامطلوب بودن شکل ظاهري و کاهش عملکرد مي­شود. مفصل بخلوق، بخلوق و سم­ها نيز بايد در ارزيابي شکل ظاهري مورد بررسي قرار گيرد.

بدن از قسمت جدوگاه، قفسه سينه و پشت تشکيل شده است و شکل آن بر تعادل، ظرفيت و قدرت دويدن تاثير دارد. جدوگاه بايد برجسته بوده و قابليت قرار دادن زين را داشته باشد. دنده­ها بايد بلند و قوس­دار باشد. براي مناسب بودن شکل ظاهري، پشت بايد کوتاه، مستقيم و عضلاني باشد.

به­دليل نقش قسمت عقب حيوان در هدايت اسب به جلو، ساختار آن اثر بسيار زيادي بر دويدن حيوان دارد. در يک اسب ايده­آل بايد استخوان ران کوتاه، درشت ني بلند و قلم پاي عقب نيز کوتاه باشد. مفصل خرگوشي و مفصل بخلوق ضربات وارده در موقع راه رفتن را خنثي مي­کنند. برخي ناهنجاريهاي پاهاي عقب نظير مفصل خرگوشي داسي شکل، مفصل خرگوشي گاوي شکل و غيره بر عملکرد و شکل ظاهري اسب اثر دارد.

در قضاوت شکل ظاهري بايد عضلاني بودن بدن را نيز مورد توجه قرار داد. عضلات بايد دراز، صاف و کاملا مشخص باشد.