خواص گیاه دارویی جنطیانا

جنطیانا

 

نام های دیگر: کوشاد، ژانسیان

خواص: از جنطیانا در موارد زیر استفاده درمانی به عمل می آید:
کم اشتهایی، یبوست، صفرا، تب مالاریا، دفع کرمک اطفال، افزایش مقاومت بدن، خستگی عمومی بدن، کم خونی، نارسایی اعمال کبد، رماتیسم، نقرس

خواص گیاه دارویی ثعلب

ثعلب

 

خواص: از ثعلب و فرآورده های آن بیشتر در شیرینی پزی استفاده می گردد. همچنین می توان در موارد زیر نیز مورد استفاده درمانی قرار داد:
سرما خوردگی، اخلاط خونی، ورم مثانه، اسهال های ساده، ضعف اعصاب و ….

خواص گیاه دارویی تمشک

تمشک

 

نام های دیگر: توت سه گل، توت الارض، تلو

خواص: از برگ و میوه تمشک در مواردی نظیر: نرم کردن سینه، دفع اخلاط، بیماری های معده، گاز شکم کودکان و … استفاده درمانی به عمل می آید.

خواص گیاه دارویی ترشک

ترشک

 

نام دیگر: حماض

خواص: از ترشک در موارد زیر مورد استفاده درمانی قرار می گیرد:
نارسایی عمل دستگاه دفع ادرار، بیماری های التهابی، اسکوربوت، کم اشتهایی، بواسیر، ورم لثه، بیماری های پوستی، یبوست های مزمن، زردی، گواتر، تب های نوبه، کمر درد و ….

خواص گیاه دارویی پونه

پونه

 

خواص: پونه حاوی آنتی بیوتیک طبیعی می باشد، به همین خاطر برای رفع بیماری های عفونی از آن استفاده می شود. همچنین از پونه در موارد زیر استفاده درمانی به عمل می آید:
صفرا، اخلاط، نزله، سیاه سرفه، آسم، سرما خوردگی، سینوزیت، نفخ، نقرس، قطع حالت قاعدگی، لکه های جلدی، تقویت دستگاه هاضمه

تناوب زراعی

تناوب زراعی:

 در انتخاب تناوب زراعی بادام زمینی می بای به نکات زیر توجه داشت :

 1) بادام زمینی ممکن است در خاکهای فقیری کاشته شود که برای سایر محصولات مناسب نباشد . 2) بادام زمینی مقدار زایدی از مواد غذایی خاک را می گیرد . زیرا بقایای گیاهی نیز از زمین خارج می گردد .

 بادام زمینی در بعضی از بیماریهای خاکزی مانند بوته میری باکتریایی با گیاهان تیرة گوجه فرنگی مشترک است .

مثالهایی از تناوب های بادام زمینی عبارتند از :‌

بادام زمینی ـ ذرت خوشه ای ـ پنبه ـ آیش.

بادام زمینی ـ ( کود سبز ) ، پنبه ـ ذرت خوشه ای.

کود شیمیایی:

 بطور کلی هر یک تن بادام زمینی ( نیام کامل ) با 5/1 تا 2 تن علوفه همراه آن حدود 60 تا 75 کیلوگرم ازت ، 10 تا 15 کیلوگرم اکسید فسفر ، 400 تا 50 کیلوگرم اکسید پتاسیم و 40 تا 50 کیلوگرم اکسید کلسیم از خاک خارج می کند .

 چنانچه کود شیمیایی زیادی برای محصول قبل مصرف شده باشد به اضافه کردن کود به زمین بادام زمینی نیازی نیست .

تاریخ کاشت:

حداقل درجه حرارت خاک برای جوانه زدن بادام زمینی حدود 10درجة سانتی گراد است .

 حساسیت به کم آبی و نیاز به آب در بادام زمینی از زمان تشکیل جوانه گلها تا نزدیک به دو هفته قبل از رسیدگی زیاد است .

کنترل علفهای هرز:

 میتوان از علف کشهایی مانند امولسیون 43 درصد آلاکلر(لاسو)به میزان 4تا5 لیتر یا امولسیون 48 درصد یفلورالین به میزان 1/2 تا 1/8 لیتر در هکتار بصورت قبل از کاشت استفاده بعمل آورد .

 این علف کشها محصول را 2تا 3 ماه بعد از مصرف در برابر اکثر علفهای هرز محافظت میکند.

آفات و امراض:

بعضی از آفات عمومی مثل زنجره باقلا ، کرم غوزه پنبه و پروانه کارادینا به بادام زمینی نیز خسارت وارد می سازد .

 بیماری لکه برگی بادام زمینی عامل بیماری قارچی است بنام Cercospora personata که روی بقایای گیاهی آلوده زمستان گذرانی نموده و اسپور آن توسط باد منتشر می گردد .

 پوسیدگی پایه تخمدان ، ریزش برگها و نیامها و یا کوچک ماندن نیامها از نتایج این بیماری می باشد . کنترل بیماری با استفاده از ارقام مقاوم ، تناوب حداقل سه ساله ، تقویت محصول و بالاخره استفاده از سموم قارچ کش مانند زینب و مانب امکان پذیر است .

برداشت:

زمان برداشت با آثار زردی خفیف برگها و بررسی نیامها مشخص می شود .

در برداشت مکانیزه ابتدا قسمتهای هوائی را با علف زن ( موور ) قطع کرده و سپس با دستگاهی مشابه دستگاه برداشت سیب زمینی و در صورت عدم دسترسی به این دستگاه با دستگاه معمولی برداشت سیب زمینی بادامها را خارج کرده و بصورت ردیفی روی زمین قرار می دهند .

موارد استفاده:

 دانه از نظر فسفر و ویتامینهای گروه B نیز غنی است . مقدار انرژی ، قابلیت هضم و کیفیت پروتئین دانه بسیار زیاد می باشد .

یکی از مصارف مهم ارقام کم روغن بصورت آجیل است .

 کنجاله بادام زمینی را که 40 تا 50 درصد پروتئین پر کیفیت دارد بعنوان مکمل پروتئین در جیره دام بکار می برند .

 علوفه بادام زمینی حدود 7 درصد پروتئین دارد و برای تغذیه دام بسیار مطلوبست ولی کیفیت علوفه به روش خشک کردن و جمع آوری آن و بخصوص میزان برگ بستگی دارد .

قلمه زدن

قلمه زدن

قلمه زنی روشی است برای تکثیر گیاهان که بر حسب نوع گیاه و استعداد ریشه‌زایی می‌تواند ساده باشد و یا برعکس نتیجه گیری از آن و یا ریشه‌دار کردن قلمه‌ها جز در شرایط استثنایی مثلا استفاده از برخی هورمونها مقدور نخواهد بود. بطور کلی استعداد ریشه‌زایی از گونه‌ای به گونه دیگر فرق می‌کند. عوامل موثر در قلمه زنی بستگی به زمان برداشت قلمه ، سن گیاه ، شرایط محیطی ، رعابت نکات بهداشتی و … دارد.

 

روشهای مختلف قلمه زنی

 

قلمه‌ها بر حسب مورد می‌تواند به صورتهای خشبی )چوبی) ، نیمه خشبی و علفی (سبز) ، قلمه برگ ، قلمه ریشه تهیه شوند:

 

قلمه علفی

 

این قلمه‌ها از شاخه‌های علفی و در حال رشد بطول 15 - 10 سانتیمتر برداشته می‌شوند و با نگهداری چند برگ جوان

 

(برگ 3 - 2 ) در بسترهای مناسب مانند شسته پاپیت - پرلیت انجام می‌شود. شرط موفقیت در قلمه‌های علفی آلوده نشدن آنها به امراض قارچی و حفظ رطوبت طبیعی با استفاده از نایلون یا شیشه روی آنها و نیز رساندن نور کافی به قلمه‌ها جهت انجام فتوسنتز و تامین مواد غذایی از طریق فتوسنتز توسط برگهای نگهداری شده می‌باشد. مانند شمعدانی ، داودی ، میخک و …

 

قلمه نیمه خشبی

 

در قلمه‌های نیمه خشبی وجود برگ همیشه ضروری نیست ولی نگه داشتن یک یا دو برگ کامل و یا نصف پهنک جهت ریشه‌زایی کمک می‌کند. در هر موقع از سال می‌توان این نوع قلمه را گرفت ولی اکثرا در اواخر بهار که شرایط برای ریشه دار کردن قلمه‌ها مساعد است. مانند داودی ، ختمی چینی ، زیتون ، مرکبات ، برگ نو و …

 

قلمه خشبی

 

زمان برداشت این قلمه‌ها بعد از برگ ریزان و قبل از سبزشدن جوانه‌های گیاه مادری در زمستان و از شاخه‌های فصل جاری گرفته می‌شود ولی این کار نباید دیرتر از وسط زمستان انجام گیرد. در حالیکه قلمه زنی زودتر انجام گیرد، بخاطر وجود خواب در جوانه‌ها مخصوصا در مورد گیاهان مناطق سردسیری و معتدله امکان جوانه زنی و ریشه زایی وجود نخواهد داشت. قلمه‌های خشبی بطول 50 سانتیمتر گرفته می‌شوند و پس از ضدعفونی با قارچ کشها در کیسه‌های نایلونی نسبتا ضخیم با چند سوراخ در زیر ماسه شسته نگه داری می‌شوند. مانند قلمه گیری انگور.

 

قلمه برگ

 

بعضی از گیاهان را از طریق قلمه برگ می‌توان تکثیر کرد. این نوع گیاهان استعداد تولید جوانه‌ها و ریشه‌های اتفاقی را در برگهای خود دارند و از این خاصیت استفاده نموده و برگهای آنها را با دمبرگ و پهنک برگ در بستر مرطوب و هوای مرطوب قرار می‌دهند. مانند بنفشه آفریقایی ، بگونیارکس ، سانسوریا.

 

قلمه ریشه

 

بعضی از گیاهان در روی ریشه‌های خود تولید جوانه‌های اتفاقی می‌نمایند که با بهره گیری از این خاصیت اقدام به ازدیاد از طریق قلمه ریشه می‌گردد. لازم به یادآوری است که کلیه گیاهانی که استعداد پاجوش دادن را دارند امکان قلمه ریشه را نیز دارند مانند شقایق.

 

عوامل موثر محیطی در ریشه زایی قلمه‌ها :

 

1)         رطوبت: عاملی است که ظهور و رشد ریشه‌ها بوجود آن بستگی دارد.

 

2)         تهویه: شرط اساسی تشکیل ریشه در قلمه‌ها بوده و این مسئله نقش اکسیژن را در ریشه زایی روشن می‌نماید.

 

3)         نور شدید و روزهای بلند: به جهت افزایش شدت فتوسنتزی ریشه زایی قلمه‌ها را تحریک می‌کند.

 

4)         دما: در دمای 25 درجه سانتیگراد تشکیل ریشه‌های قلمه‌ها تشدید می‌شود.

 

5)         قندها: قدرت ریشه زایی قلمه‌ها را افزایش می‌دهد.

 

6)         عنصر B (بر)ریشه زایی قلمه‌ها را تحریک می‌کند.

 

حالت فیزیولوژیکی قلمه‌ها

 

1)         قلمه‌های علفی بهتر از قلمه‌های خشبی ریشه‌دار می‌شوند.

 

2)         قدرت ریشه‌زایی قلمه‌های تهیه شده از نهال صغیر به مراتب بیشتر از قلمه‌های تهیه شده از نهال بالغ است.

 

3)         وجود جوانه سالم و دور بودن جوانه از محل ریشه‌زایی اثر مساعدی در ریشه زایی دارد.

 

4)         آلوده بودن عضو مورد تکثیر به امراض ویروسی همواره نتیجه منفی روی ریشه زایی دارد.

 

5)         قلمه‌هایی که از شاخه‌های نزدیک ریشه گرفته می‌شوند، استعداد ریشه‌زایی بیشتری دارند.

 

6)         سالم بودن قلمه از نطر سرمازدگی ضروری است.

 

7)         ذخایر هیدراتهای کربن و خشبی شدن برای قلمه‌های خشبی عوامل مساعدی در ریشه‌زایی است.

 

8)         اگر در موقع گل دادن گیاه از گیاه قلمه گرفته شود، ریشه زایی آن قلمه‌ها حداقل خواهد بود.

 

روابط هورمونی با ریشه زایی

 

1)         هورمونهای اکسینی ریشه‌زایی قلمه‌ها را افزایش می‌دهند.

 

2)         هورمونهای سیتوکینین بر روی ریشه زایی قلمه‌ها اثر منفی دارند.

 

3)         هورمونهای جیبرلینی در ریشه زایی قلمه‌ها اثر منفی دارند.

 

4)         هورمونهای انسانی مانند گونادوتروپین ریشه زایی را در قلمه‌های شمعدانی و انگور تحریک می‌کند.

 

منبع : منم کشاورز - نویسنده مهندس یدالله ظروفی

میوه زردآلو

میوه زردآلو:

 

زردآلو يا قيسى اين خويشاوند طلايى آلوچه و آلو از سه هزار سال پيش در چين كشت مى شد و برخلاف آنچه از نام علمى اش برمى آيد، منشاء آن نه ارمنستان بلكه شمال غربى چين در نزديكى مرز روسيه در منطقه «گريت وال» است. درخت زردآلو گياهى است مقاوم با برگ هاى پهن و نسبتاً گرد، با راس نوك تيز و حاشيه نسبتاً دندانه دار. گل هاى بدون پايه با پنج گلبرگ منظم و پرچم هاى پرشمار در اوايل بهار شكفته مى شوند. ميوه شفت و آلوچه مانند زردآلو با پوسته نازك و گوشت زردرنگ در اواسط تابستان رسيده مى شود. ميوه هاى رسيده آبدار، شيرين و با سطحى صاف و بدون كرك اند و در اشكال متفاوتى مانند ميوه تازه، آب ميوه، ميوه خشك شده (برگ قيسى)، فريز شده و كنسرو شده به مصرف مى رسند.از عصاره هسته سرشار از گيلكوزيدهاى سيانوژنيك زردآلو دارويى ضدسرطان در گذشته تهيه مى شد كه امروزه از رده خارج شده است. هسته زردآلوهايى كه در آسياى مركزى و نواحى مديترانه اى كاشته مى شود، شيرين است و مى توان همانند بادام از آن روغن گرفت. از روغن زردآلو در تهيه انواع كرم هاى پوست، صابون و در عطرسازى استفاده مى شود. گاهى نيز آن را با روغن بادام مخلوط كرده و به مشتريان مى فروشند. ميوه زردآلو حاوى مقادير زيادى ويتامين A و مقادير كمترى از تيامين، ريبوفلاوين، نياسين، ويتامين C، كلسيم، فسفر، آهن و پتاسيم است. سالانه ۲۷۰۰۰ هزار تن زردآلو در سرتاسر جهان توليد مى شود كه تركيه، ايران و پاكستان بزرگترين توليدكنندگان آنند.

تهیه پیوندک

تهیه پیوندک

 

 

در پیوند اسکنه تهیه پیوندک خیلی ساده و آسانتر از تهیه پایه است.یعنی شاخه ای که حداکثر به ارتفاع 10 سانتی متر و دارای دو یا سه جوانه در انتهای فوقانی باشد انتخاب نموده قسمت تحتانی آن را در طول 4 تا 5 سانتی متر از دو طرف متقابل به طور مورب می تراشند یعنی دو سطح تراش نسبت به یکدیگر مایل می با شند.

 

 

قرار دادن پیوندک روی پایه

 

 

بر نصب پیوندک روی پایه باید دو لب شکاف انتهایی آن را به وسیله چاقوی پیوند زنی ( اگر پایه نازک باشد) و یا دستگاه مخصوص پیوند اسکنه از یکدیگر باز نموده پیوندک را در داخل آن قرار داد.

 

 

یکی از موارد استعمال پیوند اسکنه در درختان خانواده سوزنی برگها مانند انواع کاج می باشد . درباره این دسته از درختان و پاره ای از گیاهان دیگر مانند گردو باید پیوند اسکنه ای را در جوانه انتهایی زد.یعنی بدون اینکه قبلاً انتهای پایه  را قطع کنند جوانه انتهایی آن را که نسبتاً درشت است از وسط ودر طول شاخه شکاف داده و پیوندک را نیز که دارای جوانه انتهایی می باشد یعنی از انتهای شاخه باید انتخاب شود پس از تراشیدن و تیهه آن در شکاف پایه قرار داده می بندند.

 

 

در پاره ای از نباتات دیگر مانند آزاله و بعضی از جور های خانواده تیغی ها( کاکتاسه) به جای اینکه پایه را شکاف دهند و پیوندک را بترشاند عمل بر عکس انجام می دهند.یعنی انتهای پایه را تراشیده و قسمت  تحتانی پیوندک را شکاف می دهند.در این پیوند نیز پیوندک باید دارای جوانه انتهایی باشد.یعنی نوک آنرا نباید قطع کرد.

 

 

2- پیوند تاجی: در این پیوند نیز شاخه را از درخت جدا کرده روی انتهای پایه که به طور افقی قطع گردیده زیر پوست ساقه آن را قرار می دهند.

 

 

تهیه پایه: اگر پایه جوان باشد پس از قطع انتهای آن در محلی که پیوندک باید نصب شود با چاقوی پیوندزنی پوست پایه را از چوب جدا می نمایند به نحوی که پوست شکاف نخورد.الین امر در پایه های جوان که پوست انها نازک می باشد و نرمی خود را از دست نداده اند ممکن است ولی در پایه های کهن که پوست درخت چوب پنبه ای شده و سفت شده این طرز عمل مقدور نیست.برای اجرای پیوند تاجی در پایه های نوع اخیر شکافی عمودی به عمق چند میلیمتر و طول 4تا 5 سانتیمتر در پوست درخت و در محل پیوند ایجاد نموده و با نوک چاق5وی پیوند زنی پوست درخت را از چوب جدا می کنند به قسمی که پوست از پایه جدا شود ولی قطع نگردد و بعد پیوندک را زیر پوست قرار می دهند .در طرز اول بستن پیوند لازم نیست ولی در طریقه دوم باید پیوندک را به وسیله ریسمان در محل مناسب خود ثابت نگه داشت.

 

 

تهیه پیوندک

 

 

در پیوند تاجی قسمتی از پیوندک که باید زیر پوست پایه قرار گیرد دارای ضخامتی خواهد بود که بتوان آن را به آسانی زیر پوست پایه قرار داد.برای این منظور در پیوندک های نازک انتهای تحتانی آن را بطور مورب قطع می کنند ولی در شاخه های ضخیم پیوندک باید به اصطلاح معروف شانه دار باشد.یعنی اول قسمت بالای تراش پیوندک را افقی قطع نموده ( تقریباً تا مرکز یعنی وسط ضخامت پیوندک) و سپس بقیه را در امتداد سطح موربی که طول آن تقریباً در حدود 3تا 4 سانتی متر می شود از پیوندک جدا نماید.

 

 

3- پیوند نیمانیم: پیوند انگلیسی یا نیمانیم که در سایر ممالک خیلی مرسوم است و در هوای آزاد مورد استفاده قرار می گیرد در ایران فقط در گلخانه برای پیوند درختچه های تزئینی از قبیل گل سرخ – یاس درختی – درخت برف یا زبان گنجشک- گل نارون مجنون – موچسب و غیره مورد استعمال دارد.در این پیوند تا جایی که ممکن است  باید پایه و پیوندک دارای  یک قطر باشند در این صورت تهیه پایه و پیوندک یکسان بوده هیچ تفاوتی  بین انها نیست ولی هر گاه پایه قطورتر از پیوندک باشد طرز تهیه انها متفاوت خواهد بود.

 

 

انواع پیوند نیمانیم: پیوند نیمانیم را به دو طریق می توان انجام داد.یکی ساده و دیگری شکاف دار.در پیوند نیمانیم ساده اگر پایه و پیوندک دارای یک قطر باشد انتهای هر دو آنها را به طور مورب به قسمی که سطح مقطع در حدود 2تا3 سانتی متر باشد قطع می کنند پس از تراشیدن پایه و پیوندک  دو مقطع را با یکدیگر منطبق کرده یعنی روی هم قرار داده با ریسمان می بندند و چسب می زنند.

 

 

در پیوند نیمانیم  شکاف دار پایه و پیوند را به طور عمودی شکاف می دهند.در موقع نصب پیوندک روی پایه لبه شکاف یکی از دو قسمت به شکل زبانه داخل شکاف دیگری قرار گرفته و بدین طریق باعث استحکام پیوند می شود.طول شکاف مساوی ثلث طول سطح مورب مقطع می باشد و ابتدای ان در آخر ثلث اول مقطع ووانتهای آن اول ثلث سوم سطح نامیرده قرار دارد.

 

 

پیوند رو میزی: پیوند رومیزی پیوند نیمانیمی است که پایه قلمه بدون ریشه و محل خارج از زمین در مکان سر پوشیده ای می باشد و چون عمل پیوند کردن روی میز انجام می گیرد این نوع پیوند را رومیزی نام نهاده اند.

 

 

طرز نصب کردن پیوندک روی پایه با پیوند نیمانیم ساده یا شماف دار هیچ تفاوت ندارد ولی برای جوش خوردن پایه باید محیط مناسبی به ترتیب که ذیلاً شرح می دهیم ایجاد نمود.قلمه ای که به عنوان  پایه مورد استفاده قرار می گیرد  20 تا 30 سانتی متر طول دارد  و پیوندک دارای 2 تا 3 جوانه می باشد.

 

 

پس از آنکه پیوندک روی پایه قرار داده شد و اطراف ان را با ریسمان بستند و با چسب پوشاندند قلمه های پیوند شده را دسته کرده هر 30 تا 50 عدد آن را با هم می بندند.از طرف دیگر در جعبه چوبی که ابعاد آن متناسب با مقدار قلمه پیوند شده است مقداری خاک اره یا خزه به ارتفاع تقریبی 5 سانتی متر می ریزند و دسته قلمه را بطور عمودی  پهلوی یکدیگر روی خاک اره ته جعبه بطور مرتب قرار می دهندو روی این قلمه ها را  با خاک اره به ارتفاع 5 سانتی متر می پوشانند و طبقه دیگری از قلمه پیوند شده روی آن قرار می دهند و این عمل را تکرار می کنند تا جعبه پر شود و بتوان روی ان را با قشری از خاک اره به ضخامت 5 تا 10 سانتی متر پو شاند.پس از آنکه جعبه پر شد، مقدار ریادی آب روی قلمه ها  می ریزند تا خاک اره و یا خزه بین ردیف ها کاملاً خیس شود.در این موقع در جعبه را بسته در محلی که اقلاً 30 درجه و حد اکثر 35 درجه حرارت داشته باشد  قرار می دهند بعد از 15 تا 20 روز پیوندها جوش خورده باید انها از جعیه خارج نمود و در خاک برای ریشه دار شضدن قلمه ها ( یعنی پایه پیوند شده ) کاشت.

 

 

4- پیوند ترصیعی: این نوع پیوند شبیه به پیوند اسکنه است با این تفاوت که در پیوند ترصیعی تنها به ایجاد شکاف در پایه اکتفا نمی شود بلکه قطعه ای از چوب و پوست پایه را که مقطع آن دارای شکل مثلثی می باشد از داخل پایه طبق ( شکل 14 ) بیرون می آورند.

 

 

برای تهیه پیوندک دو طرف انتهای تحتانی ان را به نحوی می تراشند که بتوان آن را در قسمت خالی پایه قرار داد.

 

 

اشکال اجرایی این طرز پیوند که محکم ترین انواع پیوند انتهایی می باشد در این است مه تراش پیوندک و تهیه جای ان در پایه باید به قسمی باشد که این دو قسمت کاملاً در یکدیگر قرار گیرند و در موقع اتصال آنها به یکدیگر فضای خالی و هوا بین جدارهای آنها نباشد یعنی پایه و پیوندک کاملاً به یکدیگر بچسبندند.بستن پیوندک و پوشاندن آن با چسب در پیوند ترصیعی نیز لازم است.

 

 

ب)- پیوند جانبی: در پیوند جانبی بدون قطع انتهای پایه پیوندک را در منطقه ای از سطح جانبی آن نصب می نمایند.

 منبع: منم کشاورز -نویسنده مهندس یدالله ظروفی

پیوند شکافی جانبی

پیوند شکافی جانبی

 

 

در پیوند شکافی جانبی طرز عمل کاملاً شبیه به طریقه پیوند ترصیعی است با این تفاوت که در پیوند جانبی به جای انکه قسمتی از پایه را به طور عمودی در آورند انم را بطور مایل به نحوی شکاف می وهند که شکاف به مرکز یعنی وسط ساقه پایه نرسد.در غیر این صورت علاوه بر دشوار شدن ، علاج زخم حاصله استقامت تنه پایه را نیز کم می کند و در اثر جزیی ضربت این قسمت فوقانی آن در محل پیوند از بقیه ساقه جدا می شود.

 

 

پیوند جانبی زیر پوست

 

 

در پیوند تاجی پوست پایه را به وسیله چاقوی پیوند زنی جدا کرده بدون اینکه پوست شکافی بخورد ( در پایه هی جوان ) پیوندک را زیر پوست یعنی بین پوست و چوب پایه قرار می دادند.در پیوند جانبی زیر پوست نیز این عمل اجرا می شود ولی از آنجایی که انتهای پایه قطع نشده باید از سه طرف یعنی بالا و دو طرف چپ و راست به وسیله یک شکاف افقی و عمودی پوست پایه را به طول 4 تا 5 سانتی متر قطع و از بدنه پایه جدا نمود.پیوندک را که مانند پیوندک در پیوند تاجی تراشیده اند روی چوب لخت یعنی بدون پوست پایه قرار می دهند و پوست پایه را که قبلاً جدا کرده بودند ولی هنوز از یک طرف به پایه متصل است روی پیوندک قرار داده با ریسمان محکم می بندند.

 

 

پیوند نیمانیم جانبی

 

 

در این پیوند پیوندک را مانند پیوند نیمانیم ساده یا شکاف دار تهیه می نمایند و قسمتی از پوست پایه را به طول 2 تا 3 سانتی متر یعنی به اندازه طول مقطع پیوندک برداشته و شکافی در چوب پایه ایجاد می نمایند.( در پیوند انگلیسی جانبی شکاف دار) مانند پیوند نیمانیم معمولی و یا انتهای پیوندک و پایه را به یکدیگر متصل می کنند.

پیوند پلی

پیوند پلی

 

 

در میان فواید پیوند گفتیم که برای  حفظ درختانی که در زمستان از حیوانات جونده صدمه دیده اند و محکوم به خشک شدن و از بین رفتن هستند از پیوند پلی استفاده می کنند.نوع پیوندی که موردئ استفاده قرار می گیرد تقریباً پیوند نیمانیم جانبی ساده می باشد.

 

 

تهیه پایه : برای تهبیه پایه به طریق زیر عمل  می کنند:

 

 

1- بالای قسمتی از پایه که صدمه دیده و به فاصله 10 تا 15 سانتیمتر از زخم تنه پوست درخت را در چند نقطه می تراشند به قسمی که قسمتهای تراشیده شده به فواصل مساوی و مرتب درز اطراف تنه قرار گیرد.تعداد این نقاط نسبت به ضخامت تنه درخت از 3 تا 5 و گاهی بیشتر تفاوت نمی کند.

 

 

4- خاک پای درخت را بر می دارند تا قسمت تحتانی کله یا یقه درخت و یا چند ریشه ضخیم ظاهر گردد.روی این قسمت اخیر و در مقابل تراشهای تنه درخت پوست چند نقطه را بر می دارند.تعداد تراشهای بالا و زیر زخم باید مساوی و محلشان مقابل یکدیگر باشد.بدین قسم عمل تهیه پایه خاتمه می یابد.

 

 

تهیه پیوندک

 

 

شاخه هایی که طول آنها مساوی فاصله بین دو قسمت متقابل و تراشیده تنه و ریشه است از پایه مادری جدا نموده و دو انتهای آن را بطور مورب یعنی مانند پیوند نیمانیم ساده قطع می کنند.

 

 

اتصال پیوندک و پایه

 

 

دو سر پیوندک را روی قسمتهای تراشیده تنه و ریشه درخت قرار داده به وسیله میخ مفتولی به طول 2 تا 3 سانتی متر در جای خود ثابت نگه می دارند.( زیرا ریسمان استحکام و قدرت مافی برای نگه داشتن پیوندک را در جای خود ندارد) و اطراف زخمهای پیوند را با مقدار زیادی چسب می پوشانند.

منبع : منم کشاورز . مهندس یدالله ظروفی

پیوند قاشی

پیوند قاشی

 از این پیوند زمانی استفاده می شود که درخت پوست نمی دهد  و پایه و پیوندک در حالت خواب هستند.روش کار بداین ترتیب است : 1- برای آماده کردن پیوندک شاخه ای که قطر آن 1 تا 5/2 سانتی متر است انتختاب کرده برش با زاویه 45 درجه در زیر جوانه ، سپس از 5/2 سانتیمتری بالای جوانه یک برش مورب  به طرف پائین در داخل ساقه زده می شود تا به برش اول برسد.در پا یه نیز برشهایی کاملاً مشابه پیوندک ایجاد کرده پس از حذف قسمت زائد آن ایه و پیوندک را با هم جفت می کنند و می کوشند تا لایه های زاینده کاملاً در تماس با یکدیگر قرار گیرند .در محل پیوند جوانه را باید با نوارهای پلاستیکی  ویپه پیوند جوانه یا مواد مشابه محکم نگه داشت.پوشاندن پیوندگاه با چسب پیوند ضروری است  ولی باید متوجه بود که روی جوانه چسب زده نشود ممکن است اطراف محل پیوند را با خاک پوشانده اند تا از خشک شدن محل پیوند جلوگیری شود.

پیوند مهاری: گاهی روی درخت شاخه های بزرگی وجود دارند که زاویه آنها با تنه اصلی کم  است و خطر شکسته شدن دارند برای جلوگیری از این مشکل یک شاخه کوچک مناسب  (پیوندک) در نزدیکی شاخه بزرگی که قرار است. بر روی آن پیوند زده شود( پایه) برگزیده به اندازه ای که لازم است کوتاه می گردد. وبه روشی مشابه پیوند اتصالی به شاخه اصلی پیوند زده می شود.

 

ناسازگاری پیوند

 

 

سه نوع ناسازگاری در پیوند وجود دارد.

 

1-ناسازگاری موضعی :

 

 گلابی (بارتلت)bartlett(williams) روی پایه به

 

 

 

2-ناسازگاری منتقل شونده :

 

هلوی"هلزا ارلی" Hales early روی پایه آلوی"میرو بالان بی" Myrobalan

 

بادام "نانپاریل"  Nonpareilروی آلوی"ماریانا 2624" Mariana 2524

 

ارقام هلو روی آلوی "ماریانا 2624"

 

 

 

3-ناسازگاری ویروس انگیخته:

 

زوال سریع مرکبات

 

زوال گلابی

 

خط سیاه گردو

بادام Almond

بادام Almond :

بادام Almond :

نام علمی Amygdolus :

روغن بادام : برای بدست آوردن روغن بادام ، مغز بادام را پس از تمیز كردن و خشك كردن خرد می كنند و بصورت خمیر در می آورند و سپس آنرا تحت فشار قرار داده و روغن آن را استخراج می كنند . این روغن را فشار اول می نامند .تفاله بادام را كه از فشار اول باقیمانده تحت اثر حرارت و مواد شیمیایی قرار داده و روفن فشار دوم را بدست می آورند . بدلیل اینكه روغن بادام گران است معمولا تقلب كرده و آنرا با روغن های دیگر مانند روغن مغز هسته زردآلو و هلو مخلوط كرده و بام روغن بادام می فروشند .همانطور كه گفته د اگر روغن بادام تلخ یا مغز زردآلو و یا هلو تحت اثر آّب قرارگیرند اسید سیانیدریك و آلدئید بنزوئیك تولید می شود كه سمی است بنابراین برای گرفتن روغن از این هسته ها نباید از آب استفاده كرد اسانس بادام تلخ : این اسانس مایعی زلال و بیرنگ است كه در اثر كهنه شدن برنگ زرد كمرنگ در می آید . بوی آن قوی ، طعمش سوزاننده و تلخ و بسیار سمی است . اسانس بادام تلخ بسهولت با اكسیژن هوا تركیب و اكسید می شود . بنابراین باید همیشه محتوی آن كاملا پر و در بسته بوده و در جای تاریك و سرد نگاهدری شود .شكوفه و گل بادام : گل و شكوفه درخت بادام دارای بوی مطبوعی و طعم تلخ می باشد

پوست میوه بادام : بصورت جوشانده مصرف می شود . طرز تهیه آن به این صورت است كه 50 گرم پوست بادام شیرین را در یك لیتر آب ریخته و مدت چند دقیقه آنرا می جوشانند سپس آنرا صاف كرده و مصرف می كنند .برگ درخت بادام: برای تهیه جوشانده برگ درخت بادام 50 گرم برگ درخت را در یك لیتر آب می جوشانند و سپس صاف می كنند .مغز بادام : معمولا بصورت خشك شده و خام و یا بوداده مصرف می شود

.شیر بادام : شیر بادام را از مغز بادام بو نداده و خام تهیه می كنند . برای تهیه آن 50 گرم مغز بادام را كاملا آسیاب كرده كه بصورت پودر در آید . سپس مقدر 50 گرم شكر یا قند به آن اضافه كرده و با یك لیتر آب مخلوط می كنند مایعی مانند شی بدست می آید .نوع دیگر شیر بادام برای كودكان شیر خوار و اطفال بسیار مفید است و می تواند جانشین شیر مدر و یا مكمل آن باشد بدین ترتیب بدست می آید كه مقدر 50 گرم بادام را بمدت چند دقیقه در آب گرم قرار می دهند تا پوست آن كنده شود سپس آنرا آسیاب كرده و بصورت پودر در می آیند و مقدر كمی آب را بان اضافه می كنند و بهم می زنند تا بشكل خمیر در آید سپس خمیر حاصل را با یك لیتر آب مخلوط و بهم می زنند و سپس مقدر 50 گرم عسل بآن اضافه می كنند تا كاملا حل شود . این مایع را از پارچه ململ می گذرانند تا مایعی مانند شیر از آن باقی بماند.البته اگر اشخاص بالغ بخواهند از شیر بادام استفاده كنند احتیاجی به صاف كردن آن نخواهد بود .طریقه دیگری كه آسان تر است بدین صورت می باشد كه مقدر 50 گرم بادام پوست كنده یك لیتر آب و 50 گرم عسل یا شكر را در داخل مخلوط كن برقی بریزید و تا مایعی مانند شیر بدست آید .

میوه:

میوه:

 

میوه یک تخمدان رسیده و رشد یافته گل است.

 

بعضی مواقع سایر قسمت های گل ممکن است همراه و جز یک تخمدان باشد و بنابراین جزئی از میوه باشد.

 

در بسیاری از مواقع تکامل و رشد میوه بستگی به گرده افشانی دارد.

 

 

اقسام میوه:

 

1.میوه های ساده Simple fruits

 

2. میوه های مجتمع Aggregate fruits

 

3. میوه های مرکب Multiple fruits

 

 

اقسام میوه های ساده - Simple fruits:

 

الف-میوه های ساده خشک(میوه نیام نظیر Leguminosae-فولیکول-کپسول-خورجین(سیلیک)-آکن-دانه ها(گندمه)یا کاریوپ سبز-میو های بالدار یا سامار-میوه های شیزوکارپ-آجیلیها یا نات Nut)

 

ب-میوه های ساده آبدار(شفت ها دراپ Drup-سته ها Berry)

انگور

انگور

 

انگور با انواع خاکها خود را تطبیق داده و عناصر غذایی مورد نیاز آن نسبت به سایر محصولات باغبانی کمتر است اما کمبود هر کدام از آنها حتی به مقدار کم نیز تاثیر زیادی بر کیفیت و کمیت محصول خواهد داشت .

 

تاثیر عناصر مختلف بر انگور و علایم کمبود آنها:

 

زت(N): باعث افزایش  رشد شده و علائم کمبود آن تا زمانی که خیلی شدید نباشد به آسانی قابل تشخیص نیست . ولی در کمبودهای شدید برگها کم رنگ و مایل به زرد شده ورشد شاخه ها کاهش می یابد .

 

فسفر(P): در تبدیل قند  به نشاسته نقش داشته ولی کمبود آن در تاکستانها شایع نیست .علائم کمبود بستگی به واریته آن دارد(شکل1و4).

 

پتاسیم(K): باعث  بهبود کیفیت انگور شده از نرم شدگی و لهیدگی و ریزش پیش از موعد حبه ها جلوگیری نموده و مانع رسیدگی ناهماهنگ آنها می گردد .علائم کمبود آن در قسمت میانی ساقه ها دیده می شود . حاشیه برگها کلروز شده حبه ها ریز می ماند و قسمت پایین خوشه متلاشی و خشک می گردد و حبه ها کشمش مانند می شوند .(شکل2)

 

روی(Zn):از ریزش حبه ها چلوگیری نموده و به ساخت هورمون اکسین کمک می کند در صورت کمبود. محل اتصال دمبرگ به پهنک توسعه نیافته و باریک می ماند. گیاه دچار کمبود اکسین شده و رشد آن مختل می گردد. حبه ها نا رس باقی مانده و شروع به ریزش می کنند.

 

منکنز(Mn): نقش آن مشارکت در سیستم های آنزیمی و تولید کلروفیل است. علائم کمبود معمولا تا سه هفته پس از گلدهی ظاهر شده و این علائم با زرد شدن بین رگبرگها آغاز می گردد و اغلب در برگهای جوان دیده می شود.(شکل3)

 

بر(B): این عناصر در فعالیتهای حیاتی گیاه نقش عمده ای داشته. باعث ساخت پکتین شده و مقاومت گیاه را نسبت به سرما و بیماریها افزایش میدهد و به رشد ریشه نیز کمک می کند. در صورت کمبود اختلالاتی در رشد و نمو دانه گرده به وجود می آید که میزان محصول را به شدت کاهش می دهد. علائم کمبود بر در انگور به آسانی قابل تشخیص است. به طوری که بوته های با کمبود شدید. میوه نداشته و برخی از خوشه ها سوخته و خشک می شوند و فقط ساقه خوشه همراه با چند حبه باقی می ماند.

پیوند

پیوند:

 

پیوند درختان پسته :

 

1-     پیوند لوله ای

 

2-     پیوند شکمی

 

3-     پیوند اسکنه ای

 

 

 

پیوند اسکنه ای و پیوند شکمی از قدیم الایام در ایران کاربرد داشته که بتدریج کنار گذاشته شده است هم اکنون استفاده از پیوند لوله ای به دلیل سادگی سرعت عملیات و درصد بالای جوش خوردن بین پایه با

 

پیوندک رواج یافته و 99 درصد درختان پسته با استفاده از این روش تکثیر می شوند.

 

پس از پیوند آبیاری باید منظم وبه فواصل 14 روز یکبار انجام شود . جوانه ها و پا جوشهایی که از زیر محل پیوندک و بر روی پایه ایجاد می شوند قطع گردد.

منبع: منم کشاورز - مهندس یدالله ظروفی

ورمی کمپوست Vermicomposting

ورمی کمپوست Vermicomposting ورمی کمپوست چیست ؟ Worm یک کلمه لاتین به معنی کرم است و ورمی کمپوست به کودی اطلاق می شودکه از مدفوع گونه ای خاص از کرمهای خاکی بدست می آید. در طبیعت بیش از 2500 گونه مختلف از کرمهای خاکی زندگی می کنند، اقسام این کرمها از نوع مستقر در سطح زمین تا کرمهای مستقر در سوراخهای عمیق متفاوت است. بیولوژی ، الگوهای رفتاری ، عادات تغذیه ای و احتیاجات زیست محیطی این گونه ها بسیار متنوع می باشد. برای تهیه ورمی کمپوست از گونه ای خاص از کرمهای قرمز رنگ مناطق گرم و مرطوب بنام Eisenia Foetida که به کرم ببری یا کرم کمپوستر نیز معروف میباشند استفاده می شود. فرآیند تولید ورمی کمپوست عبارت است از عبور آرام و پیوسته مواد آلی از درون دستگاه گوارش کرم و تغییر حالت این مواد به مدفوع کرم؛ فضولات کرمها شامل مواد مغذی برای گیاهان بوده و دارای حالتی است که به موقع برای تغذیه گیاه آزاد می شود، ورمی کمپوست ماده ای است که بخوبی تغییر فرم یافته و ساختار، تخلخل، تهویه، زهکشی و ظرفیت نگهداری رطوبت در آن در حد عالی بوده و از لحاظ کیفی سرشار از مواد هومیک و عناصر قابل جذب برای گیاهان است . ورمی کمپوست دارای عناصری از قبیل : کربن ، نیتروژن ، فسفر ، پتاسیم ، سدیم ، کلسیم ، آهن ، روی ، منگز وسایر عناصر میکرو و ماکرو میباشد. خواص یاد شده فوق ورمی کمپوست را تبدیل به کودی ایده ال برای رشد و بالندگی عمومی گیاهان کرده و با توجه به اینکه در فرآیند تولید این کود از هیچ ماده شیمیایی استفاده نمی شود، محصولات کشاورزی تولید شده کاملاً طبیعی خواهند بود ؛ این ویژگیهای منحصر بفرد توجه علاقمندان محیط زیست را نیز در سراسر جهان به خود جلب کرده و آینده روبه رشدی برای استفاده وسیع از ورمی کمپوست در کشاورزی ارگانیک را رقم خواهد زد. ضرورت استفاده از کودهای بیولوژیک • تامین عناصر غذایی به صورت کاملاً مناسب با تغذیه طبیعی • کمک به تنوع زیستی • تشدید فعالیتهای حیاتی گیاه • بهبود کیفیت ، حفظ بهداشت و محیط زیست • حفظ و حمایت از سرمایه های ملی روش مصرف ورمی کمپوست یک کود آلی می باشد که از لحاظ کیفی سرشار از مواد هومیک و بیومیک ، انواع ویتامین ها و هورمونهای محرک رشد ، آنزیم های مختلف و عناصر غذایی قابل جذب برای گیاه با اسیدیته تنظیم شده است . خواهشمند است برای استفاده از این محصول ارزشمند طبق جدول زیر عمل بفرمایید. میزان مصرف نوع گیاه ردیف 1- 3 کیلوگرم برای هر درخت درختان میوه بسته به سن 100 گرم برای هر نهال جنگلداری و نهال کاری 500 گرم برای هرمتر مربع درختچه های زینتی و چمن 400 گرم برای هرمتر مربع گیاهان زینتی (انواع گل) 80 گرم برای هرگلدان گلدانهای متوسط 150 گرم برای هر گلدان گلدانهای بزرگ اگر از ورمی کمپوست برای پرورش گل های تزئینی و گلدانهای خانگی استفاده می کنید در نظر داشته باشید که گیاهان نیز مانند هر موجود زنده دیگر برای رسیدن به رشد و بالندگی مطلوب به عوامل دیگری نظیر دما ، نور و دفعات آبیاری متناسب با نوع گیاه نیازمند هستند که در صورت فراهم کردن این شرایط می توانید از پرورش گل های خود لذت برده و محیط زندگی خود را سبزتر کنید . با توجه به نیاز گیاهان خود می توانید دفعات کود دهی را بین 2 تا 6 ماه تکرار کنید . مزایای ورمی کمپوست بدون بو- کم وزن- قابلیت نگهداری آب با حجم بالا اصلاح کننده خصوصیات فیزیکی و شیمیایی و بیولوژیک خاک تامین کننده کلیه عناصر مورد نیاز برای رشد گیاهان عناصرتشکیل دهنده ورمی کمپوست کربن- نیتروژن- فسفر- پتاسیم- کلسیم روی- آهن- عناصر میکرو و ماکرو + ورمی کمپوست چیست ؟ برای تهیه ورمی کمپوست از گونه ای خاص از کرمهای قرمز رنگ مناطق گرم و مرطوب بنام Eisenia Foetida که به کرم ببری یا کرم کمپوستر نیز معروف میباشند استفاده می شود. فرآیند تولید ورمی کمپوست عبارت است از عبور آرام و پیوسته مواد آلی از درون دستگاه گوارش کرم و تغییر حالت این مواد به مدفوع کرم؛ فضولات کرمها شامل مواد مغذی برای گیاهان بوده و دارای حالتی است که به موقع برای تغذیه گیاه آزاد می شود، +ورمی کمپوست: تولید ورمی کمپوست، تکنولوژِی استفاده از انواع خاصی از کرمهای خاکی است که به دلیل توان رشد و تکثیر بسیار سریع پتانسیل قابل توجهی برای تبدیل مواد آلی به یک کود بیولوژِک با کیفیت ممتاز را دارند. عبور آرام، مداوم و مکرر این مواد از مسیر دستگاه گوارش کرم خاکی و آغشته کردن این مواد به انواع ترشحات سیستم گوارشی مانند ذرات کلسیم و آنزیمها و متابولیتهای مختلف میکروارگانیسمهای دستگاه گوارشی و بالاخره ایجاد شرایط مناسب برای سنتز اسیدهای هومیک در مجموع مخلوطی را تولید می کند که خصوصیاتی کاملا متفاوت با مواد فرو برده شده پیدا کرده است. میزان مصرف برای مختلف: درختان میوه درختان غیر مثمر گلها و چمنها گیاهان گلدانی 2 تا 2.5 کیلوگرم برای هر درخت در یک فصل زراعی 1.2 تا 1.6 کیلوگرم برای هر درخت در یک فصل زراعی 300 تا 400 گرم در مترمربع در ماه 2 تا 5 پیمانه در 60 تا 70 روز روش استفاده: ورمی کمپوست به روشهای مختلف قابل استفاده است: · مخلوط با خاک گلدان در زمان تعویض گلدانها و یا در زمان کشت به نسبت 1 به 3 (کود به خاک). اختلاط ورمی کمپوست با پیت ماس، پریلایت، شن یا خاک به نسبتهای برابر نیز بستری مناسب برای گیاهان گلدانی است. · اگر تمایل دارید که از ورمی کمپوست برای درختان باغ و یا گلهای باغچه استفاده کنید کافی است لایه ای به ضخامت 1 تا 2.5 سانتیمتر از این ماده را در اطراف گلها و یا درختان پخش کرده و با خاک مخلوط کنید. · می توانید برای بهبود جوانه زنی دانه های گیاهی مقدار کمی ورمی کمپوست را کمی پایین تر از محل بذرها به خاک اضافه کنید. زمان نشاکاری می توانید یک مشت ورمی کمپوست را در منفذی که برای نشا آماده شده بریزید و سپس نشاکاری را انجام دهید. نوع بسته بندی: قیمت: توضیحات: جعبه 5+930 گرمی 650 تومان کیسه های 2.5 کیلوگرمی هر کیلوگرم 450 تومان تحویل مقصد کیسه های 25 کیلوگرمی هر کیلوگرم 420 تومان تحویل مقصد در صورت سفارش حداقل 1.5 تن قیمت هر کیلوگرم 220 تومان می باشد

تعدادی از گیاهان موجود و قابل فروش 1390

Acer palmatum    افرا

Adianthum capillus-veneris    پرسیاوشان
Alnus glutinosa    توسکا قشلاقی
Alnus subcordata    توسکا
Alopecurus pratensis    دم روباهی
Anagallis arvensis    آناگالیس
Artemisia annua    گندنا 
Arum maculatum    شیپوری
Asplenium adianthum-nigrum    سرخس آسپلن
Atropa belladonna    مهرگیاه
Calystegia sepium    نیلوفر سفید
Capsella bursa-pastoris    کیسه کشیش
Carpinus betulus    ممرز
Centaurea sp.    گونه ای گل گندم تیغی
Chenopodium album    سلمه تره
Cichorium intybus    کاسنی
Cornus alba    ال
Crataegus sp.    ولیگ
Cyclamen coum    نگونسار
Erigeron canadensis    پیربهار
Eryngium sp.    زولنگ
Euphorbia helioscopis    فرفیون
Galium sp.    شیر پنیر
Geranium rotundifollium    شمعدانی وحشی
Gleditschia caspica    لیلکی 
Hedera pastuchovii     عشقه
Jasminum officinalis    یاسمن
Lamium album    گزنه سفید 
Lolium prenne    چچم
Malva neglecta    پنیرک
Marrubium vulgare    ماروبیوم 
Melilotus officinalis    یونجه باغی
Mespilus germanica    ازگیل
Myosotis sp.    فراموشم مکن
Oplismenus undulatifolius    النا 
Oxalis corniculata    شبدرترشک 
Parotia persica    انجیلی
Passiflora caerulea    گل ساعت 
Phalaris paradoxa    خونی واش یا علف قناری
Phyllitis scolopenderium    زنگی دارو
Plantago major    بارهنگ کبیر
Poa annua    چمن یکساله
Potentilla reptans    پنج انگشت
Primula sp.    پامچال
Pteridium aquilinum    سرخس معمولی
Punica granatum    انار
Pyrus boissieriana    گلابی وحشی
Quercus castaneifolia    بلوط 
Ranunculus arvensis    آلاله
Rapistum rugosum    شلمبیگ 
Rhnchocorys elephas    گل فیلی
Rumex acetosa    ترشک 
Ruscus hyrcanus    کوله خاس
Salvia sp.    مریم گلی
Sambucus ebulus    آقطی 
Senecio vernalis    قاصد بهار
Silybum marianum    کنگر گورخری
Sisymbrium irio    خاکشی تلخ 
Smilax excelsa    ازملک
Sonchus oleraceus    شیر تیغک
Stellaria media    غازواش
Trifolium pratense    شبدر قرمز
Trifolium repens    شبدر سفید
Urtica dioica    گزنه معمولی
Verbena officinalis    شاهپسند طبی
Veronica persica    سیزاب ایرانی
Viola odorata    بنفشه
Zelkova carpinifolia    آزاد

کاشت و تکثیر گیاهان زینتی

کاشت و تکثیر گیاهان زینتی

مقدمه 

دو نوع تکثیر در گیاهان دیده می‌شود. تکثیر جنسی و تکثیر غیر جنسی. تکثیر مستقیم یا جنسی بیشتر به عنوان تکثیر بذری شناخته شده است. اساس کار در این روش استفاده از بذر گیاه است. بذر یا Seed از ترکیب دانه‌های گرده گل‌های نر و خامه گل‌های ماده بوجود می‌آیند که به دو شکل هموزیگوت و هتروزیگوت وجود دارند. تکثیر غیر جنسی بر این مبناست که هر یک از سلول‌های هر کدام از گیاهان توانایی ساخت یک گیاه کامل همانند پایه مادری خود را دارند. و کلا هر روشی که بوسیله آن هر یک از اندام‌های گیاهی به یک گیاه کامل تبدیل شود تکثیر غیر جنسی محسوب می‌شود. 


 


تکثیر جنسی 
در این روش بعد از لقاح گامت نر و ماده ، چنانچه گرده و مادگی از یک جنس باشند بذر حاصل را بذر همگن یا اصطلاحا Homozygot می‌نامند و چنانچه بذر بدست آمده از آمیزش دانه‌های گرده غیر از گیاه مادر باشد بذر حاصل را ناهمگن یا اصطلاحا Heterozygot ‌گویند. معمولا این روش برای گیاهانی که ناهمگنی یا Heterozygot دارند (مثل گل‌های یک ساله که نیاز به تنوع و چند رنگی بیشتری دارند) از دیدگاه تولید کننده بهتر است. هم‌چنین در جایی که این روش مقرون به صرفه است (مثلا در گیاهانی که تکثیر به روش غیر بذری مدت زمان طولانی می‌گیرد) استفاده می‌شود. 
مزایای بذر کاری 
ارزانتر بودن نسبت به روش غیر جنسی 
انبار کردن بذر به مدت طولانی 
کنترل بیماری‌های ویروسی.

می‌توان بذر را برای مدت طولانی در انبار نگهداری کرد بدون آنکه آسیبی به وضعیت رویشی و ژنتیکی آن وارد شود. هم‌چنین از آنجا که بیماری‌های ویروسی عموماً بوسیله بذر انتقال پیدا نمی‌کنند لذا تکثیر بذری راه مطمئن برای کنترل بیماری‌های ویروسی است. 
معایب کشت و کار با بذر 
به علت تفرقه صفات ، یکنواختی لازم وجود ندارد. 
دوره نونهالی طولانی‌تر است. 
کیفیت اولیه بذر از بین می‌رود.

برای آن دسته از گیاهان که نیاز به یکنواختی دارند روش بذر کاری برای تکثیر آن‌ها مشکل آفرین است. هم‌چنین در بعضی از گیاهانی که زمان لازم برای بلوغ و به گل رفتن گیاه طولانی است، هزینه زیادی دارد. مثلا زمان لازم برای درخت گلابی حداقل 7 تا 8 سال است تا یک پایه بذری به درخت میوه تبدیل شود. 
روش‌های بذرکاری 
بذر کاری به دو روش مستقیم و نشا کاری انجام می‌شود. روش مستقیم برای بذرهایی با اندازه متوسط عملی است که رویش آن‌ها با مشکل زیادی همراه نیست. گل آحار و جعفری به روش مستقیم بذرکاری می‌شوند. تعداد زیادی از بذرهای گیاهان زینتی نیاز به نشا کاری دارند. در روش نشا کاری ابتدا بذرها را در یک جعبه کشت یا گلدان نشا کشت می‌کنیم. بعد از اینکه اندازه گیاهان و نشاها به حد معینی رسید و معمولا این حد یک اندازه 4 تا 6 برگه است آنوقت گیاهان را به محل اصلی انتقال می‌دهیم. 


 


تیمارهای قبل از کاشت 
خیساندن بذرها

رفع سرما این اصطلاح برای آن دسته از بذرها استفاده می‌شود که برای رویش نیاز به یک دوره سرما دهی دارند یعنی اگر یک دوره سرما را طی نکنند قادر به جوانه زدن نیستند.

نرم کردن پوست‌های سخت گیاهان بوسیله اسید سولفوریک: پوست‌های بسیار سخت بعضی از گیاهان تا نرم نشوند قادر به جوانه زنی نخواهند بود. بسته به نوع گیاه و نیاز ما روش تکثیر جنسی یا غیر جنسی را انتخاب می‌کنیم. اگر نیاز به گیاهان یکدست و یکنواخت داریم از تکثیر غیر جنسی استفاده می‌کنیم. اما بیشتر برای گیاهان فضای سبز از روش تکثیر بذری استفاده می‌شود.

هم‌چنین بسته به نوع بذر (ریزی و درشتی بذر) نوع کاشت فرق می‌کند. بذرهای ریز اطلسی را ابتدا با خاک خیلی سبک مخلوط نموده و سپس در سطح خاک گلدان مورد نظر پخش می‌کنیم. از آنجا که پوشش روی بذر نیز به اندازه‌ی بذر بستگی دارد، حدود نیم سانتی‌متر خاک روی بذرها ریخته و آبیاری نیز با احتیاط انجام می‌گیرد. هنگامی که بذرها رشد کرده و 4 برگی شدند گیاه به گلدان اصلی منتقل می‌شود. بذرهای همیشه بهار درشت هستند و به فواصل معین در گلدان کاشته می‌شوند و روی آن‌ها را با خاک بیشتری (حدود 2 - 1.5 سانتی‌متر) می‌پوشانیم و آب می‌دهیم. 
انواع روش‌های تکثیر غیر جنسی 
کشت بافت 
کشت گیاه کامل: یک بذر ممکن است در شرایط آزمایشگاهی کشت شود و یک گیاهچه و در نهایت یک گیاه کامل تولید کند.

کشت جنین: در این نوع کشت ، جنین جدا شده و پس از حذف پوسته بذر ، کشت می‌شود.

کشت اندام گیاهی: در این کشت ، انواع مختلفی مثل کشت مریستم ، کشت ریشه ، کشت نوک ساقه قابل تشخیص هستند.

کشت کالوس: اگر یک بافت تمایز یافته جدا شود و در شرایط آزمایشگاهی تولید یک توده سلولی تمایز نیافته به نام کالوس نماید، این پدیده را کشت کالوس می‌نامند.

کشت سلول: کشت سلولهای منفرد که به کمک آنزیمها یا به روشهای مکانیکی از یک بافت گیاهی یا سوسپانسیون سلولی بدست می‌آیند.

کشت پروتوپلاست: کشت پروتوپلاستهایی که در اثر هضم آنزیمی دیواره سلولی بوجود آمده‌اند، کشت پروتوپلاست نام دارد. 


 


تقسیم بوته Succres 
استفاده از تقسیم بوته برای تکثیر گیاهان زینتی کاربرد زیادی دارد و تعداد زیادی از گیاهان به این روش تکثیر می‌شوند. استفاده از این روش بدلیل اینکه گیاه کامل و ریشه‌دار از پایه مادری جدا می‌شود و عینا شبیه پایه مادری شروع به رشد و نمو می‌کند، یک روش نسبتا آسان و بدون هیچ گونه خطر از نظر سازگاری با محیط است و هیچ تغییر ژنتیکی در آن اتفاق نمی‌افتد. نمونه این نوع تکثیر را می‌توان در دیفن باخیا ، سانسویریا و آنتوریوم مشاهده کرد. 
استفاده از اندام‌های زیرزمینی 
انواع پیازها و ریزوم‌ها از این طریق تکثیر می‌شوند. گل گلایول با پیاز توپر بوسیله اندام‌های زیرزمینی تکثیر می‌شود. هم‌چنین گل سنبل با پیازهای حساس و سخت ریشه‌زا تکثیر پیدا می‌کند. ریزوم‌ها بخشی از ساقه زیرزمینی گیاه هستند که به عنوان عامل تکثیر از آن استفاده می‌شود. گل اختر بوسیله این روش تکثیر می‌شود. 
خوابانیدن Layering 
تکثیر بوسیله خوابانیدن یاLayering یک روش نسبتا ساده و کم هزینه است. فقط باید دقت داشت که همه گیاهان با این روش قابل تکثیر نیستند. برخی از درختان و درختچه‌ها و تعدادی از پیچ‌های زینتی با این روش تکثیر می‌شوند. روش کار بدین صورت است که بخش‌هایی از ساقه که در حال رشد است را درون خاک حفر می‌کنیم و مقداری خاک بر روی آن می‌ریزیم. بخش‌هایی که در زیر خاک هستند ریشه‌دار می‌شوند و بعد از ریشه‌دار شدن آن‌ها را از پایین‌ترین محلی که برای خاک ریختن انتخاب کرده‌ایم قطع می‌کنیم و بعنوان یک گیاه جدید به محل مورد نظر انتقال می‌دهیم. این روش تکثیر در گیاهانی نظیر پیچ لونی سرا (یاس امین‌الدوله) ، یاس زرد و پیچ اناری و تعداد دیگر از گیاهان قابل استفاده است. 


 


استفاده از ساقه و برگ به عنوان قلمه 
قلمه یا Cutting استفاده از بخش‌های ساقه و گاهی برگی بعضی از گیاهان زینتی می‌باشد که قابلیت ریشه‌زایی سریع دارند. اگر آخرین قسمت ساقه یا بخش رشد یافته سال قبل در قلمه استفاده شود، قلمه چوبی یا اصطلاحا Wood Cutting می‌گویند. بیشتر درختان میوه ، درختچه‌های زینتی ، گیاهان برگ‌ریز و گیاهان خزان‌دار به کمک این روش تکثیر می‌شوند. در این روش طول قلمه 10 تا 25 سانتی‌متر است و بسته به نوع قلمه و تعداد ، 3 تا 7 گره در قلمه باقی می‌ماند. این چنین قلمه‌هایی فاقد برگ هستند، چون زمان قلمه‌گیری این گونه گیاهان به دوره خواب گیاهان نزدیک می‌شود (حدودا از اواسط آبان به بعد).

قلمه‌هایی که بافت محکمی دارند، کمی خشبی شده ولی انعطاف لازم را دارند و حاصل رشد سال جاری هستند را قلمه‌های نیمه چوبی یا نیمه خشبی گویند. درختچه‌های زینتی و سوزنی برگان و تعدادی از گیاهان گلخانه‌ای نظیر آکالیفا Acalypha و گل کاغذی به این وسیله تکثیر می‌شوند. طول قلمه‌ها حدود 10 تا 15 سانتی‌متر بوده و 3 تا 4 گره روی ساقه به جای می‌ماند. قلمه‌ها بدون برگ یا با داشتن یک یا دو برگ کشت می‌شوند. 
استفاده از جوانه‌ها به عنوان پیوند 
عمل پیوند یا Grafting متصل کردن دو قسمت گیاهی است، بطوری که این دو قسمت بوسیله باززایی باهم کاملا جوش خورده و یک گیاه را تشکیل دهند. معمولا بر روی همه درختان میوه عمل پیوند صورت می‌گیرد. هم‌چنین گل سرخ از خانواده رزاسه عموما با روش پیوند تکثیر می‌شود. در عمل پیوند دو بخش پایه و پیوندک وجود دارد. بخش پایینی و اصلی که پایه یاStock نامیده می‌شود و بخشی را که از گیاه دیگر جدا می‌شود و روی گیاه مادری چسبانده می‌شود را اصطلاحا پیوندک Scion می‌گویند.

بنابراین پایه و پیوندک دو عامل مهم در موفقیت پیوند هستند. انتخاب پیوندک و سازگاری پیوندک مهم می‌باشد، زیرا هر پایه با هر پیوندکی عمل پیوند موفقی نخواهد داشت. پایه بسته به نوع گیاه می‌تواند نهال یک ساله یا شاخه بسیار باریک باشد. نسترن‌ها گیاه بومی کشور ایران هستند. در پایان سال اول یا دوم وقتی ضخامت پایه نسترن به اندازه یک مداد معمولی شد مناسب پیوند است. دو نوع پیوند وجود دارد. پیوند جوانه و پیوند شاخه که هر دو آن بر روی نسترن انجام می‌شود.

گروه بندی گیاهان زراعی:

گروه بندی گیاهان زراعی:

 

گیاهان زراعی بسیار متنوع بوده ،به صورت های مختلفی مصرف گشته و در عملیات زراعی نیز تفاوت های زیادی با یكدیگر دارند. با این حال ،كیاهان زراعی مختلف دارای وجوه اشتراك زیادی می باشند. به طور كلی گیاهان زراعی را می توان به صورت های مختلفی از جمله بر اساس خصوصیات گیاهشناسی و تكاملی ، هدف تولید و مورد مصرف ، طول عمر گیاه ، نیازهای محیطی و شرایط مطلوب رشد، عملیات زراعی و غیره گروه بندی نمود. محصولات زراعی به دلیل دارا بودن خصوصیات مختلف و چند هدفی بودن تولید ممكن است در دو یا چند گروه مختلف قرار گیرند.

 

 

طبقه بندی علمی گیاهان

 

نام گیاهان مختلف از یك مكان به مكان دیگر متفاوت بوده و یا گاهی گیاهان كاملا متفاوتی به یك اسم نامیده می شوند. مثلا انواع گندم بای افراد غیر متخصص مفهوم گندم را دارد، اما گندم معمولی كه برای تهیه نان استفاده می شود از گندم دوروم كه برای تهیه ماكارونی مصرف می شود تفاوت های ژنتیكی و همچنین مصرفی زادی دارد. تولید نان خوب از گندم دوروم و تولید ماكارونی خوب از گندم نان امكان پذیر نیست. برای آن كه افراد متخصص یكدیگر را درك نمایند و دقیقا بدانند در باره ی چه گیاها صحبت می كنند، گیاهان را به روشی موسوم به سیستم طبقه بندی علمی نامگذاری كرده اند.این روش كه دقیقترین روش ها است توسط لینه(Carolous Linnaeus) بنیان گذاری شده است و به همین نام هم معروف می باشد.در این روش موجودات را بر اساس خصوصیات ریخت شناسی ، تكاملی و ژنتیكی در هفت طبقه قرار می دهند. ترتیب طبقات عبارتند از :

 

1- سلسله(Kingdom)

 

2- بخش(Division)

 

3- رده یا طبقه(Class)

 

4- راسته(Order)

 

5- تیره یا خانواده(Family)

 

6- جنس(Genus)

 

7- گونه(Species)

 

 

گیاهان زراعی به رده ی نهاندانگان تعلق دارند. هر گونه ی گیاهی مجموعه ای از گیاهان را در بر می گیرد كه از نظر خصوصیات ظاهری شباهت های زیادی با یكدیگر داشته و بتوانند به سهولت و بدون اتخاذ تكنیك های خاص مانند انتقال جنین و غیره با یكدیگر لقاح یافته و تولید بذر نمایندع به طوری كه بذر حاصل بتواند سبز لید مثل مجدد انجام پذیر باشد. مجموعه ای از گونه های كه در بعضی خصوصیات مشنرك هستند یك جنس گیاهی را تشكیل می دهند.

 

در طبقه بندی علمی ، هر گیاه را با اسم گونه و جنس آن مشخص می سازند.به همین جهت این سیستم نامگذاری را دو اسمی نیز گویند. مثلا نام علمی گندم نان Triticum aestivum می باشد. Triticum مشخص جنس و aestivum مشخص گونه گندم نان است.

 

 

گروه بندی گیاهان زراعی بر اساس هدف تولید و مورد مصرف:

 

در این گروه بندی نوع محصول تولید شده و نحوه ی مصرف آن مورد نظر است و چون یك محصول با اهداف مختلفی تولید میشود ممكن است در چند گروه قرار گیرد.

 

1- غلات: گیاهانی از تیره ی غلات هستند كه به منظور تولید دانه كشت میگردند. دانه ی حاصله عمدتا به مصرف تغذیه انسان یا دام می رسد مثل گندم، جو ... دانهی این گیاهان از نظر نشاسته غنی و از لحاظ پرتئین نسبتا فقیر می باشد.

 

2- حبوبات: گیاهانی از تیره ی بقولات هستند كه برای تولید دانه كشت می شوند. دانه ی حاصله عمدتا به مصرف انسان می رسد مثل لوبیا، نخود و .... دانه های حبوبات از نظر پرتئین غنی می باشند.

 

3- گیاهان روغنی: گیاهانی از تیره های مختلف هستند كه جهت روغن گیری از دانه ی تولیدی كشت می شوند مثل پنبه، كتان ، لوبیای روغنی و ....

 

4- گیاهاعلوفه ای: گیاهانی از تیره های مختلف هستند كه جهت استفاده از قسمت های هوایی ( به صورت تازه ،خشك و یا سیلو شده) در تغذیه ی دام كشت می گردند. مانند ذرت علوفه ای ، علف سودان و....

 

5- گیاهان ریشه ای: گیاهانی از تیره های مختلف هستند كه برای استفاده از ریشه ی غده ای آنها كشت می گردند، مانند چغندر، شلغم و ....

 

6- گیاهان لیفی: گیاهانی از تیره های مختلف هستند كه برای استفاده از الیاف آنها كشت می گردند. این الیاف ممكن است از پوست دانه منشاء یافته (مانند پنبه) و یا از فیبرهای مستجات آوند آبكشی اولیه تشكیل یلفته با شند (مانند كتان و كنف)

 

7- گیاهان غذه ای : گیاهانی از تیره های مختلف هستند كه برای استفاده از ساقه ضخیم شده و زیرزمینی آنها كشت می گردند مانند سیب زمینی معمولی.

 

8- گیاهان قندی: گیاهانی از تیره های مختلف هستند كه برای قندگیری از عصاره ی شیرین آنها كشت می گردند مثل نیشكر و چغندر قند.

 

9- گیاهان دارویی: گیاهانی از تیره های مختلف هستند كه به منظور استفاده از مواد مخدر آنها و یا تهیه ادویه كشت می شوند مانند توتون ، قهوه، چای و .....

 

 

گروه بندی بر اساس مورد مصرف خاص:

 

این گروه بندی بر اساس اهداف تولیدی و یا زراعی خاص انجام شده است:

 

1- گیاهان با مصرف پوششی یا كود سبز

 

2- گیاهان جهت كشت جانش

 

3- گیاهان با مصرف قصیلی( علوفه ی تر)

 

4- گیاهان با مصرف سیلویی

 

5- گیاهان همراه

 

6- گیاهان مكمل

 

 

گروه بندی بر اساس عكس العمل به طول روز:

 

در این گروه بندی چگونگی عكس العگیاه نسبت به طول روز(طول شب) در رابطه با تبدیل مریستم رویشی به جوانه ی گل مورد نظر است. در این گروه بندی گیاهان را به دو گروه روز بلند و روز كوتاه تقسیم می كنند و اگر نسبت به طول روز عكس ال عملی نداشته باشند بی تفاوت نامیده می شوند. بسیاری از ارقام اصلاح شده ی گیاهان زراعی عكس العمل زیادی به طول روز ندارند و بی تاوت می باشند. علاوه بر طول روز عواملی مانند بالایی حرار، كمبود ازت و رطوبت خاك، افزایش سن گیاه و ذخیره ی غذایی آن در تسریع انتقال از مرحله ی رویشی به مرحله ی زایشی نقش دارد.

 

 

گروه بندی بر اساس طول دوره ی رشد:

 

هر گاه جمعیت بزرگی از ارقام یك گو نه مورد توجه قرار می گیرد، مشاهده می شود كه بعضی بسیار زود و بعضی بسیار دیر به گل رفته و سیكل حیاتی خود را تكمیل می كنند. لذا ارقام یك گیاه ممكن است بر اسا س تعداد روز از سبز شدن تا رسیدگی به گروه های زودرس و میان رس و دیررس تقسیم نمود.

 

 

گروه بندی بر اساس حرارت مطلوب رشد:

 

این گروه بندی بر اساس شرایط حرارتی مناسب رشد محصول انجام شده و در نتیجه نشانگر بخشی از سال است كه محصول در آن رشد مطلوبی انجام می دهد. این قسمت بندی مطلق نبوده و و گیاهان زیادی در حد فاصل دو گروه قرار می گیرند.

 

1- گیاهان سرمادوست: این گیاهان بهترین رشد خود را در هوای خنك (حدود 15 تا 25 درجه سانتی گراد) انجام می دهند در هوای گرم ( بیش از 30 درجه سانتی گراد) آسیب می بینند و ماهیتا روز بلند می باشند مانند گندم، جو، سیب زمینی، نخود و.............

 

2- گیاهان گرمادوست: این گیاهان بهترین رشد خود را در هوای نسبتا گرم (حدود 20 تا 30 درجه سانتی گراد) داشته و رشد آنها در هوای خنك بسیار كند می باشد.این گیاهان روز كوتاه بوده و شامل گیاهانی مثل لوبیای چشم بلبلی، ماش، ذرت و .....

 

 

گروه بندی بر اساس طول عمر:

 

اساس این گروه بندی طول دوره ی معمول رشد محصول بر حسب سال زراعی و تاریخ كاشت معمول برای برداشت محصول اقتصادی می باشد.در گروه بندی بر اساس طول عمر گیاه كروه های یكساله،چندساله و دوساله قرار می گیرند. حداكثر طول رشد گیاهان یكساله كمتر از یك سال زراعی ، دوساله بیش از یك سال زراعی و معمولا سه فصل زراعی و چندساله بیش از دو وغالبا چند سال زراعی طول می كشد.

 

 

گروه بندی بر اساس عملیات زراعی:

 

در این گروه بندی امكان انجام عملیات وجین در بین ردیف های كاشت مورد نظر است:

 

1-گیاهان وجینی: حجم رویشی هر بوته زیاد بوده و معمولا با فاصله ردیف بیش از 40 سانتی متر كشت می شوند مانند سیب زمینی ، پنبه و....

 

2-گیاهان غیر وجینی: حجم رویشی هر بوته كم است و در نتیجه گیاه با تراكم زیاد و به صورت پراكنده یا با فاصله ی ردیفهای كمتر از 40 سانتی متر كشت می شوند مانند گندم ، جو و.......

روشهاي كاشت و توليد نهال

روشهاي كاشت و توليد نهال

 

ـ كاشت مستقيم بذر در زمين اصلي

 

پس از آماده سازي زمين به منظور احداث باغ، بايد ابتدا جوي و پشته هايي به عرض 100-50 سانتيمتر و عمق 70-50 سانتيمتر ايجاد گردد. سپس آن را آبياري نموده و در فصل زمستان نسبت به كشت مستقيم بذور پسته رقم بادامي ريز اقدام ميشود. لازم است كه بذور به مدت 12 ساعت قبل از كاشت خيسانده و با قارچ كچ مناسب ضدعفوني شوند. در يك طرف پشته گودالهايي با عمق 3-2 سانتيمتر و با فاصله 3-2 متر از يكديگر ايجاد و پس از قراردادن بذور در داخل هر گودال روي آن با ماسه پوشانده خواهد شد. در مناطقي كه داراي شرايط شوري خاك و آب هستند، عرض جويهاي كشت 1.5-1 متر و عمق آنها حدود 30-20 سانتيمتر در نظر گرفته و كشت بذور در وسط  جوي انجام ميشود. لازم است محل كاشت بذر از سطح جوي حدود 5-10 سانتيمتر بالاتر باشد تا در هنگام آبياري، آب حدود 5 سانتيمتر روي بذر را بپوشاند. طول جويهاي كشت در اين روش بين 50-30 متر و فواصل رديفها حدود 8-6 متر درنظر گرفته ميشود.  آبياري بسته به شرايط آب و هوايي و ميزان آب موجود، پس از سبزشدن بذور هر 15-10 روز يك بار انجام ميشود.

 

كاشت پسته در گلدان      

 

براي اين منظور از كيسه هاي پلاستيكي سياه به قطر 15-10 سانتيمتر و ارتفاع 30-25 سانتيمتر استفاده ميشود.

 

تركيب در خاك گلدان شامل ماسه شيرين + دو پنجم خاك زراعي + يک پنجم كود حيواني پوسيده (ترجيحا كود گاوي) ميباشد.

 

در اين روش ممكن است گلدانها به صورت آزاد در كنار يكديگر قرار گيرند يا به صورت كرتي درآيند. پس از خيساندن بذور موردنظر و ضدعفوني آنها، 2 عدد بذر در عمق 3-2 سانتيمتر خاك گلدان قرار گرفته  و روي آن با ماسه يا خاك اره پوشانيده ميشود. زمان كاشت در گلدان اواخر زمستان و اوايل بهار ميباشد.

 

در صورت توليد نهال گلداني در شالي يا گلخانه، ميتوان در پاييز يا اوايل زمستان نيز اقدام به كاشت بذر نمود. از مزاياي اين روش بالابودن بازده توليد نهال، سهولت و عدم محدوديت زماني در امر جابجايي گلدان ميباشد.

 

كاشت پسته در خزانه

 

در اين روش از يك قطعه زمين به مساحت هاي 20*10 يا 30*20 متر استفاده مي شود. از آماده سازي زمين با افزودن كود حيواني پوسيده (20 تن در هكتار)، ماسه با رس (60 تن) و مقداري كود شيميايي (فسفات آمونوم به ميزان 400 كيلوگرم در هكتار) نسبت به املاح و تقويت زمين اقدام مي گردد. از اواسط اسفند تا اواسط فروردين ماه، بذر پسته ارقام بادامي ريز يا فزوني را به مدت 12 ساعت نيسانيده و ضدخوني ميكنند.

 

در قطعه مورد نظر رديفهايي به فواصل 30-20 سانتيمتر ايجاد و بذور روسي رديفها به فاصله 15-10 سانتيمتر ي و در عمق 3 سانتيمتر كشت ميشوند. آبياري نهالها ابتدا 10-7 روز يك مرتبه و بعد هر 12-10 روز يك مرتبه انجام ميشود.

 

نهالهاي توليدي در زمستان سال اول يا دوم به زمين لهبي منتقل ميشوند. در هنگام انتقال نهالها بايد دقت لازم در زمان بيرون آوردن آنها از زمين خزانه صورت گيرد تا از قطع شدن نوك ريشه اصلي و پوشش ريشه جلوگيري شود. در صورت عدم رعايت اين مسئله ممكن است ميزان تلفات به 40-30 درصد برسد.

 

ـ فاصله كاشت درختان

 

در اكثر باغهاي پسته به دليل عدم آگاهي باغداران، فواصل كاشت رعايت نشده و باغهايي با  شكلهاي نامنظم و متراكم مشاهده ميگردد كه علاوه بر عدم رعايت اصول صحيح باغداري، مشكيات عمليات داشت و برداشت را دارد. به منظور جلوگيري از بروز اين مشكل، فاصله مناسب بين دو رديف 8-6 متر و روي رديف 4-3 متر توصيه ميشود.

 

ـ كشت مخلوط

 

كاشت هر نوع گياه اعم از زراعي يا باغي در فاصله بين درختان را كشت مخلوط ميگويند. طول دوره نونهالي درختان پسته نسبتا طولاني ميباشد. بنابراين باغدار اقدام به كاشت گياهان مناسب در فاصله بين درختان پسته ميكند تا علاوه بر تامين بخشي از هزينه هاي توليد، سبب اصلاح و بهبود ساختمان خاك نيز شود. از گياهان زراعي مناسب و متداول در كشت مخلوط ميتوان گندم، جو، يونجه، چغندر، شلغم، ضداب و زعفران را نام برد. از گياهان باغي ميتوان انگور، انار، بادام، زردآلو و سيب را نام برد.

بهبود و سالم سازی محیط کاشت گیاهان

بهبود و سالم سازی محیط کاشت گیاهان

 

روشهای بهبود و سا لم سازی محیط کشت گیاهان

 

 

 1- تناوب زراعی (گردش زراعی): رعایت تناوب زراعی یکی از موثر ترین راههای سالم سازی زراعی است . کشت مستمر و پی در پی گیاه در یک قطعه زمین باعث افزایش حشرات , کنه ها , نماتد ها و علف های هرزی که روی آن گیاه رشد و نمو می کنند شده و خسارات زیادی به بار می آورند . هر خانواده گیاهی , آفات مخصوصی دارد که معمولا قادر نیست به جنسها و گونه های گیاهی دیگر ضرر بزند . در زراعت های پشت سرهم , عملیات مبازه همه ساله چندین بار تکرار می شود که ادامه و تکرار آنها علاوه بر آلوده کردن محیط زیست و کاهش نسبی حاصل خیزی خاک اکثرا سبب پیدایش گروه های مقاوم در حشره کنه ها می شود . اگر تناوب زراعی رعایت شود , تا حدزیادی آسیب رسانی آفت ها و عوامل بیماری زا , کاهش پیدا خواهد کرد . در واقع تناوب کشت در کاهش جمعیت حشرات , بیماری ها و نماتد ها نقش بزرگی را بر عهده دارد.

 

2- شخم و از بین بردن بقای محصولات و علف های هرز : شخم زدن به منظور مهیا کردن محیط مناسب برای سبز شدن بذر و رشد نمو گیاهان صورت میگیرد . عمل شخم زدن سبب ذخیره رطوبت کافی و راحتی جریان هوا در خلل و فرج خاک شده و محیط مساعدی برای فعالیت موجودات زنده و در نتیجه حاصل خیزی خاک , فراهم می شود . شخم عمیق در زمستان و سرما باعث می شود که تعداد زیادی از لاروها , شفیره ها و تخم های حشرات از بین برود . عمل شخم برای زیر خاک کردن بقای زراعت و پاک سازی مزارع و باغها از علف های هرز , بسیار موثر است .

 

3-تاریخ کشت : رعایت تاریخ کشت برای جلوگیری از تخریب خاک و بستر کشت مناسب توسط عملیات به موقع ماشین آلات از رشد و تکثیر به موقع تعدادی از آفت ها . عوامل موثر در سالم سازی محیط کشت به شمار می رود . زیرا با تغییر دادن زمان کاشت می توان بعضی از آفت ها را کنترل کرد .

 

 4- انتخاب بذر و نهال سالم : برای داشتن یک مزرعه سالم و بدن آفت در کشت های یکساله و یا چند ساله مخصوصا در سبزی و گلکاری , انتخاب و استفاده از بذر مرغوب الزامی است که باید آن را از گیاهان سالم و بدون آلوده تهیه کرد . در کشت های دائمی باید کوشش نمود که قلمه , پیوند و یا نهال , از نهالستان و خزانه های سالم بدون بیماری و تهیه شود و قبل از کشت از سلامت بذر و نهال اطمینان حاصل نمود .

 

 1-4- سازگاری با محیط : بذر انتخاب شده باید با محیط و آب و هوای منطقه کشت , سازش داشته باشد بنابراین کشت بذری که قبلا از نظر سازگاری آزمایش نشده باشد توصیه نمی شود .

 

 2-4-قوه نامیه بذر : قوه نامیه بذر عبارت است از درصد بذر های که می توانند در مدت زمان معین و شرایط و حرارتی معین (که استاندارد بین المللی تعین کرده است) جوانه زده و در شرایط مناسب و مساعد سبز شود .

 

 3-4- خالص بودن بذر : بذر باید عاری از هر گونه مواد خارجی مانند ذرات خاک , قطعات گیاهی و یا تخم علف های هرز باشد .

 

 4-4-آلوده نبودن به آفت و بیماری: بذر وقتی سالم است که بتواند به خوبی جوانه زده و رشد کند ولی وجود عوامل بیماری زا در سطح و یا در داخل بذر از رشد و نمو جوانه جلوگیری می کند. یکی ازراههای جلوگیری ازگسترش و انتقال بیماری های بذور , ضد عفونی آنها با قارچ کش های سیستمیک است که می توان سلامت گیاه را تا حد زیادی تامین نمود .

 

 5- استفاده از ارقام مقاوم و پر محصول : یکی از راههای جدید بهداشت گیاهی , انتخاب گونه های مقاوم در برابر زیانهای ناشی از حشرا و بیماری ها است

 

6- ضد عفونی کردن خاک : یکی از روشهای سالم سازی محیط کشت گیاهان , ضد عفونی کردن خاک است . این روش معمولان هزینه بالایی دارد که بیشتر در باغبانی , گلکاری وگیاهان گران قیمت گلخانه و کشت های محدود و خزانه ها انجام می شود .

 

 7- استفاده بهینه از کود ها : مصرف کود های شیمیایی باید بر اساس نیاز خاک و گیاه صورت گیرد . مصرف زیادکود های شیمیایی بویژه با کود های ازته سیب ایجاد تغییرات فیزیولوژی در گیاهان شده و نشو و نمای بعضی از حشرات , کنه ها,وعوامل بیماری زا را گسترش می دهد . بنابراین برای بهبود و سالم سازی محیط کاشت اماده سازی اصولی زمین و اصلاح خاک , از بین بردن بقای گیاهان , رعایت تناوب و بلاخره اجرای عملیات زراعی به موقه و مراقبت لازم نقش اساسی داشته و از نشو و نمای حشرات و عوامل بیماری زا خاک تا حدی زیادی جلوگیری میکنند بطور مثال قارچهای خاک زی بیشتر در اراضی مرطوب و تسطیح شده که آب در قسمت های گود آن جمع می شود, رشد می کند تسطیح اراضی از جمع شدن آب در نقاط مختلف مزرعه جلوگیری میکند . با افزودن ماسه و یا کود پوسیده حیوانی می توان از رطوبت بیشتر از اندازه زمین کاست . به علاوه توجه به تاریخ دقیق و مناسب کاشت کمک زیادی به میزان خسارت حشرات و قارچهای خاک زی میکند .

تولید نهال ریشه دار انگور

تولید نهال ریشه دار انگور

  

مقدمه :

 

 

كاشت نهال مرغوب و اصلاح شده پایه و اساس احداث تاكستان فنی و اقتصادی می باشد.

 

 

در گذشته باغداران قلمه مو را مستقیما در باغ اصلی كشت می نمودنند كه این امر سبب می شد در سال اول نتوانند بعمل آورده و در نتیجه تعداد زیادی از آنها خشك می شدند . در حالیكه امروزه این قلمه ها را در یك خزانه ریشه دار نموده و سپس در سال بعد نهال یكساله مو را در باغ كشت می كنند كه در این صورت نهال های كاشته بلافاصله سبز نموده و با این روش درصد خطا حداكثر ده درصد بوده و بقیه بخوبی رشد نموده و باغ احداث شده از همان سال اول رشد رویشی خوبی خواهد داشت

 

 

 

 

 

روش احداث خزانه تولید نهال انگور:

 

 

 منظور تسریع در امر ریشه زایی بهتر است ابتدا قلمه های مو را (قلمه ساده یا پاشنه دار  )تهیه نموده و در سیلو ریشه های اولیه را تولید و سپس در خزانه كشت نمائیم

 

 

 

 

 

 

روش تهیه قلمه :

 

 

قلمه مو را از شاخه های یكساله ای كه خوب شده باشند تهیه می كنند و طول قلمه حداكثر 35 سانتی متر و موقع تهیه قلمه باید توجه نمود كه برش پایین قلمه را درست از زیر گره قطع كنیم و برش بالایی را حدود 2 سانتی متر بالاتر از آخرین گره و به صورت مورب باشد .

 

 

اگر در انتهایی قلمه ها قسمتی از  شاخه دوساله را باقی بگذاریم(به این قلمه ها پاشنه  دار یا در تركی دوغاناغ می گویند) در صد ریشه زایی آنها به علت داشتن مواد غذایی بیشتر در شاخه دوساله بهتر خواهد بود . قلمه ها كه به صورت دسته های یكصد تایی بسته بندی می شود به صورت موازی وارونه (ته قلمه به پایین)در سیلویی كه قبلا تهیه شده قرار می دهیم .

 

 

 

 

 

احداث سیلو برای ذخیره قلمه ها :

 

 

برای احداث سیلو در كنار باغ قطعه زمینی كه رو به جنوب بوده و به خوبی آفتابگیر باشد به عمق تقریبا 60 سانتی متر كنده میشود و در ته گودال ماسه ریخته و پس از قراردادن بسته های قلمه ها تمامی سیلو با ماسه در بالایی قلمه ها ی می ریزیم و در مدت نگهداری (حدودا 15-20 روز خواهد بود)باید توجه داشته باشیم كه همیشه سطح ماسه ها را مرغوب نگه داشته باشیم

 

 

 

 

 

كاشت قلمه ها در خزانه:

 

 

بعد از ریشه دار شدن قلمه ها و قبل از اینكه ریشه ها رشد بیش از حد داشته باشند آنها را از سیلو به خزانه انتقال داده و در شیار هایی كه قبلا آماده كرده ایم كشت میگردند.

 

بهتر است زمین خزانه را كه قبلا به صورت جوی و پشته تهیه شده است (عرض 70 سانتی متر)آبیاری نموده و سپس در زمان گاورو شدن قلمه را كشت كنیم (فاصله دو قلمه 10 سانتی متر) پس از كاشت قلمه ها بلافاصله آبیاری انجام می شود و در  مدت 5 ماه (اگر در آخر اردیبهشت ماه قلمه به خزانه انتقال داده شود)قلمه به خوبی ریشه دار شده و به صورت یك نهال یكساله قابل انتقال به محل اصلی خواهد بود

واژگان عمومی گیاهپزشکی

واژگان عمومی گیاهپزشکی

 

مطالب باحال و عمومی و همچنین ضروری در مورد گیاهپزشکی و کشاورزی رو در ادامه مطلب مشاهده کنید

 

 

● پاتولوژی گیاهی: (Plant Pathology )

پاتولوژی گیاهی به علم مطالعه‌ی بیماری‌های گیاهی گفته می‌شود، این علم عوامل بیماری‌زا، چگونگی ایجاد بیماری، چگونگی فعل و انفعلات، ارتباط میان گیاه میزبان و عوامل تولیدکننده‌ی بیماری آن و درنهایت روش‌های مبارزه با آن‌ها را مورد بررسی قرارمی‌دهد.

● بیماری‌شناسی گیاهی: (phytopathology )

علم مطالعه‌ی بیماری‌های گیاهان، شناسایی، ‌مطالعه و مبارزه با عوامل زیان‌آور به گیاه و فرآورده‌های گیاهی و آثار ناشی از این عوامل.

● بیماری فیزیولوژیکی: (physiological disease) هرگونه اختلال در فیزیولوژی گیاه که عامل آن موجود زنده نباشد مانند اختلال ناشی از کمبود مواد غذایی، سرمازدگی و آلودگی هوا. بدیهی است همه بیماری‌ها جنبه فیزیولوژیکی دارند ولی اصطلاح دربیماری فیزیولوژیکی اغلب به معنایی است که دربالا آورده شده

● بیمارگر: (Pathogen)

پاتوژن‌ها به دو گروه زنده Animate و غیرزنده Inanimate تقسیم‌بندی می‌شوند که عامل تولید بیماری هستند.

● پارازیتیسم: (Parasitism)

رابطه‌ی میان انگل و میزبان که دراکثر مواقع به ضرر میزبان تمام می‌شود.

● پارازیت: (Parasit)

یا انگل به موجودی گفته می‌شود که حداقل یک قسمت از چرخه‌ی زندگی خود را داخل یا روی موجود زنده‌ی دیگر که به آن میزبان یا host گفته می‌شود به سرمی‌برد و تمام یا قسمتی از موادغذایی موردنیاز خود را از آن موجود کسب کند.

● انگل‌های اجباری: (Obligate Parasite)

یعنی برخی از پاتوژن‌ها مانند ویروس‌ها، نماتدها و عده‌ای از قارچ‌ها برای تغذیه و تکمیل چرخه‌ی زندگی خود، وابستگی کامل به سلول زنده‌ی میزبان دارند و درمحیط غذایی غیرزنده قادر به رشد نمی‌باشند.

● ساپروفیت اجباری: (Obligate Saprophyte)

قادر به تغذیه از سلول زنده نمی‌باشند بلکه موادآلی موردنیاز خود را از منابع غیرزنده یا بقایای پوسیده تامین می‌کنند مانند باکتری‌ها، مایکوپلاسماها و بسیاری از قارچ‌ها که قادرند هم از سلول گیاهی و هم درمحیط غیرزنده رشد کنند.

● دوره‌ی بیماری:

فواصلی که درتوسعه‌ی یک بیماری رخ می‌دهند را دوره یا چرخه‌ی بیماری می‌نامند که شامل مراحل زیراست:

▪ تلقیح: (Inoculation)

عبارت از تماس عامل بیماری‌زا با گیاه است. عامل بیماری‌زا را مایه‌ی تلقیح می‌گویند.

▪ رخنه: (Penetration)

رخنه عبارت از ورود عامل بیماری‌زا مستقیم یا از منافذ طبیعی و زخم‌ها به داخل میزبان صورت می‌گیرد. قارچ‌ها، نماتدها و گیاهان گلدار انگل می‌توانند به داخل گیاه نفوذ کنند. محل تماس قارچ با سطح گیاه کمی متورم شده و آپرسوریوم (Appresorium) تشکیل می‌شود ازمحل آپرسوریوم یک هیف ظریفی به نام میخ رخنه خارج شده و به کمک آن وارد گیاه می‌شود. گیاهان انگل گلدار نیز آپرسوریوم و میخ رخنه تولید می‌کنند. تمام باکتری‌ها و بسیاری از قارچ‌ها توسط روزنه‌های هوایی، آبی، عدسک‌ها و زخم وارد گیاه می‌شوند ویروس‌ها و بعضی از باکتری‌ها و پاتوژن‌های دیگر می‌توانند توسط نیش حشرات به داخل بافت میزبان رخنه کنند. ‌شود ازمحل آپرسوریوم یک هیف ظریفی به نام میخ رخنه خارج شده و به کمک آن وارد گیاه می‌شود. گیاهان انگل گلدار نیز آپرسوریوم و میخ رخنه تولید می‌کنند. تمام باکتری‌ها و بسیاری از قارچ‌ها توسط روزنه‌های هوایی، آبی، عدسک‌ها و زخم وارد گیاه می‌شوند ویروس‌ها و بعضی از باکتری‌ها و پاتوژن‌های دیگر می‌توانند توسط نیش حشرات به داخل بافت میزبان رخنه کنند.

▪ عفونت: (Infection)

عفونت مرحله‌ای است که پاتوژن ‌درداخل میزبان با سلول‌های حساس ارتباط برقرارکرده، غذای خود را ازآن‌ها جذب می‌کند. گیاه دراین مرحله مکانیسم دفاعی مختلفی ازخود آشکار می‌سازد.

▪ دوره‌ی نهفتگی بیماری:(Latent Period)

مدت زمان بین تلقیح تاظهور علایم بیماری را دوره‌ی نهفتگی یا کمون می‌گویند.

▪ تهاجم: (Invasion)

دراین مرحله عوامل بیماری‌زا به‌صورت‌های گوناگون و به درجات متفاوت در بافت میزبان خود پخش می‌شوند.

▪ تولیدمثل: (Reproduction)

نحوه‌ی تولیدمثل درانگل متفاوت است. باکتری‌ها به‌صورت تقسیم دوتایی سلول و به‌ندرت ازطریق جنسی تکثیر می‌شوند. قارچ‌ها ازطریق تولید اسپورهای جنسی و غیرجنسی و میکوپلاسماها، پروتزوآها با تقسیم ساده تکثیر می‌شوند ویروس‌ها و ویروئیدها ازطریق همانندسازی (replication) با استفاده از تقسیم سلول، نماتدها با تخمگذاری و گیاهان گلدار انگل با تولید بذر تولیدمثل می‌کنند.

▪ انتشار پاتوژن: (Transmission)

انتشار انگل‌ها مانند زئوسپورهای قارچ، باکتری‌، نماتد می‌توانند مسافت کوتاهی را طی کنند اما دراکثر مواقع انگل‌ها به صورت غیرفعال توسط باد، باران، حشرات، آب آبیاری، ‌بذر، ‌غده و نشاءهای آلوده، جانوران و ادوات کشاورزی و باغبانی انتشار پیدا می‌کنند.

▪ زمستان گذرانی: (Over wintering)

انگل‌های گیاهان چندساله زمستان را در گیاهان می‌گذرانند. قارچ‌هایی که انگل گیاهان یکساله هستند ممکن است زمستان را به شکل اسپور، میسلیوم درحالت خواب، اسکلرت (سختینه) درروی بقایای گیاهی و یا دربذر و غده سپری کنند، باکتری‌ها نیز درداخل بذر، غده، گیاهان آلوده و خاک زمستان را می‌گذرانند. نماتدها در بیشتر مواقع به‌صورت تخم درخاک و یا به‌ندرت به‌شکل لارو در بذر زمستان گذرانی می‌کنند. ویروس‌ها در حشرات ناقل، گیاهان میزبان، بذر و غده زمستان را می‌گذرانند... ‌صورت تخم درخاک و یا به‌ندرت به‌شکل لارو در بذر زمستان گذرانی می‌کنند. ویروس‌ها در حشرات ناقل، گیاهان میزبان، بذر و غده زمستان را می‌گذرانند...

● بی‌رنگی: (etiolation)

ازبین رفتن رنگ سبز گیاه به علت رشد درتاریکی یا دراثر مواد تولید شده در میکروارگانیزم‌ها ‌ها

● سبزردی یا کلروز: (chlorosis)

به از بین رفتن جزئی یا کلی رنگ سبز اندام‌های گیاهی دراثر کمبود موادغذایی یا حمله‌ی پاتوژن‌ها با وجود نور کافی گفته می‌شود. کلروز با برطرف شدن عامل آن محو شده و گیاه رنگ طبیعی خود را به دست می‌آورد.

● ملانوز: (melanose)

به قهوه‌ای یا سیاه شدن غده و اندام‌های گوشتی می‌گویند، این بیماری دراثر کمبود اکسیژن پدید می‌آید.

رایحه درمانی

رایحه درمانی

رايحه درماني؛ آرامش ،  پيشگيري ، درمان :

 بوها مي‌توانند بر روند ساخته شدن هورمون‌ها گرايش‌هاي انگيزشي شخصي، سطح حرارت بدن، سطح هورموني بدن، ساخته شدن انسولين...

 استفاده از رايحه‌هاي گل‌ها و گياهان معطر، عصاره‌ها و روغن‌هاي آنها و ساير مواد طبيعي خوشبو، در تمدن‌هاي بزرگ و حتي جامعه‌هاي كوچك و قبايل بدوي براي حفظ سلامتي و تقويت و تامين قواي جسماني و روحي و همچنين تسلط و تاثيرگذاري در انسان‌ها و نيروهاي طبيعت از گذشته‌هاي دور متداول و رايج بوده است.در مصر باستان از عصاره گياهان معطر مانند گل رز، برگ درخت سدر، سرو كوهي، صمغ چوب صندل، صمغ درخت مرو كندر و مواد ديگري مانند، مشك و عنبر و عود فراوري شده از درخت صندل و... براي مصارف آرايشي، حفظ بهداشت و سلامت عاطفي و روحي بهره مي‌گرفته‌اند. اين مواد همچنين در آيين‌ها و مراسم مذهبي و موميايي كردن اجساد مردگان كاربرد داشته است.در كشور باستاني چين كه در استفاده و كاربرد گياهان دارويي و مواد طبيعي معدني، قدمت چند هزار ساله دارد، از مواد خوشبو (اعم از گياهي، معدني، جانوري، (مشك و عنبر) در درمان‌هاي طبيعي مانند گياه درماني، انرژي درماني و در آيين‌ها و مراسم مذهبي و سنتي از رايحه‌ها استفاده‌هاي فراواني مي‌كرده‌اند كه هم‌اكنون نيز رايحه درماني يكي از درمان‌هاي طبيعي مهم در طب كل نگر چين است.

 

در هند باستان، گياهان معطر و مواد خوشبو در زندگي روزمره و در آيين‌ها و مراسم مذهبي براي ارتقاي مدارج روحاني و معنوي كاربرد داشته است و از عطر گل‌هاي رز و ياسمن و بخور صندل در معابد و مكان‌هاي مقدس استفاده مي‌شده است. هم‌اكنون نيز رايحه‌ها در زندگي مردم هند از اهميت و نقش موثري برخوردارند.

 

در يونان و روم قديم، استفاده از رايحه‌هاي طبيعي كاربرد فراواني داشته است. در اين كشورها علاوه بر مصارف آرايشي و بهداشتي از روغن‌هاي گياهي براي معطر ساختن بدن، تسكين درد و نيز ماساژ درماني و حمام درماني از بخورهاي آرامش‌بخش جهت تقويت و حفظ انرژي و دستيابي به سلامت جسماني و عاطفي بهره مي‌گرفتند.در ايران باستاني نيز علاوه بر موارد گفته شده، از انواع مواد معطر در مراسم آييني – مذهبي و در عبادتگاه‌ها استفاده مي‌كردند. عطر و گلاب و ساير مواد خوشبو هم‌اكنون در مصارف خانگي، تهيه لوازم آرايش و در مكان‌هاي مقدس مانند مزارها، مساجد و معابد كاربرد فراوان دارد و از همين جهت بعضي از اين مواد مقدس شمرده مي‌شوند، به گونه‌اي كه هرگاه رايحه گل محمدي و يا اسفند به مشام مي‌رسد، آن را به فال نيك مي‌گيرند و با ذكر و دعا و صلوات از آن استقبال مي‌كنند.

 

رايحه‌ها و پيدايش فرهنگ‌ها و آيين‌ها

 

برخي از انسان‌شناسان معتقدند كه ظهور فرهنگ‌هاي باستاني را مي‌توان با تولد و پيدايي انواع آيين‌ها مرتبط دانست و جالب آنكه استفاده از انواع رايحه‌هاي خوشبو نيز همزمان با پيدايش آيين‌ها متداول گرديده است.

 

در مراسم و مناسك آييني و يا برگزاري جشن‌ها و آيين‌هاي شكرگزاري که برای شفاي بيماران برگزار مي‌شده است، سوزاندن مواد معطر نيز بخشي از اين آيين‌ها بوده است كه بر اساس اين باور شكل گرفته است كه رايحه‌هاي معطر پخش شده در فضا باعث تلطيف هوا و جذب و ايجاد انرژي‌هاي مثبت و دفع انرژي‌هاي منفي و عوامل بيماري‌زا مي‌گردد. (شايان توجه است كه بسياري از اين مواد خوشبوي طبيعي مانند اسفند، كندر و اكاليپتوس و... علاوه بر پخش رايحه‌هاي خوشبو، ضد عفوني كننده محيط نيز مي‌باشند).علاوه بر اين، رايحه‌ها حالتي از آرامش و خلسه روحاني و معنوي در افراد به وجود مي‌آورند و به علت همين اثرات آرامش‌بخش، رفته رفته زمينه‌هاي استفاده از مواد معطر طبيعي در اجتماعات و خانواده‌ها همگاني شده، به گونه‌اي كه در مدارس، مساجد و بيمارستان‌ها از آن استفاده مضاعف مي‌نمايند، هم براي ضد عفوني كردن محيط و هم براي خوشبو ساختن آن و شايد بر همين اساس باشد كه براي بيماران گل مي‌بردند و يا در اتاق كار گل مي‌گذارند.

رايحه‌ها در سراسر زندگي انسان از تولد تا مرگ با او همراه هستند و اين از اهميت ويژه گل‌ها و گياهان شفابخش و معطر در زندگي انسان است.

 

اثر رايحه‌ها بر سيستم‌هاي بدن

 

«عطر گل‌ها و ساير مواد معطر طبيعي، گيرنده‌هاي عصبي بويايي را تحريك مي‌كنند. پيام‌هاي دريافت شده توسط اين گيرنده‌ها (احساس بوي خوش) به منطقه ليمبيك در مغز مي‌رسد. در اين منطقه پيام‌هاي بويايي درك و كدبندي شده و در حافظه مربوط به هر بو ذخيره مي‌شود و بر رفتار جسماني و عاطفي ما اثر مي‌گذارد.

 

تاثير بو بر سيستم‌هاي هورموني و دفاعي بدن

 

بوها مي‌توانند بر روند ساخته شدن هورمون‌ها گرايش‌هاي انگيزشي شخصي، سطح حرارت بدن، سطح هورموني بدن، ساخته شدن انسولين، سوخت و ساز بدن، افكار و واكنش‌هاي آگاهانه، اثر بگذارند. بوها با تحريك مغز در ترشح انتقال دهنده‌هاي شيميايي الكتريكي عصبي «نوروترنس‌ ميترها»، باعث حالات رواني خاصي مي‌شوند. (مجله طب كل‌نگر) استفاده از مواد معطر (صابون، شامپو، لوازم آرايشي، عطر و ادوكلن، خوشبو كننده هوا و...) در انسان احساس سلامت، سرخوشي و حالت خشنودي و خرسندي به وجود مي‌آورد. اين مواد مي‌توانند استرس و درد را كاهش داده و باعث تعادل عاطفي شوند.تنفس مواد خوشبو، علاوه بر تحريك پياز بويايي به درون ريه‌ها رفته و به مولكول‌هاي اكسيژن مي‌چسبند و به درون خون راه يافته و باعث خود بهبودي و خود درماني اعضا و بافت‌هاي بدن مي‌شوند.علاوه بر اينها رايحه‌هاي معطر از طريق ماساژهاي موضعي پوستي به درون مايع بين سلولي زير پوست نفوذ مي‌كنند و از اين طريق وارد جريان خون شده و به اعضاي مختلف بدن و سيستم‌هاي لنفاوي مي‌رسند و بر سيستم دفاعي تاثير مثبت مي‌گذارند.

 اثرات شگفت‌انگيز بوهاي خوش در درمان بيماري‌هاي رواني

امروزه روانشناسان، در درمان بيماري‌هاي رواني، استفاده از روغن‌هاي معطر گياهي و عصاره گياهان شفابخش را به شكل‌هاي مختلف به ويژه حمام درماني جهت آرامش و احساس سبكي و راحتي توصيه مي‌كنند. حتي در درمانگاه‌ها و بيمارستان‌ها مواد خوشبو كننده فضا را به صورت اسپري در هوا پخش مي‌كنند تا باعث آرامش و آسايش رواني بيماران گردد.

رايحه درماني به‌طور طبيعي‌، انرژي‌هاي درماني و شفا دهنده بدن را به فعاليت واداشته و باعث سلامت جسمي و فكري مي‌شود و از اين طريق به كارايي بيشتر و بهتر ذهن و سيستم دفاعي كمك كرده و موجب بهبود كيفيت زندگي مي‌گردد .

عطرهای گیاهان

اسانسها ی گیاهی

 

 

مقدمه

 

تولید و پرورش‌ گیاهان‌ اسانس‌دار در مناطق‌ گرمسیری‌ و نیمه‌ گرمسیری‌ از سابقه‌ بسیار طولانی‌ برخوردار است‌ بطوری‌که‌ داد و ستدمواد خام‌ این‌ گیاهان‌ بیشتر در تمدن‌های‌ باستانی‌ مصر، یونان‌ و ایران‌ بروز یافته‌ است?. البته‌ شواهد بدست‌ آمده‌ از کشف‌ دستگاه‌ تقطیردر >دره‌ ایندوس?< پاکستان‌ نشان‌ می‌دهد که‌ این‌ حرفه‌ از قدمتی‌ چندین‌ هزار ساله‌ برخوردار است?. مصریان‌ و ایرانیان‌ باستان‌ اولین‌مردمانی‌ بودند که‌ به‌ تولید اسانس‌ و عطرهای‌ طبیعی‌ از گیاهان‌ پرداختند. به‌طوری‌که‌ تولید عطر گل‌ رز را که‌ در بین‌ مسلمانان‌ از ارج‌ وقرب‌ بسیاری‌ برخوردار است‌ به‌ دانشمند ایرانی?، بوعلی‌ سینا نسبت‌ می‌دهند. در باب‌ تجارت‌ اسانس‌های‌ گیاهی‌ در مقادیر زیاد، ابتدایونانیان‌ با جذب‌ تکنولوژی‌ استخراج‌ و فرآوری‌ اسانس‌ توانستند از اعراب‌ پیشی‌ بگیرند. اما در قرن‌ 17 میلادی تحول‌ بزرگی‌ در کشورفرانسه‌ صورت‌ گرفت‌ که‌ اروپا و جهان‌ را در این‌ زمینه‌ تحت‌ تاثیر حرکت‌ خود قرار داد. این‌ کشور با جمع‌آوری‌ کارگاه‌های‌ کوچک‌ و جذب‌افراد متخصص‌ و کارآمد در زمینه‌ فرآوری‌ و استخراج‌ ترکیبات‌ معطر و همچنین‌ به‌ خدمت‌ گرفتن‌ افرادی‌ که‌ از نظر حس‌ بویایی‌ بسیارمشهور بودند، صنعت‌ بزرگی‌ را در شهر گراس‌ (Grass)پایه‌گذاری‌ کرد و به‌ سرعت‌ خود را سردمدار صنعت‌ اسانس‌ در جهان‌ معرفی‌نمود. این‌ یکه‌تازی‌ تا قبل‌ از شروع‌ جنگ‌ جهانی‌ دوم‌ و ظهور رقبای‌ دیگر ادامه‌ داشت?. اما مشکلی‌ که‌ فرانسه‌ و سایر کشورهای‌ اروپایی‌ باآن‌ مواجه‌ بودند، تامین‌ مواد خام‌ گیاهی‌ بود که‌ به‌ علت‌ شرایط جوی‌ فرانسه‌ مجبور بودند واردکننده‌ محض‌ این‌ مواد از منطقه‌ بالکان?،خاورمیانه?، شمال‌ آفریقا و اروپای‌ شرقی‌ باشند. به‌ همین‌ خاطر با شروع‌ فعالیت‌ سایر کشورها نظیر صنعت‌ اسانس‌ نعناع‌ در آمریکا،تولید اسانس‌ مرکبات‌ در برزیل?، صنعت‌ اسانس‌ شمعدانی‌ در الجزایر، فرآوری‌ اسانس‌ گل‌ رز در بلغارستان‌ و غیره?، قدرت‌ فرانسه‌ و شهرگراس‌ کاهش‌ یافت‌ و تنها در تولید گیاهانی‌ نظیر اسطو خودوس‌ و ترخون‌ که‌ با شرایط آب‌ و هوایی‌ آن‌ مطابقت‌ داشت‌ محدود گردید این‌رقابت‌ هم‌ اکنون‌ نیز در بین‌ کشورهای‌ تولیدکننده‌ بسیار شدید است‌ اما کشورهای‌ آسیایی‌ و ایران‌ پیشرفت‌ قابل‌ توجهی‌ در این‌ زمینه‌نداشته‌اند و هنوز به‌طور عمده‌ به‌ تجارت‌ گیاهان‌ خشک‌ زراعی‌ یا خودرو می‌پردازند.

 

اهمیت‌ و جایگاه‌ اسانس‌های‌ طبیعی‌

اسانس‌ها (Essential oil) ترکیبات‌ شیمیایی‌ معطری‌ هستند که‌ در گیاهان‌ مختلفی‌ که‌ تا امروز در حدود 700 نوع‌ از آنها شناسایی‌شده‌ است?، وجود دارند. در ساختمان‌ اسانس‌ها ترکیبات‌ بسیار متنوعی‌ از قبیل‌ الکل‌های‌ ترپنوئیدی?، هیدروکربن‌ها، فنل‌ها، آلدئیدها،استرها و کتون‌ها بطور طبیعی‌ وجود دارند. اغلب‌ یک‌ یا چند جزو از این‌ ترکیبات?، عطر و بوی‌ اسانس‌ را تحت‌ تاثیر خود قرار می‌دهند.

هر نوع‌ از اسانس‌ها در گیاهان‌ معطر و در قسمت‌های‌ مختلفی‌ از آنها نظیر ریشه‌ (زنجبیل?)، چوب‌ (سوزنی‌ برگان?)، پوست‌ (دارچین?)،برگ?(رزماری?)، گل‌ (یاسمن?)، میوه?(مرکبات?)، بذر(رازیانه?) و غیره‌ ساخته‌ شده‌ و در فضای‌ مابین‌ سلولی‌ اپیدرم‌ و مزوفیل‌ در ساختارهای‌متعدد ترشحی‌ ذخیره‌ می‌شوند و دارای‌ نقطه‌ جوش‌ پایینی‌ بوده‌ و به‌ روش‌های‌ مختلفی‌ قابل‌ استخراج‌ می‌باشند.

هرچند مکانیسم‌ دقیق‌ سنتز اسانس‌ها درون‌ گیاهان‌ نامشخص‌ است‌ اما وجود آن‌ برای‌ مقاومت‌ گیاهان‌ در مقابل‌ شرایط نامساعدمحیطی?، جذب‌ حشرات‌ گرده‌ افشان‌ و کمک‌ به‌ توسعه‌ و پراکنش‌ این‌ گیاهان‌ مسلم‌ و مشخص‌ است?. در بهره‌برداری‌ از گیاهان‌ اسانس‌دار،شواهد موجود طی‌ 50 سال‌ گذشته‌ نشان‌ می‌دهد که‌ تقاضا برای‌ اسانس‌ و فرآورده‌های‌ حاصل‌ آن‌ سیر فزونی‌ به‌ خود گرفته‌ است?. این‌تحول‌ در مصرف?، تحت‌ تاثیر عوامل‌ متعددی‌ از جمله‌ موارد زیر بوده‌ است

 

 

 

 

1.

 

این‌ گیاهان‌ و اسانس‌ آنها طیف‌ گسترده‌ای‌ از کاربری‌ها را تحت‌ پوشش‌ قرار می‌دهند. ترکیبات‌ تشکیل‌ دهنده‌ آنها می‌تواند خواص‌دارویی‌ داشته‌ و در فرمولاسیون‌ داروها وارد شود. از رایحه‌ و بوی‌ آنها در صنایع‌ عطرسازی?، خوشبو کننده‌ها و همچنین‌ نوعی‌ روش‌درمانی‌ (رایحه‌ درمانی?) استفاده‌ می‌شود. خاصیت‌ طعم‌دهندگی‌ اسانس‌ها در طیف‌ وسیعی‌ از موادغذایی?، خمیر دندان?، دهانشویه‌ها،نوشیدنی‌ها و حتی‌ دخانیات‌ به‌ مصرف‌ می‌رسد. بخارات‌ اشباع‌ آن‌ دارای‌ توان‌ دفع‌ آفات‌ و حشرات‌ موذی‌ بوده‌ و در برخی‌ از سموم‌صنعتی‌ به‌ کار می‌رود.

2. ثروتمند شدن‌ جوامع‌ جهانی‌ باعث‌ تغییر فرهنگ‌ مصرف‌ در آنها شده‌ است‌ به‌طوری‌که‌ تنوع‌ بیشتری‌ را در رژیم‌ غذایی‌ خود طلب‌می‌کنند و مردم‌ برای‌ مصرف‌ فرآورده‌های‌ خوشمزه‌ با طعم‌های‌ طبیعی‌ اشتیاق‌ بیشتری‌ از خود نشان‌ می‌دهند.

3. افزایش‌ توجه‌ به‌ مسایل‌ زیست‌ محیطی‌ و بهداشت‌ موادغذایی‌ در کاهش‌ میزان‌ مصرف‌ مواد شیمیایی‌ مصنوعی‌ باعث‌ گرایش‌ به‌سمت‌ موادغذایی‌ و افزودنی‌های‌ طبیعی‌ شده‌ است?. اسانس‌ها به‌ موازات‌ مزه‌دار کردن‌ فرآورده‌ها در نقش‌ یک‌ آنتی‌اکسیدان‌ علیه‌ترکیبات‌ مضر فعالیت‌ می‌کنند و نقش‌ مهمی‌ در سلامتی‌ افراد ایفا می‌کنند.

 

ساختار صنعت‌ اسانس‌

سازمان‌هایی‌ که‌ امروزه‌ در کشورهای‌ تولیدکننده‌ در زمینه‌ فعالیت‌های‌ اقتصادی‌ اسانس‌ها و فرآورده‌های‌ حاصل‌ از آنها تلاش‌می‌نمایند از یک‌ ساختار کلی‌ و مدون‌ پیروی‌ می‌کنند که‌ صنعت‌ اسانس‌ را تشکیل‌ می‌دهد و شامل‌ موارد زیر است‌

1. در اولین‌ مرحله‌ بخش‌ کشاورزی‌ به‌ عنوان‌ تامین‌ کننده‌ مواد خام‌ گیاهی‌ نقطه‌ شروع‌ این‌ صنعت‌ را برعهده‌ دارد. این‌ بخش‌ از نظرجغرافیایی‌ پراکندگی‌ وسیعی‌ دارد و کشورهای‌ مختلف‌ با سرمایه‌گذاری‌ گسترده‌ در این‌ زمینه‌ و تهیه‌ منابع‌ گیاهی‌ سعی‌ نموده‌اند در این‌بخش‌ تاثیرگذار باشند. حتی‌ بسیاری‌ از کشورهای‌ پیشرفته‌ تلاش‌ خود را معطوف‌ به‌ پرورش‌ گیاهانی‌ نموده‌اند که‌ در درجه‌ اهمیت‌بیشتری‌ قرار داشته‌ و سود بالاتری‌ را در پی‌داشته‌ باشند. اما با وجود این‌ تلاش‌ها هنوز برای‌ سودآوری‌ تولید این‌ محصولات‌ تضمینی‌وجود ندارند. تنوع‌ اقلیمی‌ مراکز تولید موجب‌ بروز ناهمگونی‌ چشمگیری‌ در سیستم‌های‌ تولید و بهره‌وری‌ شده‌ است‌ که‌ از مهمترین‌آنها می‌توان‌ به‌ موارد زیر اشاره‌ کرد:

 

 

 

ـ بهره‌برداری‌ از گیاهان‌ خودرو و بومی‌ موجود

ـ سرمایه‌گذاری‌ کوچک‌ با استفاده‌ از نیروی‌ کار خانواده‌

ـ سرمایه‌گذاری‌ کلان‌ با تکیه‌ بر نیروی‌ کار ارزان‌

2. دومین‌ مرحله‌ مربوط به‌ استخراج‌ و فرآوری‌ اسانس‌ از گیاهان‌ است?. این‌ استخراج‌ بلافاصله‌ می‌تواند پس‌ از برداشت‌ یا بعد از خشک‌کردن‌ گیاه‌ صورت‌ گیرد. دستگاه‌های‌ استخراج‌ می‌تواند تحت‌ کنترل‌ کشاورزان?، بازرگانان‌ یا بخشی‌ از یک‌ فرآیند صنعتی‌ باشد. در حالت‌اول‌ آماده‌سازی‌ برعهده‌ کشاورزان‌ خواهد بود و چنین‌ ترتیبی‌ در کشورهای‌ پیشرفته‌ امری‌ عادی‌ به‌ شمار می‌آید. چرا که‌ تهیه‌ وسایل‌مورد نیاز تقطیر و فرآوری‌ بر عهده‌ شخص‌ سرمایه‌گذار است?. البته‌ دستگاه‌های‌ عصاره‌گیری‌ می‌تواند تحت‌ کنترل‌ شرکت‌های‌ خریدارمواد گیاهی‌ باشد و این‌ حالت‌ بیشتر در کشورهای‌ جهان‌ سوم‌ که‌ کشاورزان‌ قدرت‌ سرمایه‌گذاری‌ ندارند، قابل‌ مشاهده‌ است?.کارخانه‌های‌ عطر و چاشنی‌سازی‌ در این‌ مرحله‌ از تغییر و تبدیل‌ مواد خام‌ گیاهی‌ نقش‌ اساسی‌ ایفا می‌کنند و با توافق‌ کشاورزان‌ تولیدکننده?، مراکز خود را نزدیک‌ مزرعه‌ متمرکز می‌کنند.

3. در این‌ مرحله‌ تاجرینی‌ فعالیت‌ می‌کنند که‌ در زمینه‌ تولید مواد معطر مصنوعی‌ نیز مهارت‌ دارند. وظایف‌ این‌ گروه‌ شامل‌ خریداری‌اسانس‌ از تمام‌ نقاط جهان‌ یا فقط از یک‌ منطقه‌ جغرافیایی?، تعیین‌ کیفیت‌ اسانس?، فرآوری‌ ماده‌ خام‌ در جهت‌ نیاز بازار و در نهایت‌فروش‌ این‌ فرآورده‌ به‌ مصرف‌ کننده‌ است?. در بخش‌ تجارت?، شرکت‌هایی‌ وجود دارند که‌ تعدادی‌ در کشور تولیدکننده‌ حضور داشته‌ ووظایف‌ آنها فروش‌ و صادرات‌ محصولات‌ همان‌ منطقه‌ بر پایه‌ توجه‌ به‌ نیاز خریداران‌ و قدرت‌ کشاورزان‌ استوار است?. شرکت‌هایی‌ نیز درکشورهای‌ واردکننده‌ فعالیت‌ دارند و برخی‌ از آنها روی‌ صادرات‌ مجدد محصولات‌ تبحر دارند.

4. جابه‌جایی‌ و توزیع‌ فرآورده‌های‌ حاصل‌ از اسانس‌ها مشابه‌ سایر محصولات‌ است‌

5. در آخرین‌ مرحله‌ از یک‌ چارچوب‌ کلی‌ صنعت‌ اسانس?، مصرف‌کننده‌ قرار دارد و محصولات‌ تولید شده‌ را در دو حالت‌ مصرف‌ می‌کند.یک‌ نوع‌ محصولاتی‌ که‌ وجود اسانس‌ درون‌ آنها چندان‌ محسوس‌ و مشخص‌ نمی‌باشد و در انتخاب‌ محصول‌ آنچنان‌ کششی‌ ایجادنمی‌کند، نظیر آنچه‌ که‌ در مورد پودرهای‌ شوینده‌ وجود دارد. نوع‌ دوم‌ محصولاتی‌ هستند که‌ وجود اسانس‌ در آنها شناخته‌ شده‌تر بوده‌و در انتخاب‌ محصول‌ تاثیرگذار است?. در این‌ مورد می‌توان‌ به‌ فرآورده‌های‌ آرایشی‌ افزودنی‌های‌ غذایی‌ اشاره‌ کرد.

  

تولید جهانی‌ اسانس‌

امروزه‌ تولید جهانی‌ اسانس‌ بالغ‌ بر 50 هزار تن‌ در سال‌ است‌ که‌ از مجموعه‌ گیاهان‌ اسانس‌دار به‌ دست‌ می‌آید. این‌ مجموعه‌ گیاهان‌شامل‌ انواع‌ درختان‌ و درختچه‌ها و سایر گونه‌های‌ علفی‌ است?. از کل‌ تولید جهانی‌ اسانس‌ در حدود 65 درصد آن‌ از گونه‌های‌ درختی‌نظیر برخی‌ سوزنی‌برگان?، مرکبات?، رزها، اکالیپتوس‌ و غیره‌ بدست‌ می‌آید و 35 درصد باقیمانده‌ از گیاهان‌ علفی‌ تولید می‌شود که‌بسیاری‌ از آنها امروزه‌ به‌ صورت‌ اهلی‌ شده‌ کشت‌ می‌شوند. در این‌ میان‌ حدود 1000 تن‌ از تولید نیز متعلق‌ به‌ گیاهان‌ خودرو جمع‌آوری‌شده‌ از مناطق‌ طبیعی‌ است?.

 

گیاهان‌ حاوی‌ اسانس‌ از نظر جغرافیایی‌ سطح‌ بسیار وسیعی‌ را تشکیل‌ می‌دهند. مسلم‌ است‌ که‌ تولید در مناطقی‌ که‌ گونه‌ها دارای‌سازگاری‌ بیشتری‌ شده‌اند، توسعه‌ یافته‌ و این‌ پراکنش‌ بتدریج‌ تحت‌ تاثیر صنایع‌ مصرف‌ کننده‌ گسترش‌ می‌یابد. در بین‌ گونه‌های‌اسانس‌دار، گیاهان‌ متعلق‌ به‌ سه‌ خانواده‌ گیاهی‌ نعناعیان‌ (نعناع?، بادرنجبویه?، زوفا، اسطو خودوس?، آویشن‌ و...)، کاسنی‌ (بابونه?،بومادران?، ترخون?، آرتمیزیا و...) و چتریان‌ (گشنیز، بادیان‌ رومی?، شوید، زیره‌ و...) از اهمیت‌ بیشتری‌ برخوردارند. نام‌ گروهی‌ از گیاهان‌اسانس‌دار و کشور تولید کننده‌ به‌ همراه‌ قیمت‌ هر لیتر از اسانس‌ آنها در جدول‌ شماره‌ یک‌ ذکر شده‌ است?.

 

جدول‌ شماره‌ 1. مهمترین‌ گیاهان‌ اسانس‌دار و ارزش‌ آن‌ در کشورهای‌ تولید کننده‌

نام‌ گیاه‌ اسانس‌دارکشور تولید کننده‌قیمت‌ هر لیتر$

سنبل‌ ختایی?(Angelica archangelica)فرانسه?1375/89

انیسون‌ (Pimpinella anisum)مصر38/51

ریحان‌ (Ocimum basilicum)آمریکا97/60

برگ‌ بو (Laurus nobilis)فرانسه?149/50

بادرنجبویه‌ (Melissa officinalis)آلمان?3898/0

برگاموت‌ (Citrus bergamia)ایتالیا79/97

دارچین‌ (Cinnamomum zeylanicum)ماداگاسکار و اندونزی?351/23

سدر اطلسی?(Cedrus atlantica)مراکش‌ 52/98

سرو خزنده?(Juniperus virginiana)آمریکا53/02

آویشن‌ (Thymus vulgaris)اسپانیا154/46

زوفا (Hyssopus officinalis)فرانسه‌ و بلغارستان?186/54

اکالیپتوس‌ (Eucaliptus globoulus)چین‌ و استرالیا23/94

بابونه‌ (Matricaria chamomilla)انگلستان?810/0

گل‌ محمدی‌ (Rosa damescena)بلغارستان?5043/78

اسطو خودوس‌ (Lavandula angustifolia)فرانسه?98/69

علف‌ لیمو (Cymbopogon Citrates)هند و سریلانکا36/96

لیمو ترش‌ (Citrus aurantifolia)برزیل‌ و پرو63/98

مورد (Myrtus commonis)اسپانیا77/05

نعناع‌ فلفلی‌ (Menthapiperita)آمریکا و هند54/21

باریحه‌ (Ferula galbaniflua)ایران?203/64

 

 

 

 

راهکارهای‌ لازم‌ برای‌ ورود به‌ بازارهای‌ جهانی‌ اسانس‌

امروزه‌ کمتر کشوری‌ وجود دارد که‌ در زمینه‌ تولید اسانس‌ در جهان‌ فعال‌ نباشد و سهم‌ تولید برخی‌ از کشورهای‌ تولیدکننده‌ در نمودارشماره‌ سه‌ نشان‌ داده‌ شده‌ است?. با این‌ حال‌ برای‌ کشورهایی‌ که‌ تصمیم‌ دارند به‌ رقابت‌ با تولیدکنندگان‌ قدرتمند در این‌ زمینه‌ بپردازند.اتخاذ راهکارهای‌ مناسبی‌ از جمله‌ موارد زیر لازم‌ است?:

1. تعریف‌ سیاست‌ها و برنامه‌ریزی‌ جهت‌ تعیین‌ جایگاه‌ کشور در تولید جهانی?، که‌ می‌تواند شامل‌ میزان‌ تولید، رعایت‌ استانداردهای‌بین‌المللی?، ارائه‌ قیمت‌های‌ مناسب‌ و بهره‌گیری‌ از دانش‌ و تخصص‌ روز باشد.

2. پشتیبانی‌ تولید توسط برنامه‌های‌ تحقیقاتی‌ با کمک‌ صنایع‌ مصرف‌کننده‌ و با استقرار کارخانه‌های‌ عصاره‌گیری‌ و کنترل‌ کیفیت?، برای‌عرضه‌ محصولات‌ جدید

3. انطباق‌ بخش‌ کشاورزی‌ با صنایع‌ مصرف‌ کننده‌ در ارتباط با گسترش‌ فرآورده‌های‌ طبیعی‌ گونه‌های‌ زراعی‌ جدید، انتخاب‌ ارقامی‌ که‌عملکرد تولید اسانس‌ آنها زیاد باشد و بهبود وضعیت‌ شرکت‌های‌ تولیدکننده‌ در زمینه‌ نوآوری‌ جهت‌ سلایق‌ متفاوت

درختچه توري

درختچه توري

 

نام علمي : Lagerstroemia SPP

خانواده : LYTHRACEAE

اين گياه داراي گونه هاي زيادي است كه برخي از آنها برگريز وعده اي هم هميشه سبز ميباشند. برگهايشان مركب، بيضي شكل، كامل و به طول 5/2 تا 5 سانتيمتر بوده كه بصورت متقابل، متناوب يا چرخه سه تايي قرار گرفتهاند. رنگ برگها در بهار سبز روشن متمايل به قرمز و در پاييز نارنجي يا قرمز و گاهي زرد ميباشد. گلها با گلبرگهاي چيندار، به قطر حدود 5/3 سانتيمتر، در خوشه هاي مركب گرد يا كمي مخروطي و به طول 5 تا 30 سانتيمتر، در انتهاي شاخه ها تشكيل ميشوند. رنگ گلها قرمز، صورتي، بنفش، سفيد يا صورتي ملايم بوده و دوره گلدهي طولاني، از اوايل تيرماه تا اواخر شهريور ماه ميباشد. پوست تنه توري صاف و برنگ خاكستري روشن مايل به سفيد است كه وقتي كنده ميشود قسمت داخلي صورتي رنگ است. شاخه ها بدون كرك، چهارگوش و مايل به قرمز هستند. ميوه آن كپسول كروي است كه حاوي تعدادي تخم ميباشد.

 

مهمترين گونه هاي آن عبارتند از :

. L. indica , L. speciosa , L. elegans , L. loudoni , L. pubra , L. violacea دراين ميان گونه L. speciosa يا L. reginae با نام انگليسي « Queen crape Myrtle » نوع درختي با ارتفاع بيش از 18 متر ميباشد كه در مناطق حاره يافت ميشود . تنها گونه اي كه به وفور جهت تزئين باغها ، پاركها، حواشي خيابانها ، اتوبانها و بلوارها كاشته ميشود ، « L. indica » است كه بومي چين است . اين درختچه به دوفرم ديده ميشود :

* درختچه هاي كوتاه كه سرعت رشد آنها كم بوده ، رشد طولي و گسترش عرضي يكساني دارند .

* درختچه هاي بلند كه ارتفاع آنها از 5/1 تا 9 متر متغير بوده ، پس از تربيت بصورت درخت ، تنه هاي زيبايشان نمايان ميشود .

نيازهاي اكولوژيكي :

1 ـ خاك : بهترين خاك براي كاشت توري ، مخلوطي از خاك تازه باغچه و خاك برگ به ميزان مساويست. بايستي در پاييز هر سال مقداري خاك مناسب ( مخلوط بالا ) در پاي بوته ها اضافه كرد . اين عمل باعث ميشود كه ريشه هاي سطحي كاملاً پوشيده شده و درزمستان از خطر سرمازدگي محفوظ بمانند . همچنين طي عمليات مكانيكي حذف علفهاي هرز آسيب نبينند . اين مسئله بايد خصوصاً در مورد درختچه هاي توري حواشي بزرگراه چمران مورد توجه قرارگيرد . زيرا درختچه هايي كه در بالاي كرت در اين منطقه قرار گرفته اند و ريشه هايشان كاملاً از خاك پوشيده شده ، سالم تر و قوي تراز درختچه هايي هستند كه در گودي كرت قرار گرفته اند .

2 ـ نور : نيازتوري به نور مستقيم خورشيد زياد است ، به همين جهت بايد در مكانهاي بازوكاملاً آفتابگير و به دور از هرگونه سايه درخت ، ساختمان ياديوار بلند كاشته شود تا حداكثر گلدهي را داشته باشد .

در درختچه هاي توري حواشي بزرگراه چمران اهميت اين مسئله كاملاً بارزاست ، زيرا درختچه هاي واقع در حاشيه غربي بزرگراه كه بدور از هرگونه سايه قرار گرفته اند ، سريعاً به گل نشسته و گلهاي بيشتري نيز توليد كرده اند ، ولي درختچه هاي حاشيه شرقي كه در زير سايه درختان بلند ، تپه ها و ساختمانها قرار گرفته اند ، ديرتر گل داده اند . مسئله نور از جنبه ديگري نيز حائز اهميت است و آن بروز بيماريهاي قارچي است . زيرا در شرايط سايه بدليل بالا بودن رطوبت ، رشد قارچها ( عوامل سفيدك ) افزايش مييابد.

3ـ آب : توري در فصل رشد احتياج به آبياري با فاصله ولي عميق دارد. در زمستان احتياجي به آبياري نيست.

4ـ دما : اين گياه نسبتاً به سرماي زمستان مقاوم بوده و در تهران دماي 20 ـ درجه سانتيگراد را تحمل كرده است. در تابستان وجود روزهاي گرم و آفتابي براي گلدهي ضروري است.

مراقبتهاي ويژه :

الف ـ كوددهي : اصولاً توري گياهي است كم توقع كه به مواد غذايي زياد نيازي ندارد. فقط لازم است در اواخر زمستان هر سال، بعد از عمليات هرس، به اندازه يك فنجان كود شيميايي كامل به هر متر مربع از خاك اضافه نمود تا نيازهاي گياه در فصل رشد تامين شود. همچنين ميتوان لايهاي به ضخامت 5 سانتيمتر كمپوست يا پهن اسبي پوسيده پاي بوته ها اضافه كرد.

ب ـ عمليات هرس :

* از آنجائيكه گل توري بر روي شاخه هاي يكساله تشكيل ميشود، لذا جهت افزايش توليد شاخه هاي گل ده لازم است در اواخر زمستان هر سال شاخه هاي مسن را هرس نمود.

* جهت تسهيل ورود نور و هوا به تمامي قسمتهاي داخلي گياه بايد از تراكم زياد شاخه ها كاست.

* شاخه هاي شكسته، مريض و آفت زده معمولاً پناهگاه و منبع انتشار آفات و امراض ميباشند. لذا حذف اين شاخه ها در زمستان قبل از فعال شدن گياه جهت حفظ و تأمين سلامت آن ضروري است.

* در درختچه هاي مسن با حذف كامل شاخه هاي پير ميتوان آنها را وادار به توليد شاخه هاي جديد كرده و بدين ترتيب درختچه را جوان نمود.

زمان هرس :

بهترين زمان براي هرس توري فصل زمستان است، زيرا همانگونه كه قبلاً نيز اشاره گرديد، هرس زمستانه باعث ميشود كه تعداد شاخه هاي گلده افزايش يابد.

از طرف ديگر، چون شاخه ها بدون برگ هستند، براحتي قابل رويت بوده و حذف كامل يا جزئي آنها با سهولت بيشتري صورت ميگيرد.

* طرز هرس شاخه ها:

ـ در درختچه هاي كوچك فقط بايد شاخه هاي ضعيف و بيمار را از ته قطع كرد.

ـ در درختچه هاي بزرگ بايد تمام شاخه هاي سال گذشته را با بالاي دومين جوانه قطع كرد. تنها در صورتي كه درختچه بيش از اندازه بزرگ شده و لازمست كه اندازه اش تقليل يابد، ميتوان شاخه هاي قديمي تر را قطع كرد.

ـ ميتوان با قطع كامل شاخه هاي تحتاني، درختچه را طوري تربيت نمود كه تنه سفيد و زيباي آن باقي بماند.

ـ همانطور كه قبلاً نيز اشاره شد، بعد از عمليات هرس، كوددهي ضروريست.

روشهاي تكثير :

تكثير درختچه از دو طريق كاشت بذر و قلمه ميسر است. ولي معمولاً روش قلمه بيشتر مورد استفاده قرار ميگيرد. به اين ترتيب كه :

ـ ساقه هاي جوان را كه مغز بسته و نيمه خشبي شده اند براي تهيه قلمه انتخاب ميكنند.

ـ طول قلمه بايد 7 تا 14 سانتيمتر باشد.

ـ در صورت برگدار بودن قلمه، فقط چند برگ در انتهاي شاخه نگهداشته، بقيه را حذف ميكنند. وجود برگ و جوانه اثر زيادي بر ريشه دهي قلمه دارد. زيرا جوانه منبع توليد اكسين و برگها منبع توليد كربوهيدراتها هستند كه هر دو براي ريشه دهي ضروري ميباشند.

ـ بلافاصله پس از تهيه قلمه ها، بايد آنها را در گلخانه و در بستري مناسب كاشت.

چند نکته از گیاهان آپارتمانی

چند نکته از گیاهان آپارتمانی

 

1- ديفن باخيا : بعنوان يک گياه آپارتماني چند ساله تلقي مي شود که درسايزهاي مختلف موجود ميباشد.

 

2- کوديوم : بعنوان يک درختچه آپارتماني محسوب مي شود و در سايزهاي مختلف موجود ميباشد.

 

3- آگلونما : بعنوان يک گياه آپارتماني دائمي تلقي ميشود و در سايزهاي مختلف موجود ميباشد.

 

4- دراسنا : بعنوان يک درختچه داخل آپارتمان تلقي مي شود و در سايزهاي مختلف موجود ميباشد.

 

5- فيکوس : بعنوان يک درختچه داخل آپارتمان تلقي مي شود و در سايزهاي مختلف موجود ميباشد.

 

6- يوکا : : بعنوان يک درختچه آپارتماني محسوب مي شود.

 

7- اسپاتي فيلوم : بعنوان يک گياه هميشگي آپارتمان محسوب مي شود و در سايزهاي مختلف موجود ميباشد.

 

8- پتوس : : بعنوان يک گياه دائمي آپارتمان تلقي مي شود و در سايزهاي مختلف موجود ميباشد.

 

9- مارانتا : : بعنوان يک گياه هميشگي آپارتمان تلقي مي شود و تا سايز60cm موجود ميباشد.

 

10- بذر چمن : بذر گياهان يکساله و دائمي و پيازهاي گل

علل لکه روی برگ گیاهان

گياهان آپارتماني، تنوع رنگها و آرامشي كه رنگ سبز آنها در اعضاي خانواده ايجاد مي‏كند باعث شده تا كم و بيش در خانه‏ها گلداني سبز ماوا مي‏گيرد.ارتباط عاطفي كه صاحبان خانه با اين گياهان برقرار مي‏كنند گاه آنقدر زياد است كه با زرد شدن برگي از گل مورد علاقه شان گويا فرزند دلبندشان دچار بيماري شده است. در اينجا ما به مواردي اشاره مي‏كنيم كه باعث ظهور لكه‏هاي قهوه‏اي رنگ بر روي برگ‏هاي گياهان آپارتماني مي‏شود با هم مي‏خوانيم:-

 بعضي گياهان آپارتماني مثل آفلاندرا و آگلونما نسبت به نور مستقيم حساسند. گاهي آفتاب شديد باعث ايجاد لكه‏هاي قهوه‏اي روي برگها مي‏شود.- گاهي اين لكه‏ها حالت سوخته دارند اين ممكن است به اين علت باشد كه هنگام آبياري برگها خيس شده باشند و يا اصلا قصد شما شستن و غبار پاشي برگها باشد ولي بايد دقت كنيد اين عمل را زماني انجام دهيد كه آفتاب شديد نباشد. بهتر است آبياري گلدانها را صبح زود يا عصر انجام دهيد. زيرا قطرات آب روي برگها مثل عدسي عمل مي‏كنند. همانطور كه مي‏دانيد اگر عدسي ذره بين را كه جلوي آفتاب بگيريد هر چيزي زير عدسي باشد آتش مي‏گيرد اين حالت براي برگهاي زير قطرات آب هم انفاق مي‏افتد.در مواردي اين مورد زماني اتفاق مي‏افتد كه برگها به شيشه تكيه داشته باشند كه در اين صورت هم همان مشكل ايجاد مي‏شود.-

 بعضي افراد براي براق كردن برگهاي گياهان آپارتماني از مواد براق كننده شيميايي استفاده مي‏كنند.

 اين ماده‏ها اكثرا باعث گرفتگي روزنه‏ها و صدمه به برگها مي‏شوند. براي تميز كردن برگها مي‏توانيد از يك اسفنج نمدار كمك بگيريد.- گاهي گلدانهايي كه داخل آشپزخانه يا محلي هستند كه گاز يا دود وجود دارد دچار اين عارضه مي‏شوند بايد هر چه سريعتر گلدان را از محل دور كرده و برگهاي بيمار را حذف كنيد.- در بعضي مواقع سرماي شديد هم باعث قهوه‏اي شدن برگها و چروكيدگي آنها مي‏شود عينا همين حالت ممكن است در گرماي بيش از حد اتفاق بيافتد. بايد گلدان را به محل مناسبتري انتقال دهيد.

- گاهي لكه‏هاي قهوه‏اي زير برگها مشاهده مي‏شوند و حالت برجسته و چسبنده دارند در اين مواقع روي برگهاي نزديك به رگ برگها هم لكه‏هاي زرد رنگ مشاهده مي‏شود علت اين امر حشره آفت است مي‏توانيد از سم حشره كش نفوذي استفاده كنيد.- گاهي لكه‏هاي خاكستري مايل به قهوه‏اي به دليل حمله قارچهاست كه درمان آن با قارچ كش ميسر مي‏شود. اين حالت در آنتوريم مشاهده مي‏شود.- بعضي مواقع قهوه‏اي شدن نوك و حاشيه برگها و يا گل برگ همراه خشكيدگي آن به دليل كم آبي است. آبياري را با دقت بيشتر و زمان‏هاي منظم‏تر و عميق‏تر انجام دهيد.