گل و گیاه زینتی نهال درخت و خواص گیاهان

بيدمشك شماره دو:

بيدمشك با نام علمي Salix aegyptiaca درختچه يا درختي بومي كشور ايران است و در جنگل هاي جلگه اي شمال از دره چهل چاي مينودشت در شرق گرگان تا حاجي امير اردبيل و ارسباران و همچنين در نواحي نيمه خشك اصفهان، شيراز، كرمان و ارتفاعات جنوبي البرز مانند توچال ديده مي شود.

ارتفاع بيدمشك تا 8 متر مي رسد و در زير پوست و بر روي چوب اين درخت برجستگي هاي تيزي وجود دارد. شاخه هاي فرعي يكساله آن قطري در حدود 8/1 تا 7/2 ميليمتر دارند و داراي پوست خاكستري كبود، صاف يا كمي شياردار هستند.

برگ هاي بيدمشك كم و بيش در پايه هاي نر و ماده متفاوت است و ابعاد آن بين 5 تا 15 سانتيمتر طول و 5/2 تا 5/5 سانتيمتر عرض در نوسان است. روي برگ سبز تيره و پشت آن كركدار و روشن است. برگ هاي درختان ماده معمولا بيضي شكل و پهن تر از برگ درختان نر است.

بيدمشك طبعي گرم دارد و داراي اثراتي نظير مقوي قلب و اعصاب، مقوي معده، آرام بخش، مسكن سر درد و دردهاي عضلاني، ضدميگرن، مقوي عمومي بدن، تب بر قوي و عرق آور است.

براي افزايش اشتها، بي خوابي، رفع سنگ و ورم كيسه صفرا و درمان دردهاي مفاصل و رماتيسم مي توان از عرق بيدمشك استفاده كرد.

منبع: مجله کشاورزی آنلاین . نویسنده:مهندس ظروفی . |

بيدمشك شماره دو:

بيدمشك با نام علمي Salix aegyptiaca درختچه يا درختي بومي كشور ايران است و در جنگل هاي جلگه اي شمال از دره چهل چاي مينودشت در شرق گرگان تا حاجي امير اردبيل و ارسباران و همچنين در نواحي نيمه خشك اصفهان، شيراز، كرمان و ارتفاعات جنوبي البرز مانند توچال ديده مي شود.

ارتفاع بيدمشك تا 8 متر مي رسد و در زير پوست و بر روي چوب اين درخت برجستگي هاي تيزي وجود دارد. شاخه هاي فرعي يكساله آن قطري در حدود 8/1 تا 7/2 ميليمتر دارند و داراي پوست خاكستري كبود، صاف يا كمي شياردار هستند.

برگ هاي بيدمشك كم و بيش در پايه هاي نر و ماده متفاوت است و ابعاد آن بين 5 تا 15 سانتيمتر طول و 5/2 تا 5/5 سانتيمتر عرض در نوسان است. روي برگ سبز تيره و پشت آن كركدار و روشن است. برگ هاي درختان ماده معمولا بيضي شكل و پهن تر از برگ درختان نر است.

بيدمشك طبعي گرم دارد و داراي اثراتي نظير مقوي قلب و اعصاب، مقوي معده، آرام بخش، مسكن سر درد و دردهاي عضلاني، ضدميگرن، مقوي عمومي بدن، تب بر قوي و عرق آور است.

براي افزايش اشتها، بي خوابي، رفع سنگ و ورم كيسه صفرا و درمان دردهاي مفاصل و رماتيسم مي توان از عرق بيدمشك استفاده كرد.

منبع: مجله کشاورزی آنلاین . نویسنده:مهندس ظروفی . |

دارچین

درختچه دارچين درختى است کوچک و هميشه سبز که از تمام قسمت‌هاى آن بويى مطبوع استشمام مى‌شود. گل‌هاى آن در فاصله ماه‌هاى بهمن تا اوايل فروردين ظاهر مى‌شود. برگ اين درخت سبز سير و داراى گل‌هايى به رنگ سفيد است.

دارچين اولين بار در سريلانکا يافت شد و بعد از آن، تمام دنيا اين چاشنى را شناختند و براى طعم بهتر غذاها استفاده کردند.

يک قاشق چايخورى دارچين، حاوى 28 گرم کلسيم، يک ‌گرم آهن و بيشتر از يک گرم فيبر و مقدار زيادى ويتامين‌هاى C ، K و منگنز است. همچنين مقدار 2/1 گرم کربوهيدرات دارد.

دارچين بومى ‌سريلانکا و جنوب هند است و پوست درختچه آن کاربرد فراوانى به عنوان ادويه دارد.

مصارف: دارچين و اسانس دارچين ضد نفخ مي باشد. بيشتر به عنوان طعم دهنده مصرف مي شود، اسانس دارچين گاهي به صورت بخور يا اسپري به كار مي رود ولي محلول روغني آن توصيه نمي شود زيرا از حركات مژك ها جلوگيري مي كند و ممكن است ايجاد پنوموني ليپوئيد نمايد. اسانس دارچين محرك گردش خون قلبي و تنفسي، مقوي معده و محرك هضم و آنتي سپتيك مي باشد همچنين داراي اثرات ضد اسپاسم ضدكرم، ‌ضد خونريزي، ‌بسيار كم آفروديزپاك، ‌قاعده آور و بسيار ضعيف محرك بزاق، اشك و بيني بوده و كمي باعث بالا بودن حرارت بدن مي شود.

اسانس دارچين گاهي اوقات به عنوان ماده نگهدارنده مصرف مي شود.

طب سنتي: گرم و خشك است،‌ مصرف گاه گاه آن براي افراد بلغمي مزاج مفيد است،‌ انرژي را افزايش مي دهد و دهان را خوشبو مي كند افرادي كه سخنراني مي كنند و يا آواز مي خوانند اگر هنگام استفاده از حنجره،‌ خلط موجب ناراحتي و گرفتگي صداي آنان مي شود و مي توانند از دمكرده آن استفاده كنند افرادي كه نفخ دارند از دمكرده آن يك ساعت پس از غذا باكمي نبات استفاده كنند.

خواص درمانى:

دارچين رمز جوانى است و مصرف روزانه آن انسان را سالم نگه مى‌دارد. دارچين براى زياد شدن و تجديد قواى جسمانى نيز به کار مى‌رود. کليه‌ها را گرم مى‌کند، ضعف پاها را از بين مى‌برد و کم خونى را درمان مى‌کند.

دارچين بهترين دارو براى دردهاى عضلانى است. دارچين اثر آرام کننده و شاد کننده دارد و از بسيارى از داروهاى آرام بخش بهتر است. در حقيقت مى‌توان گفت دارچين، واليوم گياهى است، زيرا در دارچين ماده اى به نام Cinnamodehyde وجود دارد که روى حيوانات و انسان اثر آرام‌بخش دارد.

اثر مهم ديگر دارچين پايين آوردن تب مى‌باشد و حتى امروزه دارچين را به صورت قرص و کپسول درآورده اند که به عنوان تب‌بر به کار مى‌رود. دارچين رگ‌ها را باز مى‌کند و باعث بهبود گردش خون مى‌شود.

يکى از خواص دارچين اين است که باعث افزايش کارايى هورمون انسولين در بدن مى‌شود و در نتيجه بدن نياز کمترى به اين هورمون براى کنترل قند خون پيدا مى‌کند. بسيارى از افراد مبتلا به ديابت گزارش داده اند که مصرف يک قاشق چايخورى دارچين در روز تاثير بسيار مثبتى بر قند خونشان داشته است.

همچنين برخى تحقيقات نشان‌دهنده تاثير مثبت دارچين در کاهش فشار خون بوده است. دارچين خاصيت عجيب ديگرى دارد و آن تقويت سيستم ايمنى بدن در مقابل بيمارى‌هاست و حتى مى‌توان گفت که اثرى مشابه پنى سيلين و آنتى بيوتيک دارد.

اگر حس کرديد که ضعيف شده‌ايد و ممکن است مريض شويد، چاى دارچينى را فراموش نکنيد و حتى اگر سرما خورده ايد يا ضعف شديد داريد، چاى دارچين بهترين داروست.

دارچين به علت داشتن اسانس و تانن، محرک و قابض است و به عنوان تقويت کننده عمل هضم غذا و جريان گردش خون به کار مى‌رود و از آن براى رفع سوءهاضمه، بويژه در مواردى که با نفخ همراه باشد، به عنوان بادشکن استفاده مى‌شود.

همچنين به علت داشتن تانن در رفع اسهال، ضعف عمومى‌بدن و انعقاد خون مصرف مى‌شود و به صورت دارو، مانند گرد و تنتور به کار مى‌رود.

يکى از دانشمندان انگليسى در کتابى که قرن نهم تاليف نمود ادعا کرد که دارچين معده را تميز، آرام و قوى مى‌کند. بنابراين اگر ناراحتى معده داريد حتما از دارچين استفاده کنيد. دارچين علاوه براين همه خواص، طعم بسيار خوبى نيز دارد.

براى اينکه بيش‌تر از طعم و خاصيت درمانى دارچين بهره ببريد، مى‌توانيد موقع دم کردن چاي، مقدارى از پوست آن را داخل قورى بريزيد تا همراه با چاى دم بکشد.

منبع: مجله کشاورزی آنلاین . نویسنده:مهندس ظروفی . |

سیاه دانه Nigella Sativa

گیاهی است یکساله، با ساقه‌های راست و شاخه‌دار است که در انتهای این ساقه گلهای تکی با گلبرگهای سفید و آبی می‌رویند. میوه آن به صورت کپسولی است. که در آن دانه‌های سیاه و معطری قرار دارد. موطن اصلی این گیاه جنوب اروپا و آسیای غربی بوده است. دانة آن محتوی خصوصاً ساپونین، اسانس روغنی، یک عصاره تلخ بنام نیژلین و تانن می‌باشند. این مواد مسهل صفرا، مدر و تحریک کننده غدد شیری است. همچنین عضله صاف را منبسط نموده و ضدانگل می‌باشد.

شاهدانه Cannabis

گیاهی علفی و سالانه با ساقه‌ای ضخیم و راست و برگهای پنجه‌ای است. میوة آن خشک، به رنگ خاکستری- سبز و براق می‌باشد.

موطن اصلی این گیاه هندوستان است. از این گیاه برای تهیه داروهای آرام کننده سیستم اعصاب که در بیماریهایی از قبیل فشارهای عصبی، اضطراب بیش از حد، کار فکری زیاد، میگرن، سرفه‌های آسمی و برای بیحسی موضعی در دندانپزشکی بکار می‌رود استفاده می‌شوند.

شوید Anethum graveolens

گیاهی است علفی، یکساله ، معمولی، برنگ سبز با ریشه‌ای نازک دوکی شکل با ارتفاع 40-120 سانتی‌متر ، لوله‌ای شیاردار و منشعب.

میوه‌ها بیضوی یا گرد و مسطح به طول و عرض تا 4 میلی‌متر که از دو بخش تشکیل شده است.

پراکنش : این گیاه در اکثر نقاط ایران بعنوان یکی از سبزیجات رایج کاشته می‌شود.

خواص : تخم شوید به عنوان مدر، زیاد کنندة شیر مادر، لاغر کننده و پایین آورندة چربی خون و مصرف سنتی دارد.

تاج خروس: amaranthus retroflexus

از خانواده Amaranthaceae است این خانواده شامل گیاهان پرطاقت، علف هرز، علفی سریع‌الرشد است. یک گیاه C4 و از محدود گیاهان دولپه‌ای است که در آن محصول اولیه فتوسنتز یک ترکیب 4 کربنه است و این خصوصیت باعث اقزایش کارایی آن در دامنه‌ی وسیعی از شرایط حرارتی و رطوبتی شده است.

گشنیز Coriandrumsativum

از خانواده Apiaceae می‌باشد گیاهی است به صورت بوته علفی که بسته به حمل از 160-50 سانتی‌متر ارتفاع دارد ریشه آن تقریباً حالت غده‌ای داشته و دارای انشعابات فراوان به طول 40-20 سانتی‌متر است. گلها کوچک و به رنگ سفید یا صورتی در انتهای ساقه به صورت چتر مرکب می‌باشد.

هویج :

منبع مهم تباکاروتن و الیاف می‌باشد که هر دو اینها کمک به جلوگیری از سرطان و حمله قلبی می‌کنند. خوردن هویج کمک به جلوگیری ازسرطان ریه و سایر سرطانها می‌کند.

گل همیشه بهار Calendua Officinalis

گیاهی از تیروه مرکبان، علفی و یا پایاست، ساقه هوایی افراشته منشعب و دارای پرزهای نحوه‌ای گل آن زردرنگ می‌باشد.

خواص دارویی : ضد نفخ معده و روده، تحریک کننده کلیه‌ها، افزایش‌دهنده جریان خون و فعالیتهای قلبی می‌باشد.

شنبلیله Trigonellafoenum-graecum

گیاهی است از تیره پروانه‌داران Fabaceae

این گیاه در نواحی مختلف ایران، هند، الجزیره، ایتالیا و اسپانیا می‌روید. شنبلیله دارای مواد چرب، مواد نشاسته‌ای، مواد ازته، مواد فسفره- و ماده‌ای بنام گونل‌لین است.

کنجد :

گیاهی است یکساله با ارتفاع حدود یک متر که قسمت انتهایی ساقه آن پوشیده از کرک است. برگهای آن بیضی، باریک و نوک تیز است. وطن اصلی کنجد هندوستان است.

خاکشیر Sisymbrium irio

گیاهی است یکساله یا دوساله از تشره شب‌بو است. خاکشیر در دشت و کوهستان می‌روید و بلندی ساقه آن به یک متر می‌رسد. پائین گیاه کرک است بالای آن بدون کرک، تخم این گیاه که همان خاکشیر است ریز و کمی دراز و معمولاً به دو رنگ وجود دارد یکی از آنها قرمز که دارای طعم کمی تلخ است و دیگری برنگ قرمز تیره می باشد.

منبع: مجله کشاورزی آنلاین . نویسنده:مهندس ظروفی . |

تاتوره

گیاهی است یک‌ساله به ارتفاع ۲۰۰ _ ۵۰ سانتى متر، از تیره سیب‌زمینی

جزو گیاهان داروئی محسوب می‌شود.از این گیاه ماده آتروپین بدست می آید که خاصیت ضدسم دارد.خود این گیاه سمی میباشد.آب موجود در آوندهای این گیاه اگر در چشم ریخته شود باعث باز ماندن مردمک چشم می‌شود.اگر جوشانده این گیاه به کسی خورانده شود،اعصاب ارادی انسان برای مدتی غیر ارادی می‌شود.ومصرف جوشانده این گیاه به مقدار زیاد باعث مرگ می‌شود.

تاتوره يك گياه علفي يكساله است كه از خرداد تا مهر گل مي دهد و به احتمال زياد بومي شمال شرقي آمريكاي شمالي مي باشد و از آنجا به ديگر مناطق آمريكا, اروپا و ساير مناطق دنيا وارد شده است. تاتوره در زمينهاي باير, كنار جاده و نزديك مناطق مسكوني در ارتفاعات كم تا نسبتاً زياد در بيشتر مناطق معتدله و نيمه حاره نيمكره شمالي يافت مي شود. امروزه اين گياه در تمام كشورهاي دنيا يافت مي شود. بيشتر داروي خام در برگهاي گياهان گلدار و بندرت دربذور رسيده وجود دارد. برگها را در سايه يا در گرماي مصنوعي حدود ۵۰ درجه سانتي گراد خشك مي كنند. دارو طعم تلخ و شوري دارد. با توجه به اينكه گياه شديدا سمي است دقت زيادي هنگام جمع آوري بايد صورت گيرد و فرد جمع كننده بايد از دستكش و ماسك جهت محافظت چشم ها و دهان استفاده كند. برگها حاوي الكالوئيدهاي تروپان سمي به مقادير ۵/۰ درصد بوده و علاوه بر آن بذور حاوي حدود ۲۰ درصد روغن مي باشند. عمل الكالوئيدهاي تروپان و موارد استفاده آن همانند بذر البنج و بلادون مي باشد.دارو بعضي اوقات در سيگارهاي ضد تنگي نفس استفاده مي شود. تاتوره معمولاً بصورت وحشي جمع آوري مي شود. انواع زراعي آنهايي هستند كه براي تهيه دارو استفاده مي شوند بخصوص گونه هايي كه غني از اسكوپولامين مي باشند .اين گياه از نيمه دوم قرن شانزدهم در اسپانيا شناخته شده بود و به ديگر كشورها به‌عنوان يك گياه زينتي وارد شد. يك قرن بعد از اين وضعيت خارج شد و به‌عنوان يك گياه وحشي مستقر گرديد

تاتوره DATURA STRAMONIUM: نام داتورا (DATURA) كه به زبان لاتين به اين نبات داده شده مشتق از نام فارسي تاتوره است زيرا اين نبات اصلاً ً بومي ايران بوده به نام هاي تاتوله ، جوزماش ، نبات اهريمني ، علف شيطان و غيره نيز ناميده مي شود . دسقوريدس و تئوفر است دو تن از علماي قرن اول و دوم يونان اين گياه را جزو نباتات سمي نام برده اند . در قديم اين گياه در داروسازي مصارف زياد داشته و در طب انساني و دامپزشكي به كار مي رفته است تاتوره به طور وحشي در زمين هاي لم يزرع و كنار جاده ها مي رويد .اين نبات بومي مشرق زمين بوده منشاء اصلي آن كناره بحر خزر است ، در اواسط قرون وسطي به تمام اروپا و بعد به آمريكا و نقاط ديگر برده شده است و در اكثر ممالك دنيا به مقدار فراوان وجود دارد تاتوره درخچه ايست يك ساله با ساقه اي بي كرك و منشعب به طول 40 سانتي متر تا 2 متر استوانه شكل وبه رنگ سبز ،‌ قطر ساقه اصلي نسبت به رشد گياه به 1-2 سانتي متر مي رسد . برگ هاي اين گياه معمولاًمتناوب بوده صفحه آنها پهن و بيضي نوك تيز و يا منظم و مدور است طول برگ ها 10-12 و عرض شان 6-8 سانتي متر است اگر كمي از برگ تازه تاتوره را در دست له نمائيد بويي تهوع آور وغير مطبوع از آن متصاعد مي گردد. ولي برگ خشك شده بوي خيلي كمتري دارد ‌برگ ها گس ،‌قي آور و دانه كمي تلخ است گل هاي تاتوره شبيه شيپور و تك تك مي باشد و در گل بيش از يك يا دو روز دوام ندارد . دانه هاي تاتوره شبيه دانه هاي سماق و شكل شان قلوه اي و در دو سطح جانبي صاف و هموار و در سطح زيري و روئي زگيل دار است . رنگ اين دانه ها سياه مايل به قهوه اي است و بزرگي آنها 4-5 ميلي ليتر است ميوه آن بيضي شكل خاردار و كپسول است كه با چهار شكاف باز مي شود . ماده سمي اين گياه ماده « داتورين » است . داتورين از سه آلكالوئيد آتروپين ، هيوسيامين و اسكوپولامين تشكيل يافته است . اين آلكالوئيد ها در نبات به حالت تركيب با اسيد ماليك ، اسيد اتروپيم و اسيد داتوريك وجود دارد كه در بين آنها مقدار آلكالوئيد هيوسيامين از سايرين بيشتر استSINGH & VASHISHTA (1977) اظهار مي دارند تاتوره بوته اي است كه در ساحل نهرها مي رويد و داراي يك نوع آلكالوئيد است كه باعث مسموميت اعصاب شده و در صورتي كه خورده شود باعث نفخ ،‌بي قراري ، فلج و كوري مطلق و مرگ سريع شتر خواهد شد . درمان : براي نجات مسموم بايستي سم وارد شده به معده را با استفاده از داروي قي آور خارج نمود ،‌زيرا حالت استفراغ غالباً خود به خود ايجاد نمي شود و معمولاً ً از ضد سم هائي نظير مورفين يا پيلوكارپين استفاده مي شود خوراندن قهوه غليظ ومحرك هاي مختلف و غيره مفيد است.

طبق برخي از داستان‌ها و منابعن كاهنه ي بزرگ معبد آپولو در دلفي، پيشگوئيهاي عجيب خود را بعد از استنشاق دود تاتوره، بر زبان آورده است. گياه اثر قوي افيوني و مخدر دارد و توهم و دوبيني از نتايج آنست. سرخپوستان بومي جنوب غربي آمريكا با راهنمايي جادوگران قبيله، تاتوره را در تشريفات مذهبي مخصوص سن بلوغ و ديگر مراسم خاص خود به كار ميبرده اند. ساكنان اوليه آمريكا تاتوره را گياه خطرناك ميشناخته اند و به آن سبب ديوانه يا سيب شيطان نام داده بودند. مردم حتي از كاشتن تاتوره در باغچه و مزارع خود نيز خودداري ميكرده اند. به اعتقاد مردم، تاتوره قدرت آن را داشته است كه جادوگردان را احضار كند. اما جادوگران قبيله براي اين گياه كه احساس عجيب پرواز را در انسان به وجود مي آورد، ارزش زيادي قائل بوده اند. تاتوره يك گياه سمي است كه اثر افيوني بسيار قوي دارد و شبيه بلادون است و مانند بلادون داراي ارزش دارويي و پزشكي نيز هستند.

زيستگاه طبيعي ‌:

گياه بومي اروپا و غرب آسياست. در خاكهاي حاصلخيز و خمرطوب و خاكهاي شن دار و اغلب در گودالهاي، كنار نهرها، حوضچه ها و استخرها مي رويد

مشخصات ظاهري :

بوته معطر متعلق به خانواده ي نعناع و به شكل بوته هاي كوتاهي در روي زمين مي رويد و ساقه مستقيم آن تا 30 سانتيمتر هم رشد ميكند. ساقه ي شاخه دار و چهار بر آن داراي برگهاي تخم مرغي شكل است كه با كرك كم پشتي پوشيده شده اند و به رنگ سبز مايل به خاكستري هستند. لبه هاي برگها دندانه دار و يا به شكل حلوزونهاي دو كپه اي مي باشند.

پونه بوي تندي شبيه نعناع از خود متصاعد ميسازد. در اواخر تابستان، گلهاي دو لبه اي آبي رنگ مايل به بنفش در محور برگها شكوفه ميكنند و تشكيل حفه هاي گل فشرده اي را ميدهند. 4 فته‌هاي محققان ايراني نشان داد: عصاره بذر گياه «تاتوره» قادر است درد حاد افزايش يافته به وسيله ديابت را به ميزان معني‌داري كاهش دهد.

به گزارش خبرنگار «پژوهشي» خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، براساس نتايج تحقيقي كه توسط محسن خليلي نجف آبادي و بتول رحمتي - استادياران گروه فيزيولوژي دانشگاه شاهد - با بررسي اثر ضد دردي عصاره الكلي بذر گياه تاتوره در موش‌هاي صحرايي نر ديابتي ناشي از تزريق «استرپتوزوتوسين» انجام شده، واكنش به درد حاد و مزمن ناشي از صحفه داغ و فرمالين به دنبال مصرف «استرتپوزوسين» و ديابتي شدن موش‌هاي صحرايي به ميزان معني‌داري افزايش پيدا مي‌كند.

همچنين عصاره الكلي بذر گياه تاتوره در دوزهاي بالاي mg/kg/BW 50 توانايي كاهش درد افزايش يافته در آزمون‌هاي صفحه داغ و فرمالين ( به ويژه در 10 دقيقه بعد از تزريق فرمالين ) را داراست، اما عصاره گياه در اين دوز و بالاتر بر هيپر آلژزياي مزمن ناشي از تزريق فرمالين اثر معني‌داري ندارد

ديابت و به ويژه عوارض ناشي از آن كه به عنوان يكي از شايع‌ترين بيماري‌ها كه در سنين متفاوت و با علل مختلف بروز مي‌كند، افراد درگير را با مشكلات فراوان روبرو كرده است.

از جمله مهم‌ترين اين عوارض افزايش حساسيت به عوامل دردزا (هيپرالژزي) و در بعضي موارد افزايش آستانه درد (آلودينياي ناشي از نور و پاتي) را مي‌توان نام برد.

با توجه به آثار سوء و عوارض جانبي داروهاي شيميايي بر بدن بيماران، در دهه‌هاي اخير استفاده از طب سنتي به خصوص گياه درماني بيشتر مد نظر محققان قرار گرفته است.

گياه تاتوره Datura stramonium L. از گياهان طبي است كه در ايران به عنوان داروي ضد درد خوبي معرفي شده است، اما مشخص شده مصرف بي‌رويه اين گياه (در انسان به شكل سيگار) موجب بروز عوارضي مثل افزايش فعاليت ترشحي و حركت دستگاه گوارشي مي‌شود.

بررسي‌هاي انجام شده به وسيله محققان نشان داده است كه اين گياه حاوي الكالوييدهاي متعدد تقليد كننده سيستم پاراسمپاتيك است.

با توجه به مطالعات اخير كه نشان داده‌اند تركيبات الكالوييدي مانند آگونيست‌هاي موسكاريني داراي اثرات ضد دردري قوي هستند، با توجه به اين كه گياه تاتوره غني از اين تركيبات مي‌باشد، بنابراين احتمال دارد كه اين گياه به خصوص بذر آن كه منبع سرشاري از اين تركيبات است ، بتواند اثرات ضد هيپرآلژزي از خود نشان دهد.

شرح گیاه

گیاهی علفی، یکساله و به ارتفاع 30 تا 80 سانتی متر و حتی متجاوز از یک متر است ساقه منشعب و برگهای پهن آن، مجموعاً ظاهر خاصی برای گیاه بوجود می آورد که از دور می توان به سهولت آنرا تشخیص داد. منشأ اصلی تا توره در هندوستان و سواحل دریای خزر بوده است ولی امروزه در غالب نواحی آمریکا، اروپا و آسیا و ایران پراکندگی دارد. تاتوره ریشه ای نسبتاً ضخیم و ساقه گرد و منشعب دارد. برگهای پهن و نوک تیز آن به درازای 10 تا 15 سانتی متر و به عرض 7 تا 10 سانتی متر می رسد و در آنها 5 تا 7 لوب اصلی نوک تیز، نامنظم و دندانه دار تشخیص داده می شود. از مشخصات برگهای آن این است که در آغاز قبل از رسیدن به رشد کامل پوشیده از کرک در هر دو سطح پهنک است،ولی بتدریج که برگها مسن می گردد عاری از کرک می شود. گلهای درشت آن، ظاهری بوقی شکل و وضع منفرد بر روی ساقه دارد و در فاصله ماههای خرداد و مرداد ظاهر می شود. جام گل آن ابتدا دارای حالت فشرده و مچاله شده است ولی پس از باز شدن کامل چین خوردگی آن از بین می رود. تا توره دارای میوه ای به صورت پوشینه خاردار و محتوی 400 دانه(بطور متوسط) است که در 4 ردیف جای دارند و با پیدایش چهار شکاف طولی از آن خارج می گردند از نکات قابل توجه آنکه دانه های این گیاه قادر است به مدت یک قرن قدرت رویش خود را در زمین حفظ نماید.

نیاز اکولوژیکی

منشأ تاتوره مناطق گرمسیری حاره ای است لذا در طول رویش به درجه حرارت مناسب و نور کافی نیاز دارد. اگر چه بذور در درجه حرارت 12 تا 15 درجه سانتیگراد جوانه می زنند ولی درجه حرارت مطلوب برای جوانه زنی 30 درجه سانتی گراد است.دمای مناسب برای رویش گونه های مختلف تاتوره 18 تا 22 درجه سانتی گراد است.این گیاهان به سرما حساس می باشند بطوریکه گیاهان جوان در (2-) درجه سانتی گراد و گیاهان مسن در (4-) درجه سانتیگراد دچار سرمازدگی شده و خشک می شوند. بارندگی سالانه برای رشد تاتوره 500 تا 600 میلی متر است. برای کشت تاتوره باید از خاکهایی با ضخامت سطح الارضی مناسب استفاده نمود.

آماده سازی خاک

تاتوره گیاهی است که تقریباً در هر نوع خاکی می روید ولی برای کشت آن در سطوح وسیع خاکهایی با بافت لوم رسی توصیه می شود. این گیاه به مقادیر مناسبی ازت نیاز دارد. در فصل پائیز پس از افزودن کودهای حیوانی مورد نیاز زمین را شخم عمقی می زنند سپس کودهای شیمیایی به میزان 30 تا 40 کیلوگرم در هکتار ازت، 40 تا 60 کیلوگرم در هکتار اکسید فسفر و 60 تا 80 کیلوگرم در هکتار اکسید پتاس به عنوان مقادیر پایه به خاک افزوده و به وسیله دیسک به عمق 15 تا 20 سانتی متری زمین می فرستند.اواخر زمستان زمین را تسطیح کرده و بستر خاک را برای کشت بذر آماده می نمایند. کاربرد 30 کیلوگرم در هکتار ازت و 30 کیلوگرم در هکتار اکسید فسفر در بهار نتایج مطلوبی در عملکرد دارد. پس از اولین برداشت افزودن 30 کیلوگرم در هکتار ازت همراه با آبیاری سبب تسریع در رویش گیاهان می شود.

تاریخ و فواصل کاشت

تناوب کاشت برای تاتوره مهم نیست و تقریباً می توان آنرا با اکثر گیاهان به تناوب کشت نمود کشت مداوم تاتوره در یک زمین مناسب نیست و بهتر است تکرار کشت آن در یک زمین پس از 3 سال انجام گیرد. اواخر اسفند زمان مناسبی برای کشت مستقیم در زمین اصلی است.زمان مناسب برای کاشت بذر در خزانه هوای آزاد اواخر اسفند ماه می باشد.

کاشت

تکثیر تاتوره توسط بذر انجام می گیرد. بعضی آنزیم های بازدارنده رشد در بذور این گیاهان سبب کاهش چشمگیر قوه رویشی آنها می شود از این رو به منظور افزایش قوه رویشی بذور را باید قبل از کشت به مدت 24 تا 48 ساعت در دمای 35 تا 40 درجه سانتی گراد در آب خیساند.کاشت تاتوره به دو روش مستقیم و غیرمستقیم صورت میگیرد. کاشت مستقیم : در زمان مناسب (اواخر اسفند) اقدام به کشت ردیفی بذور در زمین اصلی می شود.بذور در ردیفهایی به فاصله 60 سانتی متر کشت می شوند.عمق بذر تاتوره در هنگام کشت باید 2 تا 5/2 سانتی متر باشد.

برای هر هکتار زمین به 12 تا 15 کیلوگرم بذر با کیفیت مناسب نیاز است. پس از کشت برای ایجاد تراکم در بستر سطحی خاک،غلتک زدن مناسب است و سبب هماهنگی در رویش بذور می شود. پس از کشت بلافاصله باید زمین را آبیاری نمود. کاشت غیر مستقیم : اواخر زمستان اوایل بهار بذور را در خزانه هوای آزاد کشت می نمایند وقتی گیاهان چهار برگی شدند و ارتفاع آنها به 8 تا 12 سانتی متر رسید نشاء ها را در ردیفهایی به فاصله 60 تا 70 سانتی متر در زمین اصلی کشت می شوند.فاصله دو بوته روی ردیف کاشت 25 تا 30 سانتی متر مناسب می باشد. بعد از انتقال آنها را آبیاری می نمایند.

داشت

انجام شخم عمیقی در فصل پائیز به منظور از بین رفتن علفهای هرز و تهویه خاک ضرورت دارد.رشد اولیه این گیاهان به کندی صورت می گیرد و علفهای هرز به سرعت رشد می کنند و سطح زمین را می پوشانند لذا مبارزه با علفهای هرز در اوایل رویش گیاهان ضرورت دارد علف کشهای مناسب تاتوره عبارتند از ترفلان (Treflan) و اولیترف (Olitref) به مقدار 5 تا 6 لیتر در هکتار می باشد از علف کش گراماکسون (Gramoxon) هم می توان قبل از رویش بر علیه علفهای هرز به صورت محلول پاشی استفاده نمود.برای مبارزه با قارچ عامل لکه برگی (Alternaria Crassa) می توان از ارتوسید (Orthocid) 2 درصد یا از محلول دیتان (Dithane) به صورت محلول پاشی استفاده نمود.

برداشت

اگرچه گیاهان در مرحله گل دهی بیشترین مقدار آلکالوئید را دارند ولی طول برگها که به 15 تا 20 سانتی متر رسید،نیز می توان آنها را برداشت کرد. اولین برداشت در اوایل تیر، دومین برداشت بین ماههای مرداد – شهریور و سومین برداشت و آخرین برداشت قبل از فصل سرما و در اواخر پائیز انجام می گیرد. پس از آخرین برداشت باید گیاهان را ریشه کن نمود. اندام های برداشت شده را باید خشک کرد. بدین منظور می توان از خشک کن های جریان هوای گرم با دمای 50 درجه سانتی گراد استفاده نمود. مقدار محصول 8 تا 15 تن در هکتار وزن تازه گیاه است که از آن 5/1 تا 5/2 تن در هکتار وزن خشک بدست می آید. تذکر : برای جمع آوری بذور ابتدا باید میوه های رسیده را برداشت نمود. پس از خشک شدن میوه ها را خرد کرد و بذور آنرا از سایر قسمتها جدا می نمایند. عملکرد بذر 2/1 تا 7/1 تن در هکتار می باشد.

منبع: مجله کشاورزی آنلاین . نویسنده:مهندس ظروفی . |

تره تیزک
شاهی یا ترک تیزک بومی اروپا و شاید غرب آسیاست و به احتمال زیاد بومی ایران می باشد. سابقه کشت آن به 2000 سال پیش می رسد.
تره تیزک (شاهی)، گیاهی خوراکی از تیرة چتريان با نام علمی لپیدیوم ساتیوم . به سبب عطر و طعم تندِ مطبوعش ، در سطح وسیعی در مزارع سبزیِ ایران و بسیاری از کشورهای جهان کشت می شود. گیاهی است یکساله که برگهای بدون کرک و بدون دندانه آن به مصرف تغذیه انسان می رسد. طول بوته شاهی شاید به 30 تا 50 سانتی متر برسد. تره تیزک از گیاهانی است که ضمن پرورش دانه اش به نواحی مجاور انتقال یافته تدریجاً طی مدت کوتاهی به فواصل دور از منطقه نفوذ می کند. برگ و ساقه آن رنگ سبز روشن دارد. گلهایش صورتی روشن یا سفید است. میوه اش بیضوی مدور به طول 5 تا 6 میلیمتر و به عرض 3 تا 4 میلیمتر و بطور محسوس بال دار است برگ و ساقه جوان آن در حالت تازه طعم تند و مطبوع شبیه بولاغ اوتی دارد. تخم آن ريز و قرمز و كمي دراز است.
تكثير تره تيزک از طريق كاشت بذر آن به محض برطرف شدن سرماي زمستان آغاز و در تمام طول فصل بهار در هواي آزاد مي توان به فواصل زمانی برداشتهای متناوب كاشت.

در مازندران « تره تيزك » و در ساير مناطق ايران تره تيزك و « شاهي » گفه مي شود در كتب طب سنتي به نامهاي « جرجيربستاني » و « رشاد » نام برده شده است. و تخم آن را « حب الرشاد » ، « حرف ابيض » و « حرف » گويند . به فرنسوي Nasitor و Cresson des jurdins.و Cresspm a;empos و Passerage و به انگليسي garedn cress گفته مي شود. گياهي است از خانواده Cruciferae نام علمي آن Lepidium sativum L. باشد.

خواص داروئي:

1) تحلیل برندة آماسهای طحال

2) خارج کنندة اخلاط سینه

3) مؤثر در درمان حشره گزیدگی

4) دودکردن آن را برای دور کردن حشرات مفید دانسته است

5) کاهش چربی و کلسترول خون

(به منظور تعيين تاثير سبزي تره تيزک بر چربي هاي خون‏‎‎‏، در کارکنان دانشکده پيراپزشکي دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي انجام گرفت. سطح سرمي لپيدها در ابتداي تحقيق در گروههاي مورد مطالعه مشابه بود. در پايان مطالعه ميزان کلسترول در گروه مورد به طور معني داري کمتر از ميزان کلسترول در گروه شاهد گزارش شد. تفاوت معني داري در سطح سرمي تري گليسريد و ليپوپروتئين با دانسيته بالا بين گروه شاهد و مورد مشاهده نشد. ميزان ليپوپروتئين با دانسيته پايين تفاوت بين دو گروه از نظر آماري معني دار بود. مصرف سبزي شاهي موجب بهبود وضعيت ليپدهاي سرم مي گردد. مطالعات آينده نگر گسترده تري را جهت تعيين تاثير آن در کاهش خطر ابتلا به آترواسکلروز پيشنهاد مي نمايد)

6) از گياه تره تيزك در موارد آسم و سرفه و بوا سير هاي خوني استفاده مي شود و بسيار رافع است.

7) ضد كمبود ويتامين C است وبراي بيماري هاي كمي ويتامين C در بدن اثر شفا بخش دارد. يعني آنتي سكوربوتيك است.

8) از ريشه تره تيزك براي مرحله دوم سيفيليس استفاده ميشود.

9) تخم تره تيزك ترشح شير را زياد مي كند و به اصطلاح گالاكتاگوگ است.

10) جوشانيده تخم تره تيزك در شير براي سقط جنين به كار ميرود.

11) به صورت ضماد براي ضماد تسكين درد ضربه به كار مي رود.

12) تره تيزك از نظر طبيعت طبق نظر حكماي طب سنتي گرم ونسبتا خشك است.

13) باز كننده گرفتگي ها و انسداد مجاري كبد و طحال و صاف كننده و مدر بول و خرد كننده سنگ مثانه است.

14) در تسريع هضم غذا وتحليل باد و گازو نفخ مفيداست.

(اگر ساقه و برگ و تخم آن را در هاون بكوبند و در بشقابي پهن كنند تا خشك شود بعد مجدداً در هاون انداخته و بكوبند و سپس كمي شير تازه داخل آن كرده و مجدداً قدري تخم تره تيزك داخل آن كرده و بكوبند واين كار را به دفعات تكرار نمايند تا مانند خمير شود و از آن حب درست كنند از نظر جميع خواص فوق خوردن حب آن بسيار مفيد است. و اگر آب آن را گرفته و با نخود خشك كوبيده شده پرورده نمايند و بياشامند و افزايش توليد اسپرم بسيار موثر است)

در پزشکی امروزی به سبب وجود مواد معدنی گوناگون و فراوان در این گیاه ، آن را دارای خاصیت قوی ضد اسکوربوت ، اشتهاآور، مُدرّ، تصفیه کنندة خون و مفید در درمان آنژین صدری می دانند.

تركيبات شيميای:

از نظر تركيبات شيمياي بررسيهاي متعددي در مدارک فني مختلف منتشر شده كه از نظر اهميتي كه اين گياه در طب سنتي دارد .

وجود اسانس روغني فرار درگياه تاييد شده است و به علاوه گزارش شده است كه گياه حاوي گلوكوزيد

گلوكوتروپئولين است . داراي گلوكوزيدي به اسم تروپئولوزيد است

از نظر ويتامينها نيز گياه غني از ويتامينهاي A,B مي باشد

در هر يك صد گرم از گياه ( قسمت قابل خوردن ) خام و تازه تره تيزك مواد زير وجود دارد:
آب 4/89 درصد

پروتئين 6/2 درصد

چربي 0/7 درصد

هيدراتهاي كربن 5/5 درصد

كلسيم 81 ميلي گرم

فسفر 76 ميلي گرم

آهن 1/3ميليگرم

آهن 3/1 ميلي گرم

سديم 14 ميلي گرم

پتاسيم 606 ميلي گرم

ويتامين A93300 ميلي گرم

تيامين 08/0 ميلي گرم
در گزارش علمي ديگري تركيبات شيميايي گياه را به شرح زير اعلام كرده است. :
اسانس روغني فرار درحدود 0/115درصد . فراورده هاي فرار حاصل از برگ تر تيزك داراي خاصيت و فعاليت ضد باكتري در مقابل ميكروب باسيلوس سبتي ليس و مايكرو كوكوس پيوژنس واريته ارئوس است. تخم تره تيزك داراي يك الكالوئيد (19/0 درصد ) ، سينا پيك اسيد، كولين اتر و يك اسانس روغني است. اسانس روغني تره تيزك خاصيت فعاليت اوئستروژن ( تحريك جنسي درزنان ) دارد . تخم تره تيزك در حدود 5/25 درصد روغن نيم خشك دارد . لعاب تخم تره تيزك ازنظر خواص جانشين صمغ عربي وكتيرا است.

محل مناسب رویش

نوع خودروی آن کنار چشمه ها، برگه ها و یا جویهایی که آب آنها تمیز است می روید. حوزه انتشار جغرافیایی آن در ایران ، مناطق شمالی ، شمال غربی ، جنوبی ، سواحل خلیج فارس ، جنوب شرقی و بخش مرکزی است.

قسمت مورد استفاده گیاه

قسمت مورد استفاده گیاه برکه دانه آن است.

روش کاشت

تره تیزک را در گلخانه ها زیر شیشه یا در باغهایی که دارای زمین سست بوده ولی خاک آن چندان پوسیده نباشد، می کارند در گلخانه بذر را از آبان تا اردیبهشت و در مزرعه بذر را عملاَ در تمام طول سال با فاصله 14 روز یکبار پشت سر هم می کارند.
در هر متر مربع جهت کشت گلخانه 80 تا 120 گرم بذر را در جعبه های پلاستیکی به صورت کرتی می کارند ولی در مزرعه بذرها را به صورت ردیفی با عرض 10 تا 30 سانتی متر کشت می نمایند (برای هر صد متر مربع 12 تا 80 گرم بذر) جهت تقویت زمین از مواد معدنی که بسادگی در آب حل می شوند استفاده می کنند. ضمناً احتیاجی به کودهای معدنی نمی باشد. کشت گلخانه ای و مزرعه ای را باید دائماً از علف هرز پاک کرده و محصول را مرطوب نگهداشت حرارت ابتدائی گلخانه 4 تا 6 درجه سانتی گراد است که بتدریج به 10 تا 12 درجه سانتی گراد افزایش می یابد. برای دفع علفهای هرز در پیش کشت محصول را با دورینول (Devrinol) در هر هکتار 5/1 کیلوگرم سمپاشی می کنند.

زمان و روش برداشت

برداشت محصول از اواسط فروردین تا آبان ماه می باشد. نهالهای جوان را به محض اینکه به اندازه 5 تا 6 سانتی متر رشد می کنند در گلخانه 10 تا 20 روز در مزرعه 6 تا 8 هفته پس از بذر افشانی برداشت می کنند. از هر صد متر مربع زمین در هر چین 50 تا 60 کیلوگرم محصول تازه برداشت می شود حرارت خشک کردن شاهی برای استفاده در صنایع غذایی نباید بیش از 40 تا 50 درجه سانتی گراد باشد.
تهيه عصاره تره تيز ك:
ساقه و برگ تره تيزك تازه را در هاون مي كوبندو يابا وسيله ديگري با فشار عصارهان را مي گيرند و صاف ميكنند و با اين روش كه بايد بدون دخالت اتش صورت گيرد عصاره بسيار موثر و نا فعی تهيه مي شود. كه مصرف ان در شربت تره تيزك و ساير تركيبات خواص ان را در حد اعلا منعكس مي كند.
شربت تره تيزك:
عصاره تره تيزك 16 واحد ، قند 30 واحد ، در حمام ماري با حرارت كافي حل كنند و شربت تهيه شده را براي مصرف اماده سازند

منبع: مجله کشاورزی آنلاین . نویسنده:مهندس ظروفی . |

باريجه

گياه باريجه (Ferula gummosa Boiss) از تيره چتريان است . اين گياه را در فارسي، باريجه، باريچك، انجدان، قسفر، قاني، واريژ و وريژه مي گويند.

در انگليسي به اين Galbanum ميگويند .چندين گونه مهم موسوم به باريجه وجود دارند که عبارتند از :

Ferula gummosa boiss(feruha galbaniflua boiss(buhse)

Ferula schair borsez

Ferula rabri caulis boiss

ولي مهمترين گونه که به گياه باريجه معروف است و بهره برداري شيره ی آن در ايران متداول است ،گونه Ferula gummosa boiss است که گياهي پايا و چند ساله (3تا 10ساله ) به شمار ميرود و طول عمر آن بسته به شراط اکولوژيک منطقه مختلف است.

ايرانيان از ديرباز با اين گياه آشنايي داشته اند ، ولي در منابع علمي خارج، کشف باريجه در سال 1884 در نواحي شمالي ايران به نام فردي موسوم به Buhse به ثبت رسيده وgalbaniflua F- نامگذاري شده است . ولي بعداً توسط Boiss به نام F-gummosa خوانده شده است که در حال حاضر نيز نام جديد آن F-gummosa است.

ريشه باريجه

غده اي و حجيم و داراي بافت اليافي هستند که مي توتند تا عمق حدود 5/1متر در خاک نفوذ کند . پوست ريشه قهوه اي رنگ و ضخامت آن يک تا سه ميلي متر است . قطر غده 6تا17 سانتي متر است و شکل ريشه در مناطق مختلف با توجه به بافت خاک و سنگلاخي بودن آن متفاوت است و به فرم استوانه اي ، مخروطي و دوکي شکل مشاهده مي شود. شکل ظاهري آن شباهت زيادي به غده چغندر لبويي دارد. همچنين ممکن است ريشه در غده هاي بزرگ داراي چند انشعاب باشد.

برگ باريجه

برگ هاي اوليه باريک و ضخيم و شبيه برگ گندميان است ، ولي برگ هاي گياه کامل داراي بريدگي هاي زياد و به رنگ سبز مايل به خاکستري و پوشيده از کرک هاي ريز و کوتاه است . برگ ها به طول 20 تا 30 سانتي متر و به صورت رزت قرار گرفته اند . برگها عطر و بوي خاصي دارند .

ساقه گل دهنده باريجه

قطر ساقه 3تا 6 سانتي متر و ارتفاع آن 5/0 تا3 سانتي متر است . ساقه ابتدا به رنگ سبز همراه با خطوطي روشن به صورت نوار مشخص ظاهر ميگردد ، ولي به تدريج به روشن تغيير مي يابد ، داخل ساقه ابتدا توپر است ، ولي به تدريج که در انتهاي آن بذور مي رسند ، بافت داخل آن چوب پنبه اي مي شود .

گل آذين باريجه

گل هاي آن زرد رنگ ، يک پايه و به صورت چتر مرکب است که اغلب به صورت دسته هاي مزاحم محوري در طول ساقه ظاهر مي شوند . در روي ساقه گل دهنده 6 تا 35 چتر در هر چتر 9 تا 25 چترک وجود دارد . هر چترک شامل تعدادي گل است که توليد 8تا 40 بذر ميکند . چترهاي فرعي (چترک) داراي پايه اي کوتاه هستند . چتر ها در محل اتصال به ساقه داراي غلاف هستند.

ميوه باريجه

ميوه آن شيزوکارپ است ، هر ميوه شامل دو بذر به هم نيمه متصل است که به آساني از هم جدا مي شوند ، بذور بيضوي کشيده با طول 5/1 تا 2 برابر عرض دانه ، به رنگ زرد روشن که در قسمت مياني به رنگ قهوه اي روشن است ، بذور سبک، در قسمت داخلي کمي فرو رفته و در قسمت پشتي داراي 4 تا5 نوار طولي کمي برجسته است . بذور به طول 10 تا 22 ميلي متر ، عرض 5 تا 10 ميلي متر و ضخامت يک ميلي متر است و اسانس و عطر و بوي خاصي نيز دارند .

به طور کلي گياهي است چند ساله و مونو کارپيک (در طول عمر خودتنها يک بارگل مي دهد) اين گياه در چند سال اول رويش توليد برگهاي طوقه اي مي کند، در سال آخر رويش به ساقه مي رود و گل و ميوه نيز روي آن تشکيل مي شوند . سپس ريشه گياه مي پوسد و گياه از بين ميرود.

شيره اي که از قطع ساقه باريجه به دست مي آيد ،اشکي و توده اي مانند است .

نوع اشکي آن بر اثر گزش حشرات و يا پيدايش خراش به طور طبيعي از قاعده ساقه و برگ گياهان مذکور به خارج ترشح مي شود ولي آنچه که در بازار تجارت اهميت دارد و مورد استفاده قرار مي گيرد، بيشتر نوعي است که با ايجا شکاف در گياه مذکور از آن بدست مي آيد.

براي بدست آوردن باريجه ، خاک قسمت قاعده ساقه گياه را از آن دور و ناحيه مذکور را به خوبي تميز مي کنند. سپس در 3 سانتي متري ناحيه يقه، به تناوب ايجاد شکاف مي کنندويا آنکه ساقه گياه را از آن منطقه قطع مي کنند. بزودي شيره اي از آن خارج مي شود که در محل قطع شده گياه به صورت جامد در مي آيد. پس از چند روز شيره سفت شده را از گياه جدا مي سازند، شکاف ديگر ايجاد مي کنند و يا آنکه قسمت سطحي محل قطع شده را به صورت لايه نازکي برمي دارندو پس از ترشح شيرابه و جمع آوري آن ، اين عمل را به فواصل معين تا زماني تکرار مي کنند که ترشحي به خارج صورت نگيرد.

نوع اشکي باريجه ، رنگ سفيد مايل به زرد و يا زرد مايل به سبز و يا مايل به قرمز دارد. درشتي آن از يک نخود تا يک گيلاس تفاوت مي کند و اگر شکسته شود ، مقطع آن زرد رنگ و شفاف جلوه مي کند.

نوع اشکي مدت ها نرمي خود را حفظ ميکند ولي بعداً به مرور زمان سخت و شکننده مي شود، به طوري که بر اثر خرد شدن به صورت گرد درمي آيد.

نوع توده اي که از قطعات اشکي نامنظم ، واقع در يک قسمت بي شکل و خميري تشکيل مي يابد، به صورت قطعاتي به ابعاد مختلف و نامنظم در معرض استفاده قرار مي گيرد ، رنگ آن متفاوت ولي اغلب مايل به سبز ، سبز قهوه اي ، سبز مايل به زرد يا تيره است . در داخل آن ناخالصي هاي مختلف نظير خرده هاي ساقه ، برگ و دمبرگ گياهان وجود دارد.

باريجه ايران ، از نوع خشک و مرکب از قطعات کوچک اشکي است که به سهولت از يکديگر جدا مي شوند و حالت چسبنده و شفاف ندارد . به علاوه قطعات کوچک و اشکي آن به رنگ سفيد و کمي مايل به زرد ولي قسمت داخلي آن کدر است . باريجه بوي قوي ، طعم گس، تلخ، معطر، گزنده و ناپسند دارد. به سهولت با آب ايجاد امولسيون مي کند . به طوري که 25 درصد آن در آب وارد مي شود.

مناطق رويش و پراکنش جغرافيايي

باريجه گياهي کوهستاني و ييلاقي است و در مناطق مرتفع و در ارتفاعات 1300 تا 3300 متر از سطح دريا رويش دارد و در اکثر نقاط ايران مي رويد ولي مهمترين رويشگاه آن در استان سمنان، شامل حوزه آبخيز مناطق ارونه، شهميرزاد، امام زاده عبدالله، تويه دروار، آشتي، پادرايج، جوين، هوا فرسو، گچ چال، دشت بو، دشت پرور، شکار جال گرمسار، راهه بالا و پايين، نمک دره، گرجه اي جند، لزورگان، قالي باف، عبدل آباد و سير و غيره است.

در استان تهران شامل مناطق حوزه آبخيز لارستان پلور در جاده هزار، اطراف سد لار(دشت دنبک، دليجاني، عسل عسل، نمک کوثر، کزل دره، علف چين، لار پلور ) است.

آبگرم دماوند، رود بار قصران، فيروزکوه (ارجمند، لذور، کره سر، اهنز، شادمض، نواس، سرک، پيرده، گاوده، درده، کروده) ارتفاعات منطقه لنساء در جاده چالوس و ارتفاعات طالقان .

رويشگاه هاي گياه باريجه از شمال تا جنوب خراسان گسترش دارد و مهمترين آنها عبارتند از: مناطق خمبي، سرابين در محور بجنورد و جنگل گلستان، آرمات لو، گرمه چمن بيد، درخت بيد، رباط قربيل، و ارتفاعات شمالي محور بجنورد تا آموزش دكه شيروان در بخش زرد و کاستان، قره خور، اقلمه، و کوه هاي بينالود نيشابور و ارتفاعات سبزوار، کاشمر و اسفراين، کوه دژ، بادام در اطراف قوچان، کوه هماتي بين سبزوار و کاشمر.

رويشگاه هاي گياه باريجه در مناطق کوهستاني سميرم، کاشان، خوانسارداران، گلپايگان از استان اصفهان، آباده فارس و سنگ آب ملخ در دامنه کوه دنا و ارتفاعات زنجان، لرستان، باختران و آذربايجان گسترش دارد.

بيشترين ميزان بهره برداري در استان هاي سمنان، تهران و خراسان است.

احتیاجات باريجه

اين گياه در مناطق مرتفع کوهستاني مي رويد که در اين مناطق نزولات آسماني بيشتر به صورت برف بوده که ريزش از اواخر آبان ماه شروع و تا اواخر اسفند ماه ادامه داردو از اواسط اسفند ماه به بعد نزولات آسماني بيشتر به صورت باران هاي معمولي در اوايل بهار همراه تگرگ و رگبار است.

دوره يخبندان مناطق باريجه خيز طولاني بوده و از اوايل آذر ماه شروع و تا اواخر اسفند ماه ادامه دارد واز نيمه دوم فروردين ماه در اين مناطق برف شروع به ذوب شدن مي کند. ميانگين حداقل حرارت طي فصل زمستان در اين مناطق 10- درجه سانتيگراد و در تابستان حداکثر حرارت 25 درجه سانتيگراد است . گياه باريجه در فصل بهار در حرارت 3 تا 25 درجه سانتيگراد رشد مي کند و در حرارتهاي بالاتر از 25 درجه سانتيگراد رويش آن متوقفمي شود و حداقل فعاليت را خواهد داشت .

گياه باريجه در مناطق با دوره يخبندان و زمستان طولاني با حداقل 15 روز با درجه حرارت کمتر از 10- درجه سانتيگراد و بارندگي بهاره بيش از600mm درطي ماههاي اسفند ،فروردين و ارديبهشت و متوسط بارش سالانه بيش از 350 ميلي متر در خاك هايي با PH قليايي و بافت خاك لومي - رسي و غني از هوموس قابل كشت و تكثير است . گياه باريجه در دوران مختلف رشد و نمو به درجات متفاوت حرارت نياز دارد و مقاومت زيادي در برابر سرما از خود نشان مي دهد. اين گياه در 3تا 5 درجه سانتيگراد شروع به جوانه زدن و رشد مي كند وبراي شكستن دوره خواب بذر و استراتيفيكاسيون آن نياز به گذراندن يك دوره سرمايي بين 3 تا 15- درجه سانتيگراد به مدت 15 تا 45 روز دارد . البته مهمترين و مناسب ترين شرايط حرارتي براي جوانه زدن پس از شكستن دوره خواب 3 تا5 درجه سانتيگراد مي باشد.

در مرحله توليد ساقه گل دهنده وجود سه عامل حرارت، رطوبت و طول روز براي ادامه رشد و ظهور ساقه گل دهنده ضروري است. باريجه يك گياه روز بلند است.

خاکهاي مناسب كشت باريجه

كشت باريجه در خاك هايي كه داراي عمق كافي، نرم و قابل نفوذ باشد، امكان پذير است. همچنين بايستي تهويه آن به خوبي انجام شود. سنگ مادر خاك هاي اكثر رويشگاههاي طبيعي اين گياه آهكي بوده و داراي بافت شني- رسي، رسي- ماسه اي، لوم- رسي- ماسه اي است.

زمين هاي خيلي سنگين براي كشت باريجه مناسب نيستند و بايستي ابتدا زمين ها را بوسيله كود دامي اصلاح و سپس به كشت باريجه اقدام كرد.زمين هاي رسي شني، لومي رسي و رسي ماسه اي مناسب ترين خاك ها براي كشت اين گياه هستند. PH مناسب براي رشد و نمو برابر 2/7 تا7/8 است و در اين PH محصول خوبي توليد مي كند. اين گياه در خاك هايي با ميزان رس بالا و تهويه نامناسب كه از نظر آهك و هوموس غني نباشد قادر به فعاليت رويشي نيست و دچار پوسيدگي مي شود و از بين مي رود.

زمان مناسب كاشت بذر

باتوجه به نياز سرما و استراتيفيكاسيون براي جوانه زدن و تاثير توام سرما و رطوبت زمستانه در تغييرات شيميايي مواد هورموني بذر، فصل پاييز در ماه هاي آبان و آذر بهترين زمان كاشت بذر باريجه است و در صورتي كه بذور در بهار كاشته شوند، در آن سال جوانه نمي زنند، البته ممكن است پس از گذشت يك سال و طي يك دوره سرماي زمستانه طي سال بعد، درصد كمي از بذور جوانه بزنند.

عمق كاشت بذر

بذر گياه باريجه در خاك هاي نيمه سبك در عمق 5 تا7 سانتي متر مي بايستي كاشته شود تا بذور جوانه زده و بتوانند براحتي از خاك خارج شوند.

رطوبت مورد نياز

پس از كاشت بذر در زمين، اين گياه نيازي به آبياري در فصل پاييز ندارد و بذور، پس از تامين سرماي مورد نياز و استراتيفيكاسيون، در اوايل بهار جوانه مي زنند. در بهار براي جوانه زدن بذور در خاك سه عامل حرارت، رطوبت و اكسيژن لازم است.

بذور براي جوانه زدن در بهار به حرارت 3 تا5 درجه سانتيگراد و رطوبت بالاي 75 درصد بستر خاك نيار دارد. به همين دليل بذور باريجه در رويشگاه هاي طبيعي در مناطقي كه برف گير هستند و ميزان رطوبت بيشتري دارند به فراواني سبز مي شوند.

به طور كلي چون باريجه در ابتداي بهار شروع به فعاليت مي كند در صورتي كه ميزان نزولات آسماني در فصل بهار كمتر از 600 ميلي متر بارش باشد، بايستي مزرعه را آبياري كرد و در صورتي كه آبياري نشود، از خرداد به بعد فعاليت رويشي گياه متوقف و برگهاي آن زرد و خشك مي شوند. ولي غده ها در زمين زنده باقي مي مانند و حداقل فعاليت حياتي را دارند. بنابراين در ماه هاي خرداد تا اسفند نيازي به آبياري ندارد، حتي آبياري مزرعه در دوره خواب آن، مخصوصاً در فصل تابستان، باعث پوسيدگي غده ها مي شود.

گلدهي و گرده افشاني باريجه

باريجه گياهي دگرگشن است كه در طبيعت توسط حشرات و باد ، گرده هاي آن منتقل مي شود. ساقه گل دهنده اين گياه در سال آخر عمر آن ، با توجه به شرايط محيطي، در اوايل خرداد ماه ظاهر مي شود.

هر بوته دراي يك ساقه گل دهنده و گل آذين آن چتر مركب است، ارتفاع ساقه گل دهنده از 5/0 تا 3 متر متغير است. درجه حرارت محيطي طي دوره گلدهي بين 10 تا 25 درجه سانتي گراد متغير است .

توليد و برداشت بذر باريجه

هر بوته باريجه در صورتي كه توسط احشام صدمه نديده باشد، به طور متوسط 250 گرم بذر توليد ميكند . بذور توليد شده به علت اينكه سبك هستند به راحتي توسط باد در محيط اطراف پراكنده مي شوند و در شرايط مناسب در بهار سال بعد جوانه مي زنند و سبز مي شوند. در صورتي كه هدف بذركاري باريجه در منطقه اي غير از رويشگاه طبيعي آن باشد، بايستي بذور طي مرداد ماه جمع آوري و در محيط خشك و خنك صفر تا 10 درجه سانتي گراد نگهداري شوند تا بذور قوه ناميه خود را حفظ كنند. البته در مورد حداكثر مدتي كه بذور قادرند قوه ناميه خود را حفظ كنند اطلاعي در دست نيست. ولي در صورتي كه بذور در شرايط خشك و خنك نگهداري شوند، حداقل 3 سال قوه ناميه آنها حفظ مي شود.

دوره خواب باريجه

اين گياه از معدود گياهاني است كه داراي دوره خواب بسيار طولاني حدود 9ماه است.در اواخر خرداد ماه وقتي حرارت محيط به حدود 25 درجه سانتيگراد مي رسد، برگهاي اين گياه شروع به زرد شدن مي كنند و خشك مي شوند و فعاليت رويشي آن متوقف مي شود، ولي غده ها درون زمين سالم و زنده با حداقل فعاليت باقي مي مانند. ماه هاي تير تا اواسط اسفند ماه دوره خواب فيزيولوژيك اين گياه است و طي 9ماه از سال هيچ اندام سبزي توليد نميكند و پس از اين مدت با توجه به تامين نياز سرمايي در فصل زمستان و تامين رطوبت كافي در محيط در اوايل فروردين ماه سال بعد فعاليت رويشي آن آغاز می شود.

.در اين مرحله روي غده در ناحيه طوقه كلاهك پوششي خشك شده، جوانه انتهايي كه مربوط به سال رويشي قبل است، از روي طوقه جدا مي شود جوانه هاي مريستمي جديد شروع به فعاليت مي كند.

نحوه استخراج شيرابه

دو نوع باريجه اشكي و توده اي در بازار دارويي ارائه مي شود كه دو محصول، حاصل از دو نوع برداشت از گياه به ترتيب زير است.

# چنانچه ساقه هاي در جهت موازي با ساقه شكاف داده شود، در نتيجه شيرابه اي شيري رنگ و متمايل به زرد از آن خارج مي شود كه در نتيجه حرارت هوا به صورت تكه هايي شفاف بر روي گياه باقي مي ماند. اين ماده كه تقريباً عاري از ناخالصي است رنگي روشن و شفاف دارد و نوع باريجه اشكي است. مقدار اين نوع محصول كمتر بوده و از قيمت بيشتري برخوردار است.

## ابتدا خاك پاي گياه را كنار زده گودالي به عمق 20 سانتي متر دور آن حفر مي كنند سپس گياه را از قسمت يقه قطع مي كنند به اين ترتيب شيرابه گياه به سرعت خارج شده داخل گودال جمع مي شود. هر هفته يك بار با لايه اي به قطر نيم سانتي متر پايين تر ازمحل بريده شده قبلي، اصطلاحاً زخم را تازه مي كنند و موجب خروج شيرابه بيشتري مي شوند. اين عمل تا خشك شدن كامل شيرابه ادامه مي يابد. برداشت در اواسط و اواخر بهار صورت مي گيرد و به دليل قطع شدن كامل قسمت هوايي همچنين ضعيف شدن ريشه، گياه در خطر نابودي قرار مي گيرد، بدين جهت لازم است تا برداشت آن تحت كنترل شديد صورت گيرد.

مشخصات صمغ و اسانس باريجه

صمغ باريجه نيز مانند اغلب صمغ ها در بازار به دو صورت اشکي و توده اي عرضه مي شود .شيرابه باريجه داراي بوي تند ، طعم آن گس و بسيار نامطلوب است .مقدار اسانس شيرابه متفاوت و يبن 15 تا 26 درصد است . اسانس با روش تقطير با بخار آب بدست مي آيد و به رنگ زرد روشن و با بوي تند و داراي 85 ذرصد هيدرو کربور هاي ترپنوئيدي مانند آلفاپينن ( 7تا21 درصد ) ، بتاپينن ( 45تا 65 درصد ) و دلتا – 3 کارن ( 5/2 تا 16 درصد) است . بوي تند اسانس ناشي از ترکيبات نيتروژن دار نظير 2- متوکسي 3- ايزوبوتيل پيرازين و 5 – بوتيل 3- متيل 2- بوتيوات ، متيل و ترکيبات گوگرد دار مانند متيل اتيل پروپانيل دي سولفيد است . از ترکيبات ديگر اسانس مي توان از ميرسن و کادينن ، کادينول و الکل هاي سزکوئي ترپن نام برد.

در ايران استفاده از برخي روش هاي نا مناسب در تيغ زدن به منظور استخراج شيرابه ، زمينه از بين رفتن گياه و بلاخره نابودي آن را فراهم ساخته است . از اين رو، اهلي کردن و کشت اين گياه ضرورت دارد .

باريجه داراي 5/9 درصد اسانس ، 5/63 درصد رزين و 27 درصد صمغ است . نوع مرغوب آن نبايد بر اثر سوختن ، بيش از 10 درصد خاکستر بر جاي بگذارد .

خواص درماني و کاربري باريجه

باريجه اثر نيرو دهنده، ضد نزله و ضد تشنج دارد ولي امروزه کمتر در مصارف داخلي به کار مي رود . در آلمان سابقاً به عنوان قاعده آور و رفع بيماري هاي رحمي مصرف داشته است .در ايران به عنوان رفع درد معده از ان استفاده با عمل مي آيد.

مصارف صنعتي باريجه نسبتاً زياد است . از باريجه ، نوعي چسب مخصوص براي چسباندن سنگ هاي قيمتي مانند الماس و ... تهيه مي شود که در جواهر سازي مصرف دارد .

براي تهيه چسب ، 8 قسمت سريشم ماهي را در آب حل مي کنند ، معادل آن ، محلولي از يک قسمت الکل يک قسمت باريجه و يک قسمت کم آمونياک تهيه ميکنند و بدان مي افزايند . يا اين ترتيب ، چسبي بدست مي آيد و براي چسباندن شيشه ، الماس و سنگ هاي قيمتي بکار مي رود.

باريجه را بطور خوراکي به عنوان مقوي معده بکار مي برند در استعمال خارجي براي کوفتگي و زخم ها استفاده مي شود. صمغ باريجه در هند به عنوان محرک ، ضد عفوني کننده و داروي سينه و در موارد برونشيت هاي مزمن ، آسم و براي تقويت رحم تجويز مي شود.

مصارف صنعتي باريجه در کشور هاي غربي فراوان است ولي متاسفانه از چگونگي مصرف صنعتي آن در اين کشور ها اطلاعات دقيقي در دست نيست.

از مواد موثره باريجه در صنايع بهداشتي و نيز آرايشي به عنوان تثبيت کننده عطر و ادکلن استفاده مي شود . شيرابه باريجه از اقلام مهم صادراتي ايران است

منبع: مجله کشاورزی آنلاین . نویسنده:مهندس ظروفی . |

گياه دارويي زوفا -نام علمی : hyssopus officinalis :

نام گیاه : زوفا

نام علمی : hyssopus officinalis

عنوان مقاله : ژوپیتر علامت سرطان

مقدمه :

زوفا یکی از مهمترین گیاهان دارویی و ادویه ای به شمار می رود . از دم کرده پیکر رویشی این گیاه برای درمان بیماریهای مربوط به دستگاه تنفس مانند سرفه ، سیاه سرفه ، برونشیت و آسم استفاده میشود . مواد موثره این گیاه سبب افزایش فشارخون ، هضم غذا و همچینین کاهش تورم می شود . زوفا اگر چه تلخ مزه است ولی به عنوان طعم دهنده مواد غذایی و همچنین در تهیه سس مورد استفاده قرار میگرد.

اسانس زوفا :

خاصیت ضد قارچی و باکتریایی دارد . این اسانس در صنایع کنسرو سازی ، نوشابه سازی و همچنین در صنایع آرایشی و بهداشتی کاربرد فراوانی دارد .به علت نوش فراوانی که در گلهای این گیاه به وجود می آید در ردیف گیاهان مولد عسل قرار دارد . عسل حاصله از آن کیفیت بسیار مطلوبی دارد .

مشخصات گیاه :

زوفا گیاهی خشبی وچند ساله است . منشا این گیاه آسیای صغیر گزارش داده شده و همچنین زوفا در سطح وسیعی در مرکز و جنوب اروپا ، عمدتا در روسیه ، بلغارستان، مجارستان ، ایتالیا ف اسپانیا، فرانسه و کشمیر و هند کشت میشود . واز دریای خزر تا دریای سیاه همچنین درمناطق شنی نواحی مدیترانه می روید.

ریشه زوفا مستقیم است وانشعابات فراوانی دارد ساقه چهارگوش ، مستقیم ارتفاع آن cm70_50 است . قسمت تحتانی (پای ساقه ) چوبی و قهوه ای رنگ و از انشعابهای فراوانی برخوردار است ولی قسمت فوقانی آن نرم و سبز رنگ می باشد . برگهای صاف ، فاقد دندانه، باریک، کشیده وکم وبیش نیزه ای شکل ورنگ آن سبز روشن است

روش کاشت :

از آنجایی که بذرهای زوفا قوه رویشی مناسبی دارند کشت مستقیم در زمین اصلی نتایج مطلوبی داشته وپس از کاشت زمین را باید آبیاری کرد چنانچه این گیاه در شیبها کشت شود چهت ردیف ها باید برخلاف جهت شیب زمین باشد در گذشته در برخی ازکشورها تکثیر زوفا به روش های غیرمستقیم (کشت در خزانه ویا حتی به روش رویشی است ) انجام میگرفته است ولی در حال حاضر در اکثر کشور هایی که این گیاه کشت میشود برای تکثیر از روش مستقیم استفاده میشود

تناوب کاشت :

زوفا 7_5 سال عمر میکند از این رو انتخاب زمین مناسب برای این گیاه ضرورت دارد علفهای هرز در رشد ونمو مقدارمواد موثره زوفا تاثیر منفی برجای میگذارد مبارزه با علفهای هرز در طول رویش گیاه ضروری است. زوفا را باگیاهانی مانند غلات، خردل وذرت به تناوب کشت کرد کاشت این گیاه در زمینهایی که به مقدار زیادی از علف کشهایی با ماده موثره تریازین استفاده شده است مناسب نیست تناوب کشت زوفا با گیاهانی که بذرآنها پس از رسیدن به اطراف ریزش میکند (مانند رازیانه ، گشنیز و... ) و همچنین تناوب با گیاهان ریشه ای ( مانند یونجه ، شبدر....) مناسب نیست زیرا این گیاهان در گسترش بیماریها موثرند

زوفا رامیتوان 5_4 سال متوالی در یک قطعه زمین کشت کرد پس از این مدت باید با گیاهان مناسب به تناوب کشت شود.

برداشت :

اگر هدف از کاشت استفاده از پیکر رویشی آن برای ادویه باشد اوایل گل دهی باید برداشت شود اگر به منظور استخراج اسانس کشت شده باشد گیاهان را در مرحله گل دهی کامل یعنی اوایل تابستان باید برداشت کرد .برداشت اندامهای مورد نظرگیاه باید از اندام فوقانی ساقه های چوبی صورت گیرد اگر هنگام برداشت هوا خشک باشد و آفتاب شدید نتابد پیکر رویشی برداشت شده را میتوان برای مدتی روی زمین قرار داد و پس از کاهش رطوبت آنها را به خشک کن منتقل کرد دمای مناسب برای خشک کردن گیاه با استفاده از خشک کن های الکتریکی 35_30 درجه است .

خواص دارویی :

نوشیدن زوفای جوشیده با عسل و گیاه سداب به کسانی کمک میکند که به سرفه های شدید، تنگی نفس ، افراد مبتلا به رماتیسم وکسانی که نفسشان با خس خس همراه است کمک میکند . این گیاه همراه با عسل کرمهای داخل شکم را میکشد و کوبیده شده آن با انجیر تازه به از خشکی در آمدن مزاج کمک میکند اثر آن قوی تر هم میشود اگر گل زنبق یا سوسن یا شاهی به آن اضافه شود این گیاه دارویی عالی برای ورم یا آماس لوزه در گلو است و این تحت شرایطی است که به عنوان غرغره ازآن استقاده شود مالیدن پماد آن به سر شپش را از بین می برد این گیاه برای کاهش بیماری خلط بسیار مناسب است و در تمام مشکلات ناشی از سرما یا بیماریهای قفسه سینه ویا ریه مناسب است و این تاثیر هنگامی است که مثل شربت استفاده شود

منبع: مجله کشاورزی آنلاین . نویسنده:مهندس ظروفی . |

درخت وانيل گياهي است پايا خزنده يا بالا رونده ،داراي ساقه سبز دراز، برگهاي متناوب، پهن، نرم، ضخيم، بيضي شكل و نوك تيز سبز و تعداد زيادي ريشه هاي هوايي كه از كنار هر برگي بيرون مي ايد كه با كمك آنهابه تنه درختان مجاور مي چسبد و بالا مي رود.
اين گياه بومي مناطق مرطوب و حاره و در جنگلهاي مرطوب جنوب شرقي مكزيك و آمريكاي مركزي و هند غربي و آمريكاي جنوبي مي رويد و ساقه هاي پيچيده ان تا ارتفاع حتي 100 متر نيز ممكن است برسند و تا بالاترين ارتفاع درختان بزرگ جنگلي نيز بالا مي رود. ماده معطر وانيل از ميوه اين گياه گرفته مي شود.ميوه آن به شكل غلاف لوبيا است و قبل از اينكه كاملا برسد آن را مي چينند و خشك مي كنند در موقع چيدن ،ميوه ها عطري ندارند ولي پس از اينكه چيده شد در دوران خشك كردن و عمل آوردن ان ،عطر مطبوع وانيل در آن ايجاد مي شود.گلهاي آن به شكل خوشه و تعداد 15-20 گل در هر گروه و تلقيح گلها به طور طبيعي انجام نمي گيردو گلها را يكي يكي بايد كمك كرد كه تلقيح شوند،زيرا استيگماتهاي گلها از يك تيغه اي پوشيده شده كه تلقيح فقط به كمك حشراتي انجام مي گيرد كه به قدر كافي براي تلقيح گلها وجود ندارند به اين علت است كه براي داشتن ثمر كافي بايد تلقيح مصنوعي نمود.به همين دليل معمولا با هرس كردن وانيل ترتيبي مي دهند كه ارتفاع گياه 3-2 متر بيشتر نشده است و گلها در دسترس انسان باشد.بهترين وانيل از غلافهايي به دست مي آيد كه طول آنها15-25 سانتي متر و قطر آنها 10-12 ميلي متر است.در موقع برداشت محصول سبز رنگ است ولي بعدا تيره رنگ مي شود.پس از برداشت معمولا غلافها را براي مدت 2-3دقيقه در آب جوش 60-65 درجه فرو مي برند ،بعد آنها را در داخل جعبه اي دو جداره كه مابين دو جدار پشم گذارده شده مي گذارند و مدت 24 ساعت داخل اين جعبه سربسته نگهداري مي شود و اين يك گرم خانه طبيعي است كه دراين مدت 24 ساعت نوعي تخمير در آن انجام مي گيرد.پس از آن غلاف ها را بيرون آورده در محلي كه به ارتفاع يك متر از سطح زمين باشد در مقابل نور خورشيد آويزان مي كنند كه ضمن تهويه كامل با حرارت آفتاب خشك شود.اين دوران خشك شدن تا يك هفته طول مي كشد و در اين مدت رنگ غلافها از سبزي به قهوه اي و قهواه اي تيره و سياه تبديل مي شود و همين كه كاملا نرم شد و شروع به پژمرده شدن نمود ،آنها را براي خشك شدن داخل گرم خانه مي كنند كه مدت 2-3 ماه مي ماند وپس از اينكه رسوبت ان به 30-40 درصد مي رسد آنها را از گرم خانه بيرون مي آورند.

منبع: مجله کشاورزی آنلاین . نویسنده:مهندس ظروفی . |

خرزهره

نام علمی: Nerium oleander

نامهای انگلیسی:Oleander, Rose bay, Rose laural, South sea rose

نام های فارسی: خرزهره، جاروجور، گیش، کیش، ژاله، شبرنگ

Apocynaceae

خرزهره گیاهی است چند ساله که به صورت بوته ای و یا درختچه می روید. این گیاه که بومی مناطق مدیترانه ای است، به عنوان گیاه زینتی در بسیاری از نقاط دنیا کاشته می شود. خرزهره در تمام طول سال سبز بوده و دارای رشد سریعی است بطوری که معمولاً هر سال یکبار هرس می شود. برگ های آن سبز تیره با قوامی چرمی و رگبرگ های واضح، باریک، نیزه ای کشیده به طول 10 تا 20 سانتی متر هستند. گلها به رنگ های متنوع و در فصول گرم ظاهر می شوند.

منبع: مجله کشاورزی آنلاین . نویسنده:مهندس ظروفی . |

كاكوتي

كاكوتي داراي اثرات ضدميكروبي و ضدعفوني كننده بوده و به صورت بخور در اختلالات مجاري تنفسي و رفع علائم سرماخوردگي مصرف مي‌شود. همچنين به عنوان ضداسپاسم در ناراحتي‌هاي گوارشي مصرف مي‌گردد. به علاوه اثرات ضدقارچي براي آن نيز گزارش شده است.

موارد استعمال در طب سنتی: از کاکوتی به عنوان داروی ضدنفخ، ضداسهال، خلط آور و ضدسرفه و التهاب دستگاه تنفسی استفاده می گردیده است.

احتیاط: به علت وجود پولگون زیاد در اسانس گیاه از مصرف زیاد گیاه بایستی خودداری نمود.

منبع: مجله کشاورزی آنلاین . نویسنده:مهندس ظروفی . |

كافور Cinnamomum camphora

اين درخت به خاطر برگ‌ها در بهار و رنگ پاييز آن و همچنين كاربرد سايبان و خيابان مناسب كاشت در فضاي سبز است تاج گسترده و متراكم درخت كافور، سايه تيره ايجاد مي‌كند. برگ‌ها تميز و براق متناوب هستند برگ‌هاي جوان صورتي فام كه به تدريج سبز كمرنگ و در پاييز مسي زرد مي‌شوند. در زمين‌هاي مرطوب، ريشه‌هاي سطحي اين درخت برآمده از خاك مي‌شود و به همين جهت، نهال‌هاي جوان درخت كافور را بهتر است در خاك‌هاي عميق كاشته و آبياري عميق نمايند تا ريشه به عمق و سر كاشت برود.

ارتفاع اين درخت 12-6 متر و قطر تاج پوششي آن 20-10 متر است و درختي است با فرم تاج باز و شاخه‌هاي گسترده كه به تدريج با بالا رفتن سن تاجي متراكم و كروي پيدا مي‌كند. تنه، دربن عريض‌است و پوست قهوه‌اي روشن تا قرمز رنگ دارد.

برگ‌ها ساده، متناوب و كامل به درازاي 10-5 سانتي‌متر و پهناي 4-2 سانتي‌متر، سطح فوقاني برگ‌ها رنگ روشن براق و سطح تحتاني كمي كمرنگ‌تر است كه در پاييز به رنگ مسي تبديل مي‌شود ولي برگ‌هاي تازه صورتي رنگ هستند. برگها معطر و بوي كافور ساطع مي‌كنند. كافور صنعتي از برگ‌ها و شاخه‌هاي اين درخت استخراج مي‌شوند.

گلها، توده‌هاي زرد ريز كه از برگ‌ها كوتاه‌تر هستند و اهميت زينتي چنداني ندارند (خرداد).

ميوه‌ها دانه‌هاي سياه به قطر 1 سانتي‌متر روي تخمدان كاسه‌مانند آويخته‌اند و اهميت زينتي چنداني ندارند

منبع: مجله کشاورزی آنلاین . نویسنده:مهندس ظروفی . |

گلرنگ
خصوصیات گیاهی: گلرنگ گياهي است با نام علمي Carthamus tinctorius L . از تيرة مركبه ( compositae) و با اينكه ظاهراً شبيه خار زرد مي باشد اما بصورت علف هرز در نمي آيد .

گلرنگ گياهي است كه بصورت بوته اي استوار رشد مي كند .

ميوة گلرنگ همانند ميوة آفتابگردان به صورت فندقه است . دانه از نظر شكلي شبيه يك دانة كوچك آفتابگردان است و به رنگهاي سياه ، زرد ، سفيد يا كرمي با سطح خارجي صاف ديده مي شود . ذخيرة روغن در لپه ها انجام مي شود . وزن هر دانة گرنگ از 35 تا 50 گرم متغير مي باشد .

سازگاری: گلرنگ گياهي بلند روز است ، اما گلدهي آن در هواي گرم بميزان قابل توجهي جلو مي افتد .

گياهچه هاي جوان به سرما مقاومند . اما گياه با انتقال از مرحلة رويشي به مرحلة زايشي به سرما حساس مي گردد .

گلرنگ به گرما نيز مقاوم است و در صورت وجود رطوبت كافي در خاك مي تواند ماكزيمم حرارتهاي حدود 40 درجة سانتيگراد را تحمل كند .

به هواي مرطوب بخصوص در دوران گلدهي علاقمند نيست . زيادي رطوبت هوا در اين دوره گلدهي موجب توسعه بيماريها و افت عملكرد مي گردد .

گلرنگ با داشتن ريشة عميق و توسعه يافتگي به خشكي مقاوم است . اما مقاومت آن به خشكي از جو كمتر مي باشد .

گلرنگ به آب ايستادگي و كمبود تهويه نيز حساس است . گلرنگ خاكهاي عميق ، داراي بافت متوسط و اسيديتية حدود خنثي را ترجيح مي دهد .

تناوب زراعی: گلرنگ به بيماريهاي خاكزي حساس بوده و نبايستي بيش از يكبار طي چهار سال متوالي در يك قطعه زمين كاشته شودو يا با گياهان حساس به بيماري بوته ميري جاليز در تناوب قرار گيرد .

مثالهايي از تناوب گلرنگ در كشت بهاره آبي بصورت زير است :

شبدر ـ ذرت ـ گلرنگ ـ گندم

يونجه ـ سيب زميني ـ حبوبات ـ گلرنگ ـ جو ـ آيش

کود شیمیایی: توليد هر تن دانه گلرنگ موجب خروج 25 تا 30 كيلو ازت ، 7 تا 12 كيلو اكسيد فسفر (p₂o₅) و 10 تا 15 كيلو اكسيد پتاسيم (K₂o) از خاك مي گردد . ميزان كود مصرفي در كشت آبي معمولاً 50 الي 90 كيلوگرم در هكتار ازت خالص و 40 تا 70 كيلوگرم در هكتار اكسيد فسفر مي باشد .

تاریخ کاشت: هنگامي كه حرارت خاك در عمق كاشت در حدود 5 درجه سانتيگراد باشد ، گلرنگ طي دو هفته يا كمي بيشتر سبز مي شود .

گلرنگ بصورت يك محصول پائيزه كشت مي شود ، تاريخ كاشت آن همزمان با كمي ديرتر از گندم و جو مي باشد .

کنترل علفهای هرز: كنترل علفهاي هرز قبل از كاشت و نيز تهية بستر عاري از علف هرز ضرورت دارد . از علف كشهايي ماننند ابتام و تريفلورالين بصورت قبل از كاشت و از طريق اختلاف آنها با خاك تا عمق 10 سانتي متر مي توان استفاده و

محصول را براي حدود 2 تا 3 ماه بعد از سبز شدن در مقابل بسياري علفهاي هرز محافظت نمود .

براي كولتيوا تورزدن مي بايستي روزهاي آفتابي را انتخاب كرد تا علفهاي هرزي كه ريشه كن شده است امكان استقرار مجدد پيدا ننمايد . پس از سبز شدن بوته ها بهتر است فقط بين رديفها را كولتيواتور زد ، هر چند كه در صورت تراكم زياد بوته مي توان تا قبل از رشد ساقه ها نيز روي رديف هاي كاشت را با وسايل سبك و بطور سطحي كولتيواتور زد .

آفات و امراض: مگس گلرنگ (Acanthiophilus helianthi) . در تمام نقاطي از ايران كه گلرنگ كاشته مي شود يافته شده و خسارت قابل توجهي به اين محصول وارد مي سازد . خسارت آفت مربوط به لارو آن است كه ابتدا از قسمتهاي نرم برگ مي خورد و بعد به دانه حمله كرده و محتويات دانه را از بين مي برد . در نتيجه خسارت لارو ، حفره هايي به طول 1 تا 5/1 سانتيمتر در طبق بوجود مي آيد .

و استفاده از سمومي مثل ديپتركس و دپازينون و سمپاشي در زمان ظهور مگسها مي باشد . حضرات ديگري نيز به گلرنگ خسارت وارد مي سازد كه عبارتند از سنگ تخم گلرنگ ، پروانه طبق خوار گلرنگ ، پروانه كارادرينا و كرم برگخوار پنبه . اين آفات اهميت اقتصادي كمتري نسبت به مگس گلرنگ در ايران دارد .

از بيماريهاي مهم گلرنگ در ايران مي توان زنگ گلرنگ و بوته ميري گلرنگ را نام برد .

عامل بيماري زنگ گلرنگ قارچي است به نام Puccinia carthami كه ازطريق خاك ، بقاياي گياهي و دانه انتقال مي يابد برگهاي گياه مبتلا به زنگ زرد شده و بالاخره گياه خشك شده و مي ميرد ، كنترل بيماري با استفاده از ارقام مقاوم ، كاشت بذر سالم و غير آلوده ، ضد عفوني بذر با سموم قارچ كش قبل از كاشت ، سوزانيدن بقاياي گياهي آلوده و تناوب زراعي انجام پذير مي باشد .

بيماري بوته ميري گلرنگ نيز در تمام مناطق گلرنگ كاري مشاهده مي شود و كم و بيش خسارت وارد مي سازد عامل بيماري قارچي است به نام Phytophthora drechsleri كه بوسيه خاك و بقاياي گياهي آلوده ، رعايت تناوب زراعي و عدم كاشت گياهان حساس در تناوب امكان پذير است . بيماري بوته ميري گلرنگ با بوته ميري جاليز مشترك است .

برداشت: برداشت گلرنگ را مي بايستي بلافاصله پس از خشك شدن و قهوه اي شدن برگها و نيز خشك شدن و سخت شدن دانه هاي وسط طبق انجام داد . با اينكه ريزش خودبخودي دانه كم است و خوابيدگي اتفاق نمي افتد ولي خشك شدن بيش از حد بوته ممكن است موجب ريزش دانه در موقع برداشت گردد .

موارد استفاده: دانه گلرنگ داراي 25 الي 45 درصد روغن 120 تا 24 درصد پروتئين و 35 الي 60 درصد پوسته مي باشد .

روغن گلرنگ در طباخي ، تهيه صابون ، رنگ ، ورنيس و مواد پوشاننده مشابه مصرف مي شود .

كنجاله گلرنگ حدود 23 درصد پروتئين و 35 درصد فيبردار و بعنوان نيمه مكمل پروتئين در تغذيه دام و طيور مورد استفاده قرار مي گيرد

منبع: مجله کشاورزی آنلاین . نویسنده:مهندس ظروفی . |

عناب: ziziphus

عناب یکی از گونه های بی شمار ziziphus[rhamnaceae] است که میوه آن خوراکی است ، با این حال تنها گونه دیگر ازziziphus ،عناب هندی حساس به سرما [z.mauritiana] نیزبه خاطر میوه اش بسیار کشت میشود . پراکنش طبیعی کنونی عناب از اروپای جنوب شرقی تا چین را در برمیگیرد وبه طور متناوبی در جنوب شرقی ایالات متحده کشت می شود . محاسبات، تنوع دامنه کشت آن را نشان میدهد ولی بشر آن را از خاور میانه به روم انتقال داده که در آنجا به وسیله پلینی شناخته شده است .به مدت چهار هزار سال درخت عناب در چیت کشت می شده است .

تولید سالانه این میوه در چین 450 هزار تن است که درمیزان آن در باغات 290 هزار هکتار عناب در چین به میزان هکتار مرکبات در فلوریدا محاسبه میشود

کاربرد های دارویی این گیاه

عناب هم میوه ای خوشمزه است وهم دارویی گیاهی موثری به شمار میرود . این میوه به افزایش وزن بدن کمک میکند ، قدرت ماهیچه ها را زیاد نموده و بنیه بدن را افزایش میدهد .

در داروهای چینی این میوه به عنوان ماده ای مقوی در فعال ساختن جگر استفاده میشود .

در یک آزمایش پزشکی در چین به 12 بیمار که از ناراحتی جگر شکایت داشتند عناب تجویز شد و به همراه آن بادام زمینی وشکر سرخ،شبانه خورانده شد ، عملکرد جگر این افراد طی 4 هفته بهبود یافت .

از عناب به عنوان پادزهر، زیاد کننده ادرار ،داروی ملین و خلط آور استفاده میشود.برگهای آن بند آورنده خون وتب بر هستند . گفته میشود که این برگ ها رشد موها را تسریع مینمایند.انها به شکل ضماد در درمان ادرار بندی به کار گرفته میشود. میوه های خشک شده آرامبخش ،ضد سرطان ،ضر بیماری های تنفسی ،تب بر ،مسکن ، اشتها آور ، بند آورنده خون ومقوی هستند . تصفیه کننده خون بوده و به هضم غذا کمک میکند .آنها در درمان نامرتب بودن ضربان قلب ،بیخوابی ،خستگی اعصاب ،عرق شبانه وتعرق زیاد بدن استفاده میشوند . ریشه گیاه در درمان سوء هاضمه مفید است . جوشانده ریشه به پودر تبدیل می شود وبرای زخم ها ودمل های کهنه مفید هستند گیاه درمانی برای کم خونی، کشیدگی عضلات ، تورم کلیه وبیماری های عصبی محسوب میشود این گیاه به طور گسترده در چین برای درمان سوختگی به کار میرود.

استفاده های بیشتر

گیاهان کمی هستند که مانند عناب چند منظوره باشند . اول اینکه خود چوب آن ارزشمند است چوب درخت که محکم ، بادوام وصاف است در کارخانجات سازنده آلات موسیقی کاربرد دارد وبه کار ،کارهای هنری {نجاری، کشتی سازی و اقلام متفرقه } می آید . همچنین این چوب با کمی انجام کار هنری روی آن روی آن به دسته دنده اتومبیل وکلاه کاسکت تبدیل می شود

کشت ونگهداری این گیاه

اگر چه این گیاه در مناطق خشک بهتر با شرایط کنار می آید با این حال هر نوع وضعیت آب وهوایی تحمل می نماید . عناب در هر نوع خاکی پرورش می یابد ونسبت به قلیایی بودن ونمکدار بودن زمین مقاوم است . نیاز به خنکی کمتری دارد اگر چه سرمای شدید را تحمل میکند .

دوره خفتگی به آن اجازه میدهد که یخبندان های دیر هنگام بهاری و دوره زیاد خفتگی را تحمل کند وفایده زیادی برای زنبورداران دارد .

بعضی از گونه ها همه ساله فراوان میوه میدهند .ازسوی دیگر کشت عناب کاملا بی نیاز ازمراقبت نیست :

1- درخت بالقوه باعث بروز علفهای هرز میشود ، چون پاجوش ریشه ایی آن زیاد است .

2- در بعضی ازمناطق آب وهوایی بعضی ازمیوه ها شکاف برمیدارند و بعلاوه قسمتی ازمیوه ها قبل از رسیدن می پوسند

3- میوه عناب میزبان بسیاری ازمگس های کارائیبی میباشد که در بخشهای محدوده ایالات متحده زندگی میکنند

به طور خلاصه عناب نسبت به همه مشکلات خود ایمن نیست با این حال گیاهی است که بی توجهی تحمل میکند ونیازبه مراقبت اندکی دارد

منبع: مجله کشاورزی آنلاین . نویسنده:مهندس ظروفی . |

درباره عرقیات:

عرق اسطوخودوس

خواص دارويي:

معطركننده - ضدعفوني كننده - مقوي - رفع آسم - بند آورنده خون

نوع گياه مورد استفاده جهت تقطير:

گياه استوخودوس Lavandula Stoechas

Labiatae از تيره

مناطق رويش يا كشت:

دامنه هاي كم ارتفاع - سواحل دريا - نواحي مختلف اروپا - جنوب غربي آسيا - شمال آفريقا -جزاير قناري

مواد موثره:

فنكون ، سينئول

***

عرق بيد

خواص دارويي:

تب بر - آرام كننده - دفع كرم

نوع گياه مورد استفاده جهت تقطير:

Salix alba پوست درختان بيد

Salicaceae از تيره

مناطق رويش يا كشت:

همه مناطق ايران

مواد موثره:

ساليكوزيد يا ساليسين

*******

عرق نعنا ممتاز

خواص دارويي:

رفع ناراحتيهاي هضمي و اسهال مقوي معده - ضد نفخ - آرام بخش

نوع گياه مورد استفاده جهت تقطير:

Mentha گياه نعنا

Libiatae از تيره

مناطق رويش يا كشت:

كليه مناطق ايران

مواد موثره:

كاروون - تانن

ميزان اسانس در فرآورده

حداقل 50 ميلي گرم در 100 سي سي

************

عرق مخلوط زيره

خواص دارويي:

ضدنفخ - اشتها آور - نيرو دهنده

نوع گياه مورد استفاده جهت تقطير:

زيره سياه Carum carvi

umbelliferae از تيره

مناطق رويش يا كشت:

آذربايجان - همدان - كرمان - شاهرود

مواد موثره:

كاروون - دي هيدرو كاروون - كومينول

**********

عرق خارشتر

خواص دارويي:

مدر - دافع سنگ كليه و مثانه

نوع گياه مورد استفاده جهت تقطير:

Alhagi Camelorum گياه خارشتر

Indigofera از تيره

مناطق رويش يا كشت:

سمنان - دامغان - خراسان - شيروان - بجنورد - بلوچستان

***********

عرق كاكوتي

خواص دارويي:

خلط آور - ضد نفخ - مقوي معده

نوع گياه مورد استفاده جهت تقطير:

Ziziphora tenuior گياه كاكوتي

Labiatae از تيره

مناطق رويش يا كشت:

مناطق مختلف ايران - نواحي غربي - جنوبي و شرقي ايران

مواد موثره:

پينن - ليمونن - پلي ژون - ميرسن

**********

عرق شويد

خواص دارويي:

نيرودهنده - مقوي معده - هضم كننده - ضد نفخ - آرام بخش - رفع سكسكه - كاهش دهنده چربي خون - شير افزا

نوع گياه مورد استفاده جهت تقطير:

Anethum graveolens گياه شويد

umbelliferae از تيره

مناطق رويش يا كشت:

در اغلب نقاط ايران به ويژه تبريز ، خراسان ، تفرش

مواد موثره:

ليمونن ، فلاندرن ، كاروون

*******

عرق نعنا

خواص دارويي:

رفع ناراحتيهاي هضمي و اسهال -مقوي معده - ضد نفخ - آرام بخش

نوع گياه مورد استفاده جهت تقطير:

Mentha گياه نعنا

Libiatae از تيره

مناطق رويش يا كشت:

كليه مناطق ايران

مواد موثره:

كاروون - تانن

**********

عرق دارچين زنجبيل

خواص دارويي:

رفع سو هاضمه - ضد نفخ - مقوي معده - ضد اسكوربوت - طعم دهنده

نوع گياه مورد استفاده جهت تقطير:

Cinnamomum zeylanicum دارچين

Lauraceaeاز تيره

Zingiber officinale زنجبيل

Zingiberaceae از تيره

مناطق رويش يا كشت:

سيلان - هندوستان - چين

مواد موثره:

آلدئيد سيناميك - اوژنول - فلاندرن - سيمن- زينژرون - ژينژرول

*************

عرق كاسني

خواص دارويي:

مقوي معده - مدر - صفرابر - تب بر - تصفيه كننده خون

نوع گياه مورد استفاده جهت تقطير:

كاسني Cichorium

Compositae از تيره

مناطق رويش يا كشت:

نقاط كوهستاني ايران ، اطراف تهران ، آذربايجان ، گيلان ، فارس ، بلوچستان ، آبادان ، خراسان

مواد موثره:

شيكورين ، سيكورين، سيكوري ئين

************

عرق بهار نارنج

خواص دارويي:

ضد تشنج - اشتها آور - خواب آور - ضد سرفه - آرام كننده

نوع گياه مورد استفاده جهت تقطير:

Citrus bigaradia شكوفه يا گلهاي درخت نارنج

Retaceae از تيره

مناطق رويش يا كشت:

در مناطق شمالي و جنوبي ايران

مواد موثره:

نرول - نروليدول - فارنه سول -اندول

********

عرق شنبليله

خواص دارويي:

نيروبخش - رفع كم خوني - پائين آورنده قند خون

نوع گياه مورد استفاده جهت تقطير:

Trigonella Foenum گياه شنبليله

Papilionaceae از تيره

مناطق رويش يا كشت

در نواحي مختلف ايران: آذربايجان - فارس - خراسان - سمنان - دامغان

مواد مؤثره :

كومارين - كولين - تري گونل لين - اسيد نيكوتينيك

**********

عرق شاتره

خواص دارويي:

تب بر - شاداب كننده پوست - تصفيه كننده خون - اثر مقوي معده - معرق

نوع گياه مورد استفاده جهت تقطير:

Fumaria Parviflora شاتره

Fumariaceae از تيره

مناطق رويش يا كشت:

دماوند - كرمان - خراسان - گرگان - شيروان

مواد موثره:

اسيد فوماريك - فومارين

************

عرق زيره سياه

خواص دارويي:

نيرو دهنده - ضد نفخ - هضم كننده - شيرافزا - ضد تشنج

نوع گياه مورد استفاده جهت تقطير:

Carum carvi زيره سياه

Um belliferae از تيره

مناطق رويش يا كشت:

شمال ايران - آذربايجان - همدان -كرمان - تهران - شاهرود

مواد موثره:

كاروون - دي هيدروكاروئول - دي هيدروكاروون - كارون

**********

عرق بيد مشك

خواص دارويي:

مقوي قلب - ملين

نوع گياه مورد استفاده جهت تقطير:

Salix Aegyptica بيد مشك

Salicaceae از تيره

مناطق رويش يا كشت:

شمال ايران - اصفهان - كرمان - شيراز

منبع: مجله کشاورزی آنلاین . نویسنده:مهندس ظروفی . |

سنجد:

میوه سنجد از زمانهای گذشته در سبد غذایی ایرانیان جا داشته و دراعیاد سنتی به آن توجه خاصی مبذول شده است.

امروزه از درخت سنجد ومیوه آن در صنایع غذایی وبهداشتی و دارویی وعطرسازی و صنایع چوب استفاده می شود.

خواص درخت سنجد در تمام اندامهای آن منتشر شده و ریشه و چوب وپوست ومیوه آن دارای خواص دارویی و صنعتی متفاوتی است.

درخت سنجد دارای 3 قسمت برون بر(پوست قهوه ای رنگ) و میانبر(آردی شکل) و درونبر(هسته چوبی و سفت آن)است که قسمت میانبر ودرون بر آن دارای ارزش غذایی فراوان است.

در قسمت میانبر 2نوع قند گلوکز و فروکتوز و7نوع چربی اشباع شده واشباع نشده وجود دارد.در قسمت درون بر سنجد 17نوع اسید آمینه و مقداری پروتئین وجود دارد که هر یک از این آمینو اسیدها خواص دارویی بسیار مفیدی دارند به طوری که میتوان گفت میوه سنجد دارویی است . این میوه از نظر طب سنتی قابض است. بنابراین در معالجه بیماری های دندان و لثه و اسهال و در درمان زخم معده موثر است و از خونریزی جلو گیری می کند. اگر آرد و هسته میوه سنجد را با هم آسیاب کنیم، مصرف خوراکی آن در درمان بیماری آرتروز موثر است

منبع: مجله کشاورزی آنلاین . نویسنده:مهندس ظروفی . |

زنجبيل Ginger

پیشینه

زنجبیل از زمانهای دور در چین مورد استفاده بوده وهنوز هم درطب سنتی چین نقش مهمی را ایفا می‌کند. در ایران باستان نیز این گیاه با نام ژنگویر شناخته شده بود و کاربرد داشت و از ایران و کشورهای عربی به سوی غرب سفر کرد. در غرب پزشکی یونانی به نام "دیوسکوریدس" اولین بار در قرن اول میلادی استفاده طبی زنجبیل را ثبت کرد، گرچه قرنها قبل از آن این گیاه آروماتیک از کشورهای خاور دور به اروپا صادر می‌شد، تا زمان قرون وسطی، به عنوان یک ماده اولیه آشپزی در اروپا کاملاً شناخته شده بود.

امروزه این گیاه در بیشتر مناطق استوایی کشت می‌شود. متخصصان طب هندی "آیورودا" از آن به عنوان داروی جهانی نام می‌برند؛ این امر نه تنها به خاطر خواص ضد قارچی، ضد باکتری آن است، بلکه به خاطر اثر تسکین بخش آن بر روی دستگاه گوارش هم هست، که اینها باعث شده هندیان بیش از 2000 سال زنجبیل را مصرف کرده‌اند ویکی از بهترین شفا بخش‌های طبیعی برای درمان بیماری‌های مسافرت، حالت تهوع و سرگیجه در غرب مطرح کرده و برخلاف بعضی داروهای مرسوم این بیماری‌ها هیچ عوارض جانبی منفی ندارد.

در پژوهشی که در دانمارک انجام شد به 40 نفر از دانشجویان نیرو دریایی یک گرم پودر زنجبیل و به 40 نفر دیگر مقداری دارونما داده و مشاهده شد زنجبیل به مرتب در کاهش دفعات استفراغ و از بین بردن عرق سرد موثر بوده. بعضی کارشناسان، زنجبیل را برای درمان تهوع صبحگاهی دوران حاملگی توصیه می‌کنند. البته لازم به تذکر است در این خصوص همیشه با پزشک مشورت نمایید.

نحوه استفاده :

در غذاها به عنوان چاشنی، و همچنین مصرفهای داروئی زیادی دارد :
نام علمی Zingibar officinale

خواص داروئي:
اين گياه همراه با گياهان ديگر بعنوان تقويت كننده معده و بدن بادشكن و ضد نفخ بكار يم رود . همچنين پزشكان چيني جديدا كشف كرده اند كه شربت زنجبيل بهترين داروبراي معالجه زخم معده مي باشد.
زنجبيل تازه و شربت زنجبيل با چاي زنجبيل در بدن گرما توليد كرده و بدين وسيله مواد سمي و زائد بدن را بصورت عرق از بدن خارج مي سازد . اين گياه براي خانم هائيكه عادت ماهيانه آنها عقب مي افتند تجويز شده است .
زنجبيل بهترين داروي سرماخوردگي و گلو درد ميباشد . هنگامي كه حس كرديد دچار سرماخوردگي شده ايد چند بار چاي زنجبيل بنوشيد و اگر گلو درد داريد علاوه بر آنكه چاي آنرا ميل مي نمائيد با آن نيز قرقره كنيد .
زنجبيل را حتي براي كمپرس نيز مي توان استفاده كرد كه سموم بدن را خارج مي سازد . براي اين منظورابتدا چاي زنجبيل استفاده كنيد دستمالي را با آن آغشته و آب اضافي آنرا فشار داده در محل زخم يا درد بگذاريد .
شربت زنجبيل براي زخم معده بسيار مفيد است .مبتلايان به زخم معده بايد هر روز قبل از غذا يك قاشق چايخوري از اين شربت را همراه با كمي آب بنوشيد زخم معده آنهاپس از مدتي التيام خواهد يافت .

زنجبیل از گیاه زرد رنگ دارای رگه‌های بنفش با نام علمی (Zingiber officinale) بدست میاید. اگرچه معمولا از زنجبیل به عنوان ریشه آن گیاه نام برده می‌شود ولی در اصل قسمت مورد استفاده گیاه ساقه متورم شده زیرزمینی آن است که ریزوم نام دارد.

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)- منطقه خزر زنجبیل از زمانهای دور در چین مورد استفاده بوده و هنوز هم درطب سنتی چین نقش مهمی ایفا می‌کند. در ایران قدیم نیز این گیاه با نام ژنگویر شناخته شده بود و کاربرد داشت و از ایران و کشورهای عربی به سوی غرب سفر کرد. در غرب پزشکی یونانی به نام دیوسکوریدس اولین بار در قرن اول میلادی استفاده طبی زنجبیل را ثبت کرد، گرچه قرنها قبل از آن این گیاه آروماتیک از کشورهای خاور دور به اروپا صادر می‌شد، تا زمان قرون وسطی، به عنوان یک ماده اولیه آشپزی در اروپا کاملاً شناخته شده بود.

امروزه این گیاه در بیشتر مناطق استوایی کشت می‌شود. متخصصان طب هندی آیورودا از آن به عنوان داروی جهانی نام می‌برند؛ این امر نه تنها به خاطر خواص ضد قارچی، ضد باکتری آن است، بلکه به خاطر اثر تسکین بخش آن بر روی دستگاه گوارش هم هست، که اینها باعث شده هندیان بیش از 2000 سال زنجبیل را مصرف کرده‌اند و یکی از بهترین شفا بخش‌های طبیعی برای درمان بیماری‌های مسافرت، حالت تهوع و سرگیجه در غرب مطرح کرده و برخلاف بعضی داروهای مرسوم این بیماری‌ها هیچ عوارض جانبی منفی ندارد.

در پژوهشی که در دانمارک انجام شد به 40 نفر از دانشجویان نیرو دریایی یک گرم پودر زنجبیل و به 40 نفر دیگر مقداری دارونما داده و مشاهده شد زنجبیل به مراتب در کاهش دفعات استفراغ و از بین بردن عرق سرد موثر بوده. بعضی کارشناسان، زنجبیل را برای درمان تهوع صبحگاهی دوران حاملگی توصیه می‌کنند. البته لازم به تذکر است در این خصوص همیشه با پزشک مشورت نمایید.

ادویه‌ای آرامبخش:

ریشه خوراکی زنجبیل، مطالعات نشان داده‌اند که زنجبیل می‌تواند باعث جلوگیری از تهوع ناشی از عمل جراحی و شیمی درمانی شود، مطالعات بالینی در لندن انجام شد نشان داد مصرف یک گرم پودر زنجبیل در جلوگیری از حالت تهوع و استفراغ بعد از عمل جراحی به اندازه داروهای آرام‌بخش مرسوم موثر است. خاصیت گرم کنندگی و فعال کنندگی زنجبیل آن را به عنوان شفابخش خانگی معرفی کرده.

اگر به کشیدگی عضله دچار شده اید، گلودرد دارید و یا از بیماری مسافرت در رنج هستید برای خود یک تونیک زنجبیل درست کنید و میل نمائید تا به قدرت شفا بخش فوق العاده آن پی ببرید. زنجبیل فوائد فراوانی برای سلامتی دارد. مطلب ما درباره ساقه گرد پیچ خورده‌ای است که گاهی برای غذا سرخ کردنی از آن استفاده می‌شود.

زنجبیل را می‌توان به آب گرم اضافه کرد و در مواقع سرمازدگی پاها را در آن قرار داد. در مواقع دندان درد می‌توان آن را جوید و هنگام گلو درد از غرغره آن استفاده کرد. همچنین برای درمان سرماخوردگی آن را به آب گرم، لیمو و عسل افزود. اگر علاقه‌ای به استفاده از این محلولها ندارید می‌توانید آن را پس از خرد کردن برای تسکین سردرد به ناحیه پیشانی بمالید؛ روغن زنجبیل را می‌توان با روغنهای دیگر رقیق کرده و برای تسکین دردهای ناشی از کشیدگی ماهیچه آسیب دیده روی آن ماساژ داد تا گردش خون را بهبود بخشیده و باعث تسکین درد شود.

دلیل معجزه‌گر بودن زنجبیل اجزای تشکیل دهنده اصلی زنجبیل شامل نشاسته، اسانسها مانند زینجیبرن (zingiberen) كه به زنجبیل بوی خاص مید هد، و رزین است. به نظر میرسد بیشتر ارزش درمانی زنجبیل به واسطه ترکیبات ادویهای آن یعنی جینجرول‌ها (Gingerols) است که طعم تند و سوزاننده آن ناشی از آنهاست، اگرچه هنوز طرز عمل آن مشخص نیست.

کاربردهای دیگر زنجبیل:

زنجبیل تازه را برای سرماخوردگی و آنفولانزا بکار ببرید.

زنجبیل خشک شده را جهت درمان سرگیجه و تهوع مصرف کنید.

قرص آن را برای درمان آرتریت و مشکلات گردش خون مورد استفاده قراردهید.

توجه داشته باشید که مصرف زنجبیل در افراد دچار زخم معده و یا زخم دوازدهه و یا هم‌زمان با مصرف داروهای ضد انعقاد -که می‌تواند برای رقیق شدن خون شوند - اکیداً منع شده است. همچنین در مورد استفاده از گیاهان دارویی، بویژه اگر به نوزاد خود شیر می‌دهید یا باردار هستید با پزشک خود مشورت کنید.

منبع: مجله کشاورزی آنلاین . نویسنده:مهندس ظروفی . |

گیاه ترشک گیاه ترشک:

اين گياه در مناطق معتدل كشور ما رويش دارد و از قديم الايام به عنوان يك سبزي مفيد و مؤثر از آن استفاده مي شده است. گرچه در رابطه با مسائل غذايي از آن استفاده هاي فراواني مي شده ؛ ولي اكنون اين استفاده كاهش يافته است و در عوض موارد درماني اين گياه افزايش پيدا كرده و در همه زمينه ها از آن استفاده مي شود و هيچگونه عارضه اي ندارد.

در ميان عشاير مرسوم است كه از دانه هاي اين گياه استفاده مي كنند. طريقه استفاده ي آن هم به اين ترتيب است كه دانه هاي اين گياه را مي كوبند و بعد از مرطوب كردن در محل درد و مفاصل مي گذارند و به عنوان مُسَكن از آن استفاده مي كنند.

گياه ترشك منبع ويتامين C است. بنابراين كساني كه كمبود ويتامين C دارند اين گياه مي تواند براي آنها منبع ويتامين C باشد. علاوه بر آن، اين گياه داراي آهن و فسفر كافي نيز مي باشد.

همچنين اين گياه داروي اشتها آور و تصفيه كننده و هضم كننده بسيار خوبي مي باشد و به خاطر خاصيت تصفيه كنندگي اش براي كساني كه داراي جوشهاي موضعي و پوستي هستند بسيار مفيد خواهد بود.

اين دارو به خاطر داشتن اسيد اكسوليد نبايد زياد و بطور مداوم مورد مصرف قرار گيرد، زيرا براي مثانه و كليه مي تواند مضر باشد. براي استفاده موضعي از اين دارو اگر برگ يا دانه ي له شده، پخته شده يا جوشانده آن روي دملها گذاشته شود به راحتي درمان مي گردد.

منبع: مجله کشاورزی آنلاین . نویسنده:مهندس ظروفی . |

سُماق درختچه ایست کوهستانی که میوه‌های خوشه‌ای دارد و میوه‌ٔ آن پس از کوبیده شدن به عنوان چاشنی، همراه با غذاهایی همچون کباب استفاده می‌شود.

گیاه سماق از راسته افراها (Sapindales)، تیرهٔ پسته‌‌سانان (Anacardiaceae) است.

سماق در قدیم سماک نیز تلفظ می‌شدهدرختچه سماق در شمیران تفرش خراسان قم محلات شیراز رودبار تبریز و بعضی از کشورهای خاورمیانه می روید. سماق برای دندان درد مفید است و اشتها را تحریک می کند. لثه را تقویت و از خونریزی معده جلوگیری می کند. به دلیل داشتن تانن فراوان قابض و پاک کننده معده می باشد. خوردن سماق تازه ایجاد مسمومیت می کند.همچنین سماق برای بیماران دیابتی بسیار مفید است. در یونان باستان از چوب سماق به جهت رنگ آمیزی پارچه های پشمی استفاده می شده است ودر کشور ایتالیا از این گیاه برای رنگ داده به چرم نیز استفاده شده است

منبع: مجله کشاورزی آنلاین . نویسنده:مهندس ظروفی . |

گیاه دارویی گالگا Galega officinalis

گالگا (علف شیر آور)

Galega officinalis

Goat's Rue - Geitenkruid

Fabaceae - Papilioaceae

معرفی و گیاهشناسی

گیاهی است علفی و چندساله از تیره ی بقولات که ارتفاع آن به 100 سانتی متر می رسد. برگ هایش به فرم مرکب شانه ای فرد هستند که به صورت متناوب بر روی ساقه قرار می گیرند. گل ها به صورت گل آذین خوشه به رنگ بنفش مایل به ارغوانی در انتهای ساقه ها قرار می گیرند.

پراکنش و نیازهای اکولوژیکی

منشا اصلی گالگا مشخص نیست ولی در مرکز، جنوب و غرب اروپا گسترش فراوانی دارد. در کشورمان این گیاه بطور تقریبا وسیع در استان گلستان و ... کشت می گردد. گالگا به خاک هایی دارای بافت متوسط و عمیق و دارای رطوبت مناسب نیازمند است.

کاشت، داشت و برداشت

در اوایل فروردین ماه تسطیح خاک و ایجاد شیار هایی با فاصله ی 25 تا 30 سانتی متر صورت می گیرد که بذور را با فاصله ی 25 سانتی متر بر روی این پشته ها کشت می کنیم. میزان بذر مورد نیاز برای یک هکتار زمین 30 تا 35 کیلوگرم است. بذور از دمای 5 درجه شروع به جوانه زنی می کنند.

برداشت در مرحله ی گل دهی کامل صورت می گیرد و پیکر رویشی این گیاه از ارتفاع 40 سانتی متری با داس یا ماشین برداشت قطع می گردد. در سال اول یک بار می توانیم برداشت را انجام دهیم ولی از سال دوم به بعد 2 تا 3 بار میتوانیم برداشت داشته باشیم. خشک کردن پیکره ی رویشی در سایه و یا در خشک کن های الکتریکی در دمای کمتر از 50 درجه صورت می گیرد.

فرآوری

پیکر رویشی (برگ ها و سرشاخه های گلدار) دارای اهمیت دارویی هستند و معمولا به صورت خشک شده در طب سنتی کاربرد دارند و دارای ترکیباتی مانند تانن، فلاونوئید، ساپونین و مواد موثری چون گوانیدین، گالگین و هیدروکسی گالگین می باشند.

خواص درمانی و کاربرد

پیکر رویشی این گیاه سبب افزایش تولید شیر و کاهش قند خون می گردد. این گیاه از قدیم به علف شیر آور معروف بوده و کاربرد فراوانی در طب سنتی دارد.

احتیاطات مصرف: هیچ موردی اشاره نشده است.

تصاویر این گیاه

گیاه دارویی اسطوخودوس فرانسوی Lavandula angustifolia

اسطوخودوس فرانسوی (اسطوخودوس حقیقی)

Lavandula angustifolia

Syn: L.vera , L.officinalis , L.spica

True Lavender

Lamiaceae

معرفی و گیاهشناسی

گیاهی است خشبی و چند ساله با ارتفاع 40 تا 60 سانتیمتر، دارای سیستم ریشه ی طویل که می تواند از عمق 3 تا 4 متری آب جذب کند. برگ هایش نیزه ای شکل و به رنگ سبز تیره است که دارای کرک های فراوانی هستند و به همین دلیل به رنگ خاکستری تا نقره ای دیده می شوند. گل ها به رنگ آبی متمایل به بنفش می باشند که به صورت گل آذین خوشه بر روی ساقه ی گل دهنده ظاهر می شوند. میوه اش از نوع فندقه می باشد که به رنگ قهوه ای تیره دیده می شود. وزن هزار دانه اش 85/0 تا 1/1 گرم است.

نیازهای اکولوژیکی و پراکنش

اسطوخودوس فرانسوی بومی ایران نیست ولی بطور تقریبا گسترده ای برای استفاده های دارویی و زینتی در کشورمان کشت می شود. این گیاه بومی مناطق خشک و نیمه خشک جنوب اروپا است.

کاشت، داشت و برداشت

تکثیر این گیاه به دو صورت انجام می شود: الف) تکثیر به وسیله ی بذر به روش غیر مستقیم (کشت در خزانه و سپس انتقال نشاءها به زمین اصلی).

ب) تکثیر به روش غیرجنسی (قلمه) که قلمه ها را از ساقه های سبز و جوان گیاهان یک ساله و یا از ساقه های خشبی گیاهان 4 تا 5 ساله تهیه می کنیم.

در مرحله داشت مبارزه با علف های هرز، افزودن کود، برگرداندن خاک بین ردیف ها و هرس بوته ها در سال اول و دوم برای افزایش کمیت و کیفیت محصول ضروری می باشد.

برداشت شامل جمع آوری ساقه های گل دهنده ی دارای گل می شود که توسط داس یا ماشین های برداشت انجام می گیرد.

فرآوری

اسانس اسطوخودوس فرانسوی از تقطیر سرشاخه های گل دار با بخار آب حاصل می گردد. اگر این عمل در محل برداشت محصول صورت بگیرد، بازده ی بیشتری خواهد داشت. برگ ها و گل های این گیاه دارای 5/0 تا 5/1 اسانس، کومارین، فلاونوئید، استرول و تانن هستند.

خواص درمانی و کاربرد

اسانس این گیاه دارای خواصی چون آنتی باکتریال قوی، آرام بخش و موثر در درمان رماتیسم است. اسانس این گیاه بطور بسیار گسترده در فرآورده های آرایشی و بهداشتی کاربرد دارد.

تصاویر این گیاه

گیاه دارویی آنیسون Pimpinella anisum

آنیسون ( اَنیسون، بادیان رومی)

Pimpinella anisum

Anise

Apiaceae (Umbelliferae)

معرفی و گیاهشناسی

آنیسون یکی از قدیمی ترین گیاهان دارویی شناخته شده توسط انسان است که در اکثر منابع از آن یاد شده است. آنیسون گیاهی است علفی و یکساله از خانواده ی چتریان ، با ارتفاع 30 تا 70 سانتی متر که گل های سفید رنگ آن به صورت گل آذین چتر مرکب دیده می شوند.

نیازهای اکولوژیکی و پراکنش

آنیسون بومی نواحی مدیترانه است و در کشورمان در نواحی شمال غربی و جنوب غربی به صورت خودرو یافت می شود. آنیسون به هوای گرم و نور آفتاب کافی نیازمند است.

کاشت، داشت و برداشت

تکثیر این گیاه توسط بذر صورت می گیرد و بدین منظور معمولا جوی و پشته هایی با فاصله ی 30 سانتی متر در مزرعه ایجاد می نمایند و بذور را با فاصله ی 3 سانتی متر و در عمق 2 سانتی متری کشت می کنند.

نحوه ی براشت به این صورت است که پیکر رویشی گیاه را از نزدیکی گل آذین ها قطع می کنند و پس از مدت زمان کوتاهی که آنها خشک شدند با خرمن کوب و ... بذور را از شاخه ها جدا می کنند. میزان عملکرد محصول بین 400 تا 1000 کیلوگرم در هکتار می باشد که با توجه به رعایت مسائل زراعی و شرایط اقلیمی و ... متفاوت می باشد.

فرآوری

بذور این گیاه دارای ترکیباتی چون اسانس، صمغ، ترکیبات قندی و روغن می باشد. اسانس آنیسون دارای اهمیت فوق العاده ای در صنایع دارویی می باشد .

خواص درمانی و کاربرد

مهمترین خواص درمانی میوه ها (بذور) آنیسون عبارتند از: افزایش دهنده ی شیر مادران، کمک کننده به هضم غذا، ضدنفخ، ضد انگل، درمان سرماخوردگی، رفع بوی بد دهان و ... . اسانس این گیاه در ترکیب تعدادی از داروهای موجود در داروخانه ها وجود دارد.

احتیاطات مصرف: مصرف این گیاه در دوران بارداری منع شده است و اسانس این گیاه نباید مورد مصرف کودکان قرار گیرد.

نحوه ی مصرف: 5/0 تا یک گرم بذر به صورت دمکرده تهیه می شود که سه مرتبه در طول روز مصرف می گردد.

تصاویر این گیاه

اهمیت اسانسها ی گیاهی

مقدمه

تولید و پرورش‌ گیاهان‌ اسانس‌دار در مناطق‌ گرمسیری‌ و نیمه‌ گرمسیری‌ از سابقه‌ بسیار طولانی‌ برخوردار است‌ بطوری‌که‌ داد و ستدمواد خام‌ این‌ گیاهان‌ بیشتر در تمدن‌های‌ باستانی‌ مصر، یونان‌ و ایران‌ بروز یافته‌ است?. البته‌ شواهد بدست‌ آمده‌ از کشف‌ دستگاه‌ تقطیردر >دره‌ ایندوس?< پاکستان‌ نشان‌ می‌دهد که‌ این‌ حرفه‌ از قدمتی‌ چندین‌ هزار ساله‌ برخوردار است?. مصریان‌ و ایرانیان‌ باستان‌ اولین‌مردمانی‌ بودند که‌ به‌ تولید اسانس‌ و عطرهای‌ طبیعی‌ از گیاهان‌ پرداختند. به‌طوری‌که‌ تولید عطر گل‌ رز را که‌ در بین‌ مسلمانان‌ از ارج‌ وقرب‌ بسیاری‌ برخوردار است‌ به‌ دانشمند ایرانی?، بوعلی‌ سینا نسبت‌ می‌دهند. در باب‌ تجارت‌ اسانس‌های‌ گیاهی‌ در مقادیر زیاد، ابتدایونانیان‌ با جذب‌ تکنولوژی‌ استخراج‌ و فرآوری‌ اسانس‌ توانستند از اعراب‌ پیشی‌ بگیرند. اما در قرن‌ 17 میلادی تحول‌ بزرگی‌ در کشورفرانسه‌ صورت‌ گرفت‌ که‌ اروپا و جهان‌ را در این‌ زمینه‌ تحت‌ تاثیر حرکت‌ خود قرار داد. این‌ کشور با جمع‌آوری‌ کارگاه‌های‌ کوچک‌ و جذب‌افراد متخصص‌ و کارآمد در زمینه‌ فرآوری‌ و استخراج‌ ترکیبات‌ معطر و همچنین‌ به‌ خدمت‌ گرفتن‌ افرادی‌ که‌ از نظر حس‌ بویایی‌ بسیارمشهور بودند، صنعت‌ بزرگی‌ را در شهر گراس‌ (Grass)پایه‌گذاری‌ کرد و به‌ سرعت‌ خود را سردمدار صنعت‌ اسانس‌ در جهان‌ معرفی‌نمود. این‌ یکه‌تازی‌ تا قبل‌ از شروع‌ جنگ‌ جهانی‌ دوم‌ و ظهور رقبای‌ دیگر ادامه‌ داشت?. اما مشکلی‌ که‌ فرانسه‌ و سایر کشورهای‌ اروپایی‌ باآن‌ مواجه‌ بودند، تامین‌ مواد خام‌ گیاهی‌ بود که‌ به‌ علت‌ شرایط جوی‌ فرانسه‌ مجبور بودند واردکننده‌ محض‌ این‌ مواد از منطقه‌ بالکان?،خاورمیانه?، شمال‌ آفریقا و اروپای‌ شرقی‌ باشند. به‌ همین‌ خاطر با شروع‌ فعالیت‌ سایر کشورها نظیر صنعت‌ اسانس‌ نعناع‌ در آمریکا،تولید اسانس‌ مرکبات‌ در برزیل?، صنعت‌ اسانس‌ شمعدانی‌ در الجزایر، فرآوری‌ اسانس‌ گل‌ رز در بلغارستان‌ و غیره?، قدرت‌ فرانسه‌ و شهرگراس‌ کاهش‌ یافت‌ و تنها در تولید گیاهانی‌ نظیر اسطو خودوس‌ و ترخون‌ که‌ با شرایط آب‌ و هوایی‌ آن‌ مطابقت‌ داشت‌ محدود گردید این‌رقابت‌ هم‌ اکنون‌ نیز در بین‌ کشورهای‌ تولیدکننده‌ بسیار شدید است‌ اما کشورهای‌ آسیایی‌ و ایران‌ پیشرفت‌ قابل‌ توجهی‌ در این‌ زمینه‌نداشته‌اند و هنوز به‌طور عمده‌ به‌ تجارت‌ گیاهان‌ خشک‌ زراعی‌ یا خودرو می‌پردازند.

اهمیت‌ و جایگاه‌ اسانس‌های‌ طبیعی‌

اسانس‌ها (Essential oil) ترکیبات‌ شیمیایی‌ معطری‌ هستند که‌ در گیاهان‌ مختلفی‌ که‌ تا امروز در حدود 700 نوع‌ از آنها شناسایی‌شده‌ است?، وجود دارند. در ساختمان‌ اسانس‌ها ترکیبات‌ بسیار متنوعی‌ از قبیل‌ الکل‌های‌ ترپنوئیدی?، هیدروکربن‌ها، فنل‌ها، آلدئیدها،استرها و کتون‌ها بطور طبیعی‌ وجود دارند. اغلب‌ یک‌ یا چند جزو از این‌ ترکیبات?، عطر و بوی‌ اسانس‌ را تحت‌ تاثیر خود قرار می‌دهند.

هر نوع‌ از اسانس‌ها در گیاهان‌ معطر و در قسمت‌های‌ مختلفی‌ از آنها نظیر ریشه‌ (زنجبیل?)، چوب‌ (سوزنی‌ برگان?)، پوست‌ (دارچین?)،برگ?(رزماری?)، گل‌ (یاسمن?)، میوه?(مرکبات?)، بذر(رازیانه?) و غیره‌ ساخته‌ شده‌ و در فضای‌ مابین‌ سلولی‌ اپیدرم‌ و مزوفیل‌ در ساختارهای‌متعدد ترشحی‌ ذخیره‌ می‌شوند و دارای‌ نقطه‌ جوش‌ پایینی‌ بوده‌ و به‌ روش‌های‌ مختلفی‌ قابل‌ استخراج‌ می‌باشند.

هرچند مکانیسم‌ دقیق‌ سنتز اسانس‌ها درون‌ گیاهان‌ نامشخص‌ است‌ اما وجود آن‌ برای‌ مقاومت‌ گیاهان‌ در مقابل‌ شرایط نامساعدمحیطی?، جذب‌ حشرات‌ گرده‌ افشان‌ و کمک‌ به‌ توسعه‌ و پراکنش‌ این‌ گیاهان‌ مسلم‌ و مشخص‌ است?. در بهره‌برداری‌ از گیاهان‌ اسانس‌دار،شواهد موجود طی‌ 50 سال‌ گذشته‌ نشان‌ می‌دهد که‌ تقاضا برای‌ اسانس‌ و فرآورده‌های‌ حاصل‌ آن‌ سیر فزونی‌ به‌ خود گرفته‌ است?. این‌تحول‌ در مصرف?، تحت‌ تاثیر عوامل‌ متعددی‌ از جمله‌ موارد زیر بوده‌ است

1.

این‌ گیاهان‌ و اسانس‌ آنها طیف‌ گسترده‌ای‌ از کاربری‌ها را تحت‌ پوشش‌ قرار می‌دهند. ترکیبات‌ تشکیل‌ دهنده‌ آنها می‌تواند خواص‌دارویی‌ داشته‌ و در فرمولاسیون‌ داروها وارد شود. از رایحه‌ و بوی‌ آنها در صنایع‌ عطرسازی?، خوشبو کننده‌ها و همچنین‌ نوعی‌ روش‌درمانی‌ (رایحه‌ درمانی?) استفاده‌ می‌شود. خاصیت‌ طعم‌دهندگی‌ اسانس‌ها در طیف‌ وسیعی‌ از موادغذایی?، خمیر دندان?، دهانشویه‌ها،نوشیدنی‌ها و حتی‌ دخانیات‌ به‌ مصرف‌ می‌رسد. بخارات‌ اشباع‌ آن‌ دارای‌ توان‌ دفع‌ آفات‌ و حشرات‌ موذی‌ بوده‌ و در برخی‌ از سموم‌صنعتی‌ به‌ کار می‌رود.

2. ثروتمند شدن‌ جوامع‌ جهانی‌ باعث‌ تغییر فرهنگ‌ مصرف‌ در آنها شده‌ است‌ به‌طوری‌که‌ تنوع‌ بیشتری‌ را در رژیم‌ غذایی‌ خود طلب‌می‌کنند و مردم‌ برای‌ مصرف‌ فرآورده‌های‌ خوشمزه‌ با طعم‌های‌ طبیعی‌ اشتیاق‌ بیشتری‌ از خود نشان‌ می‌دهند.

3. افزایش‌ توجه‌ به‌ مسایل‌ زیست‌ محیطی‌ و بهداشت‌ موادغذایی‌ در کاهش‌ میزان‌ مصرف‌ مواد شیمیایی‌ مصنوعی‌ باعث‌ گرایش‌ به‌سمت‌ موادغذایی‌ و افزودنی‌های‌ طبیعی‌ شده‌ است?. اسانس‌ها به‌ موازات‌ مزه‌دار کردن‌ فرآورده‌ها در نقش‌ یک‌ آنتی‌اکسیدان‌ علیه‌ترکیبات‌ مضر فعالیت‌ می‌کنند و نقش‌ مهمی‌ در سلامتی‌ افراد ایفا می‌کنند.

ساختار صنعت‌ اسانس‌

سازمان‌هایی‌ که‌ امروزه‌ در کشورهای‌ تولیدکننده‌ در زمینه‌ فعالیت‌های‌ اقتصادی‌ اسانس‌ها و فرآورده‌های‌ حاصل‌ از آنها تلاش‌می‌نمایند از یک‌ ساختار کلی‌ و مدون‌ پیروی‌ می‌کنند که‌ صنعت‌ اسانس‌ را تشکیل‌ می‌دهد و شامل‌ موارد زیر است‌

1. در اولین‌ مرحله‌ بخش‌ کشاورزی‌ به‌ عنوان‌ تامین‌ کننده‌ مواد خام‌ گیاهی‌ نقطه‌ شروع‌ این‌ صنعت‌ را برعهده‌ دارد. این‌ بخش‌ از نظرجغرافیایی‌ پراکندگی‌ وسیعی‌ دارد و کشورهای‌ مختلف‌ با سرمایه‌گذاری‌ گسترده‌ در این‌ زمینه‌ و تهیه‌ منابع‌ گیاهی‌ سعی‌ نموده‌اند در این‌بخش‌ تاثیرگذار باشند. حتی‌ بسیاری‌ از کشورهای‌ پیشرفته‌ تلاش‌ خود را معطوف‌ به‌ پرورش‌ گیاهانی‌ نموده‌اند که‌ در درجه‌ اهمیت‌بیشتری‌ قرار داشته‌ و سود بالاتری‌ را در پی‌داشته‌ باشند. اما با وجود این‌ تلاش‌ها هنوز برای‌ سودآوری‌ تولید این‌ محصولات‌ تضمینی‌وجود ندارند. تنوع‌ اقلیمی‌ مراکز تولید موجب‌ بروز ناهمگونی‌ چشمگیری‌ در سیستم‌های‌ تولید و بهره‌وری‌ شده‌ است‌ که‌ از مهمترین‌آنها می‌توان‌ به‌ موارد زیر اشاره‌ کرد:

ـ بهره‌برداری‌ از گیاهان‌ خودرو و بومی‌ موجود

ـ سرمایه‌گذاری‌ کوچک‌ با استفاده‌ از نیروی‌ کار خانواده‌

ـ سرمایه‌گذاری‌ کلان‌ با تکیه‌ بر نیروی‌ کار ارزان‌

2. دومین‌ مرحله‌ مربوط به‌ استخراج‌ و فرآوری‌ اسانس‌ از گیاهان‌ است?. این‌ استخراج‌ بلافاصله‌ می‌تواند پس‌ از برداشت‌ یا بعد از خشک‌کردن‌ گیاه‌ صورت‌ گیرد. دستگاه‌های‌ استخراج‌ می‌تواند تحت‌ کنترل‌ کشاورزان?، بازرگانان‌ یا بخشی‌ از یک‌ فرآیند صنعتی‌ باشد. در حالت‌اول‌ آماده‌سازی‌ برعهده‌ کشاورزان‌ خواهد بود و چنین‌ ترتیبی‌ در کشورهای‌ پیشرفته‌ امری‌ عادی‌ به‌ شمار می‌آید. چرا که‌ تهیه‌ وسایل‌مورد نیاز تقطیر و فرآوری‌ بر عهده‌ شخص‌ سرمایه‌گذار است?. البته‌ دستگاه‌های‌ عصاره‌گیری‌ می‌تواند تحت‌ کنترل‌ شرکت‌های‌ خریدارمواد گیاهی‌ باشد و این‌ حالت‌ بیشتر در کشورهای‌ جهان‌ سوم‌ که‌ کشاورزان‌ قدرت‌ سرمایه‌گذاری‌ ندارند، قابل‌ مشاهده‌ است?.کارخانه‌های‌ عطر و چاشنی‌سازی‌ در این‌ مرحله‌ از تغییر و تبدیل‌ مواد خام‌ گیاهی‌ نقش‌ اساسی‌ ایفا می‌کنند و با توافق‌ کشاورزان‌ تولیدکننده?، مراکز خود را نزدیک‌ مزرعه‌ متمرکز می‌کنند.

3. در این‌ مرحله‌ تاجرینی‌ فعالیت‌ می‌کنند که‌ در زمینه‌ تولید مواد معطر مصنوعی‌ نیز مهارت‌ دارند. وظایف‌ این‌ گروه‌ شامل‌ خریداری‌اسانس‌ از تمام‌ نقاط جهان‌ یا فقط از یک‌ منطقه‌ جغرافیایی?، تعیین‌ کیفیت‌ اسانس?، فرآوری‌ ماده‌ خام‌ در جهت‌ نیاز بازار و در نهایت‌فروش‌ این‌ فرآورده‌ به‌ مصرف‌ کننده‌ است?. در بخش‌ تجارت?، شرکت‌هایی‌ وجود دارند که‌ تعدادی‌ در کشور تولیدکننده‌ حضور داشته‌ ووظایف‌ آنها فروش‌ و صادرات‌ محصولات‌ همان‌ منطقه‌ بر پایه‌ توجه‌ به‌ نیاز خریداران‌ و قدرت‌ کشاورزان‌ استوار است?. شرکت‌هایی‌ نیز درکشورهای‌ واردکننده‌ فعالیت‌ دارند و برخی‌ از آنها روی‌ صادرات‌ مجدد محصولات‌ تبحر دارند.

4. جابه‌جایی‌ و توزیع‌ فرآورده‌های‌ حاصل‌ از اسانس‌ها مشابه‌ سایر محصولات‌ است‌

5. در آخرین‌ مرحله‌ از یک‌ چارچوب‌ کلی‌ صنعت‌ اسانس?، مصرف‌کننده‌ قرار دارد و محصولات‌ تولید شده‌ را در دو حالت‌ مصرف‌ می‌کند.یک‌ نوع‌ محصولاتی‌ که‌ وجود اسانس‌ درون‌ آنها چندان‌ محسوس‌ و مشخص‌ نمی‌باشد و در انتخاب‌ محصول‌ آنچنان‌ کششی‌ ایجادنمی‌کند، نظیر آنچه‌ که‌ در مورد پودرهای‌ شوینده‌ وجود دارد. نوع‌ دوم‌ محصولاتی‌ هستند که‌ وجود اسانس‌ در آنها شناخته‌ شده‌تر بوده‌و در انتخاب‌ محصول‌ تاثیرگذار است?. در این‌ مورد می‌توان‌ به‌ فرآورده‌های‌ آرایشی‌ افزودنی‌های‌ غذایی‌ اشاره‌ کرد.

تولید جهانی‌ اسانس‌

امروزه‌ تولید جهانی‌ اسانس‌ بالغ‌ بر 50 هزار تن‌ در سال‌ است‌ که‌ از مجموعه‌ گیاهان‌ اسانس‌دار به‌ دست‌ می‌آید. این‌ مجموعه‌ گیاهان‌شامل‌ انواع‌ درختان‌ و درختچه‌ها و سایر گونه‌های‌ علفی‌ است?. از کل‌ تولید جهانی‌ اسانس‌ در حدود 65 درصد آن‌ از گونه‌های‌ درختی‌نظیر برخی‌ سوزنی‌برگان?، مرکبات?، رزها، اکالیپتوس‌ و غیره‌ بدست‌ می‌آید و 35 درصد باقیمانده‌ از گیاهان‌ علفی‌ تولید می‌شود که‌بسیاری‌ از آنها امروزه‌ به‌ صورت‌ اهلی‌ شده‌ کشت‌ می‌شوند. در این‌ میان‌ حدود 1000 تن‌ از تولید نیز متعلق‌ به‌ گیاهان‌ خودرو جمع‌آوری‌شده‌ از مناطق‌ طبیعی‌ است?.

گیاهان‌ حاوی‌ ...............

اهمیت اسانسها ی گیاهی

مقدمه

تولید و پرورش‌ گیاهان‌ اسانس‌دار در مناطق‌ گرمسیری‌ و نیمه‌ گرمسیری‌ از سابقه‌ بسیار طولانی‌ برخوردار است‌ بطوری‌که‌ داد و ستدمواد خام‌ این‌ گیاهان‌ بیشتر در تمدن‌های‌ باستانی‌ مصر، یونان‌ و ایران‌ بروز یافته‌ است?. البته‌ شواهد بدست‌ آمده‌ از کشف‌ دستگاه‌ تقطیردر >دره‌ ایندوس?< پاکستان‌ نشان‌ می‌دهد که‌ این‌ حرفه‌ از قدمتی‌ چندین‌ هزار ساله‌ برخوردار است?. مصریان‌ و ایرانیان‌ باستان‌ اولین‌مردمانی‌ بودند که‌ به‌ تولید اسانس‌ و عطرهای‌ طبیعی‌ از گیاهان‌ پرداختند. به‌طوری‌که‌ تولید عطر گل‌ رز را که‌ در بین‌ مسلمانان‌ از ارج‌ وقرب‌ بسیاری‌ برخوردار است‌ به‌ دانشمند ایرانی?، بوعلی‌ سینا نسبت‌ می‌دهند. در باب‌ تجارت‌ اسانس‌های‌ گیاهی‌ در مقادیر زیاد، ابتدایونانیان‌ با جذب‌ تکنولوژی‌ استخراج‌ و فرآوری‌ اسانس‌ توانستند از اعراب‌ پیشی‌ بگیرند. اما در قرن‌ 17 میلادی تحول‌ بزرگی‌ در کشورفرانسه‌ صورت‌ گرفت‌ که‌ اروپا و جهان‌ را در این‌ زمینه‌ تحت‌ تاثیر حرکت‌ خود قرار داد. این‌ کشور با جمع‌آوری‌ کارگاه‌های‌ کوچک‌ و جذب‌افراد متخصص‌ و کارآمد در زمینه‌ فرآوری‌ و استخراج‌ ترکیبات‌ معطر و همچنین‌ به‌ خدمت‌ گرفتن‌ افرادی‌ که‌ از نظر حس‌ بویایی‌ بسیارمشهور بودند، صنعت‌ بزرگی‌ را در شهر گراس‌ (Grass)پایه‌گذاری‌ کرد و به‌ سرعت‌ خود را سردمدار صنعت‌ اسانس‌ در جهان‌ معرفی‌نمود. این‌ یکه‌تازی‌ تا قبل‌ از شروع‌ جنگ‌ جهانی‌ دوم‌ و ظهور رقبای‌ دیگر ادامه‌ داشت?. اما مشکلی‌ که‌ فرانسه‌ و سایر کشورهای‌ اروپایی‌ باآن‌ مواجه‌ بودند، تامین‌ مواد خام‌ گیاهی‌ بود که‌ به‌ علت‌ شرایط جوی‌ فرانسه‌ مجبور بودند واردکننده‌ محض‌ این‌ مواد از منطقه‌ بالکان?،خاورمیانه?، شمال‌ آفریقا و اروپای‌ شرقی‌ باشند. به‌ همین‌ خاطر با شروع‌ فعالیت‌ سایر کشورها نظیر صنعت‌ اسانس‌ نعناع‌ در آمریکا،تولید اسانس‌ مرکبات‌ در برزیل?، صنعت‌ اسانس‌ شمعدانی‌ در الجزایر، فرآوری‌ اسانس‌ گل‌ رز در بلغارستان‌ و غیره?، قدرت‌ فرانسه‌ و شهرگراس‌ کاهش‌ یافت‌ و تنها در تولید گیاهانی‌ نظیر اسطو خودوس‌ و ترخون‌ که‌ با شرایط آب‌ و هوایی‌ آن‌ مطابقت‌ داشت‌ محدود گردید این‌رقابت‌ هم‌ اکنون‌ نیز در بین‌ کشورهای‌ تولیدکننده‌ بسیار شدید است‌ اما کشورهای‌ آسیایی‌ و ایران‌ پیشرفت‌ قابل‌ توجهی‌ در این‌ زمینه‌نداشته‌اند و هنوز به‌طور عمده‌ به‌ تجارت‌ گیاهان‌ خشک‌ زراعی‌ یا خودرو می‌پردازند.

اهمیت‌ و جایگاه‌ اسانس‌های‌ طبیعی‌

اسانس‌ها (Essential oil) ترکیبات‌ شیمیایی‌ معطری‌ هستند که‌ در گیاهان‌ مختلفی‌ که‌ تا امروز در حدود 700 نوع‌ از آنها شناسایی‌شده‌ است?، وجود دارند. در ساختمان‌ اسانس‌ها ترکیبات‌ بسیار متنوعی‌ از قبیل‌ الکل‌های‌ ترپنوئیدی?، هیدروکربن‌ها، فنل‌ها، آلدئیدها،استرها و کتون‌ها بطور طبیعی‌ وجود دارند. اغلب‌ یک‌ یا چند جزو از این‌ ترکیبات?، عطر و بوی‌ اسانس‌ را تحت‌ تاثیر خود قرار می‌دهند.

هر نوع‌ از اسانس‌ها در گیاهان‌ معطر و در قسمت‌های‌ مختلفی‌ از آنها نظیر ریشه‌ (زنجبیل?)، چوب‌ (سوزنی‌ برگان?)، پوست‌ (دارچین?)،برگ?(رزماری?)، گل‌ (یاسمن?)، میوه?(مرکبات?)، بذر(رازیانه?) و غیره‌ ساخته‌ شده‌ و در فضای‌ مابین‌ سلولی‌ اپیدرم‌ و مزوفیل‌ در ساختارهای‌متعدد ترشحی‌ ذخیره‌ می‌شوند و دارای‌ نقطه‌ جوش‌ پایینی‌ بوده‌ و به‌ روش‌های‌ مختلفی‌ قابل‌ استخراج‌ می‌باشند.

هرچند مکانیسم‌ دقیق‌ سنتز اسانس‌ها درون‌ گیاهان‌ نامشخص‌ است‌ اما وجود آن‌ برای‌ مقاومت‌ گیاهان‌ در مقابل‌ شرایط نامساعدمحیطی?، جذب‌ حشرات‌ گرده‌ افشان‌ و کمک‌ به‌ توسعه‌ و پراکنش‌ این‌ گیاهان‌ مسلم‌ و مشخص‌ است?. در بهره‌برداری‌ از گیاهان‌ اسانس‌دار،شواهد موجود طی‌ 50 سال‌ گذشته‌ نشان‌ می‌دهد که‌ تقاضا برای‌ اسانس‌ و فرآورده‌های‌ حاصل‌ آن‌ سیر فزونی‌ به‌ خود گرفته‌ است?. این‌تحول‌ در مصرف?، تحت‌ تاثیر عوامل‌ متعددی‌ از جمله‌ موارد زیر بوده‌ است

1.

این‌ گیاهان‌ و اسانس‌ آنها طیف‌ گسترده‌ای‌ از کاربری‌ها را تحت‌ پوشش‌ قرار می‌دهند. ترکیبات‌ تشکیل‌ دهنده‌ آنها می‌تواند خواص‌دارویی‌ داشته‌ و در فرمولاسیون‌ داروها وارد شود. از رایحه‌ و بوی‌ آنها در صنایع‌ عطرسازی?، خوشبو کننده‌ها و همچنین‌ نوعی‌ روش‌درمانی‌ (رایحه‌ درمانی?) استفاده‌ می‌شود. خاصیت‌ طعم‌دهندگی‌ اسانس‌ها در طیف‌ وسیعی‌ از موادغذایی?، خمیر دندان?، دهانشویه‌ها،نوشیدنی‌ها و حتی‌ دخانیات‌ به‌ مصرف‌ می‌رسد. بخارات‌ اشباع‌ آن‌ دارای‌ توان‌ دفع‌ آفات‌ و حشرات‌ موذی‌ بوده‌ و در برخی‌ از سموم‌صنعتی‌ به‌ کار می‌رود.

2. ثروتمند شدن‌ جوامع‌ جهانی‌ باعث‌ تغییر فرهنگ‌ مصرف‌ در آنها شده‌ است‌ به‌طوری‌که‌ تنوع‌ بیشتری‌ را در رژیم‌ غذایی‌ خود طلب‌می‌کنند و مردم‌ برای‌ مصرف‌ فرآورده‌های‌ خوشمزه‌ با طعم‌های‌ طبیعی‌ اشتیاق‌ بیشتری‌ از خود نشان‌ می‌دهند.

3. افزایش‌ توجه‌ به‌ مسایل‌ زیست‌ محیطی‌ و بهداشت‌ موادغذایی‌ در کاهش‌ میزان‌ مصرف‌ مواد شیمیایی‌ مصنوعی‌ باعث‌ گرایش‌ به‌سمت‌ موادغذایی‌ و افزودنی‌های‌ طبیعی‌ شده‌ است?. اسانس‌ها به‌ موازات‌ مزه‌دار کردن‌ فرآورده‌ها در نقش‌ یک‌ آنتی‌اکسیدان‌ علیه‌ترکیبات‌ مضر فعالیت‌ می‌کنند و نقش‌ مهمی‌ در سلامتی‌ افراد ایفا می‌کنند.

ساختار صنعت‌ اسانس‌

سازمان‌هایی‌ که‌ امروزه‌ در کشورهای‌ تولیدکننده‌ در زمینه‌ فعالیت‌های‌ اقتصادی‌ اسانس‌ها و فرآورده‌های‌ حاصل‌ از آنها تلاش‌می‌نمایند از یک‌ ساختار کلی‌ و مدون‌ پیروی‌ می‌کنند که‌ صنعت‌ اسانس‌ را تشکیل‌ می‌دهد و شامل‌ موارد زیر است‌

1. در اولین‌ مرحله‌ بخش‌ کشاورزی‌ به‌ عنوان‌ تامین‌ کننده‌ مواد خام‌ گیاهی‌ نقطه‌ شروع‌ این‌ صنعت‌ را برعهده‌ دارد. این‌ بخش‌ از نظرجغرافیایی‌ پراکندگی‌ وسیعی‌ دارد و کشورهای‌ مختلف‌ با سرمایه‌گذاری‌ گسترده‌ در این‌ زمینه‌ و تهیه‌ منابع‌ گیاهی‌ سعی‌ نموده‌اند در این‌بخش‌ تاثیرگذار باشند. حتی‌ بسیاری‌ از کشورهای‌ پیشرفته‌ تلاش‌ خود را معطوف‌ به‌ پرورش‌ گیاهانی‌ نموده‌اند که‌ در درجه‌ اهمیت‌بیشتری‌ قرار داشته‌ و سود بالاتری‌ را در پی‌داشته‌ باشند. اما با وجود این‌ تلاش‌ها هنوز برای‌ سودآوری‌ تولید این‌ محصولات‌ تضمینی‌وجود ندارند. تنوع‌ اقلیمی‌ مراکز تولید موجب‌ بروز ناهمگونی‌ چشمگیری‌ در سیستم‌های‌ تولید و بهره‌وری‌ شده‌ است‌ که‌ از مهمترین‌آنها می‌توان‌ به‌ موارد زیر اشاره‌ کرد:

ـ بهره‌برداری‌ از گیاهان‌ خودرو و بومی‌ موجود

ـ سرمایه‌گذاری‌ کوچک‌ با استفاده‌ از نیروی‌ کار خانواده‌

ـ سرمایه‌گذاری‌ کلان‌ با تکیه‌ بر نیروی‌ کار ارزان‌

2. دومین‌ مرحله‌ مربوط به‌ استخراج‌ و فرآوری‌ اسانس‌ از گیاهان‌ است?. این‌ استخراج‌ بلافاصله‌ می‌تواند پس‌ از برداشت‌ یا بعد از خشک‌کردن‌ گیاه‌ صورت‌ گیرد. دستگاه‌های‌ استخراج‌ می‌تواند تحت‌ کنترل‌ کشاورزان?، بازرگانان‌ یا بخشی‌ از یک‌ فرآیند صنعتی‌ باشد. در حالت‌اول‌ آماده‌سازی‌ برعهده‌ کشاورزان‌ خواهد بود و چنین‌ ترتیبی‌ در کشورهای‌ پیشرفته‌ امری‌ عادی‌ به‌ شمار می‌آید. چرا که‌ تهیه‌ وسایل‌مورد نیاز تقطیر و فرآوری‌ بر عهده‌ شخص‌ سرمایه‌گذار است?. البته‌ دستگاه‌های‌ عصاره‌گیری‌ می‌تواند تحت‌ کنترل‌ شرکت‌های‌ خریدارمواد گیاهی‌ باشد و این‌ حالت‌ بیشتر در کشورهای‌ جهان‌ سوم‌ که‌ کشاورزان‌ قدرت‌ سرمایه‌گذاری‌ ندارند، قابل‌ مشاهده‌ است?.کارخانه‌های‌ عطر و چاشنی‌سازی‌ در این‌ مرحله‌ از تغییر و تبدیل‌ مواد خام‌ گیاهی‌ نقش‌ اساسی‌ ایفا می‌کنند و با توافق‌ کشاورزان‌ تولیدکننده?، مراکز خود را نزدیک‌ مزرعه‌ متمرکز می‌کنند.

3. در این‌ مرحله‌ تاجرینی‌ فعالیت‌ می‌کنند که‌ در زمینه‌ تولید مواد معطر مصنوعی‌ نیز مهارت‌ دارند. وظایف‌ این‌ گروه‌ شامل‌ خریداری‌اسانس‌ از تمام‌ نقاط جهان‌ یا فقط از یک‌ منطقه‌ جغرافیایی?، تعیین‌ کیفیت‌ اسانس?، فرآوری‌ ماده‌ خام‌ در جهت‌ نیاز بازار و در نهایت‌فروش‌ این‌ فرآورده‌ به‌ مصرف‌ کننده‌ است?. در بخش‌ تجارت?، شرکت‌هایی‌ وجود دارند که‌ تعدادی‌ در کشور تولیدکننده‌ حضور داشته‌ ووظایف‌ آنها فروش‌ و صادرات‌ محصولات‌ همان‌ منطقه‌ بر پایه‌ توجه‌ به‌ نیاز خریداران‌ و قدرت‌ کشاورزان‌ استوار است?. شرکت‌هایی‌ نیز درکشورهای‌ واردکننده‌ فعالیت‌ دارند و برخی‌ از آنها روی‌ صادرات‌ مجدد محصولات‌ تبحر دارند.

4. جابه‌جایی‌ و توزیع‌ فرآورده‌های‌ حاصل‌ از اسانس‌ها مشابه‌ سایر محصولات‌ است‌

5. در آخرین‌ مرحله‌ از یک‌ چارچوب‌ کلی‌ صنعت‌ اسانس?، مصرف‌کننده‌ قرار دارد و محصولات‌ تولید شده‌ را در دو حالت‌ مصرف‌ می‌کند.یک‌ نوع‌ محصولاتی‌ که‌ وجود اسانس‌ درون‌ آنها چندان‌ محسوس‌ و مشخص‌ نمی‌باشد و در انتخاب‌ محصول‌ آنچنان‌ کششی‌ ایجادنمی‌کند، نظیر آنچه‌ که‌ در مورد پودرهای‌ شوینده‌ وجود دارد. نوع‌ دوم‌ محصولاتی‌ هستند که‌ وجود اسانس‌ در آنها شناخته‌ شده‌تر بوده‌و در انتخاب‌ محصول‌ تاثیرگذار است?. در این‌ مورد می‌توان‌ به‌ فرآورده‌های‌ آرایشی‌ افزودنی‌های‌ غذایی‌ اشاره‌ کرد.

تولید جهانی‌ اسانس‌

امروزه‌ تولید جهانی‌ اسانس‌ بالغ‌ بر 50 هزار تن‌ در سال‌ است‌ که‌ از مجموعه‌ گیاهان‌ اسانس‌دار به‌ دست‌ می‌آید. این‌ مجموعه‌ گیاهان‌شامل‌ انواع‌ درختان‌ و درختچه‌ها و سایر گونه‌های‌ علفی‌ است?. از کل‌ تولید جهانی‌ اسانس‌ در حدود 65 درصد آن‌ از گونه‌های‌ درختی‌نظیر برخی‌ سوزنی‌برگان?، مرکبات?، رزها، اکالیپتوس‌ و غیره‌ بدست‌ می‌آید و 35 درصد باقیمانده‌ از گیاهان‌ علفی‌ تولید می‌شود که‌بسیاری‌ از آنها امروزه‌ به‌ صورت‌ اهلی‌ شده‌ کشت‌ می‌شوند. در این‌ میان‌ حدود 1000 تن‌ از تولید نیز متعلق‌ به‌ گیاهان‌ خودرو جمع‌آوری‌شده‌ از مناطق‌ طبیعی‌ است?.

گیاهان‌ حاوی‌ ...............

بقیه در دامه مطلب

گیاهان‌ حاوی‌ اسانس‌ از نظر جغرافیایی‌ سطح‌ بسیار وسیعی‌ را تشکیل‌ می‌دهند. مسلم‌ است‌ که‌ تولید در مناطقی‌ که‌ گونه‌ها دارای‌سازگاری‌ بیشتری‌ شده‌اند، توسعه‌ یافته‌ و این‌ پراکنش‌ بتدریج‌ تحت‌ تاثیر صنایع‌ مصرف‌ کننده‌ گسترش‌ می‌یابد. در بین‌ گونه‌های‌اسانس‌دار، گیاهان‌ متعلق‌ به‌ سه‌ خانواده‌ گیاهی‌ نعناعیان‌ (نعناع?، بادرنجبویه?، زوفا، اسطو خودوس?، آویشن‌ و...)، کاسنی‌ (بابونه?،بومادران?، ترخون?، آرتمیزیا و...) و چتریان‌ (گشنیز، بادیان‌ رومی?، شوید، زیره‌ و...) از اهمیت‌ بیشتری‌ برخوردارند. نام‌ گروهی‌ از گیاهان‌اسانس‌دار و کشور تولید کننده‌ به‌ همراه‌ قیمت‌ هر لیتر از اسانس‌ آنها در جدول‌ شماره‌ یک‌ ذکر شده‌ است?.

جدول‌ شماره‌ 1. مهمترین‌ گیاهان‌ اسانس‌دار و ارزش‌ آن‌ در کشورهای‌ تولید کننده‌

نام‌ گیاه‌ اسانس‌دارکشور تولید کننده‌قیمت‌ هر لیتر$

سنبل‌ ختایی?(Angelica archangelica)فرانسه?1375/89

انیسون‌ (Pimpinella anisum)مصر38/51

ریحان‌ (Ocimum basilicum)آمریکا97/60

برگ‌ بو (Laurus nobilis)فرانسه?149/50

بادرنجبویه‌ (Melissa officinalis)آلمان?3898/0

برگاموت‌ (Citrus bergamia)ایتالیا79/97

دارچین‌ (Cinnamomum zeylanicum)ماداگاسکار و اندونزی?351/23

سدر اطلسی?(Cedrus atlantica)مراکش‌ 52/98

سرو خزنده?(Juniperus virginiana)آمریکا53/02

آویشن‌ (Thymus vulgaris)اسپانیا154/46

زوفا (Hyssopus officinalis)فرانسه‌ و بلغارستان?186/54

اکالیپتوس‌ (Eucaliptus globoulus)چین‌ و استرالیا23/94

بابونه‌ (Matricaria chamomilla)انگلستان?810/0

گل‌ محمدی‌ (Rosa damescena)بلغارستان?5043/78

اسطو خودوس‌ (Lavandula angustifolia)فرانسه?98/69

علف‌ لیمو (Cymbopogon Citrates)هند و سریلانکا36/96

لیمو ترش‌ (Citrus aurantifolia)برزیل‌ و پرو63/98

مورد (Myrtus commonis)اسپانیا77/05

نعناع‌ فلفلی‌ (Menthapiperita)آمریکا و هند54/21

باریحه‌ (Ferula galbaniflua)ایران?203/64

راهکارهای‌ لازم‌ برای‌ ورود به‌ بازارهای‌ جهانی‌ اسانس‌

امروزه‌ کمتر کشوری‌ وجود دارد که‌ در زمینه‌ تولید اسانس‌ در جهان‌ فعال‌ نباشد و سهم‌ تولید برخی‌ از کشورهای‌ تولیدکننده‌ در نمودارشماره‌ سه‌ نشان‌ داده‌ شده‌ است?. با این‌ حال‌ برای‌ کشورهایی‌ که‌ تصمیم‌ دارند به‌ رقابت‌ با تولیدکنندگان‌ قدرتمند در این‌ زمینه‌ بپردازند.اتخاذ راهکارهای‌ مناسبی‌ از جمله‌ موارد زیر لازم‌ است?:

1. تعریف‌ سیاست‌ها و برنامه‌ریزی‌ جهت‌ تعیین‌ جایگاه‌ کشور در تولید جهانی?، که‌ می‌تواند شامل‌ میزان‌ تولید، رعایت‌ استانداردهای‌بین‌المللی?، ارائه‌ قیمت‌های‌ مناسب‌ و بهره‌گیری‌ از دانش‌ و تخصص‌ روز باشد.

2. پشتیبانی‌ تولید توسط برنامه‌های‌ تحقیقاتی‌ با کمک‌ صنایع‌ مصرف‌کننده‌ و با استقرار کارخانه‌های‌ عصاره‌گیری‌ و کنترل‌ کیفیت?، برای‌عرضه‌ محصولات‌ جدید

3. انطباق‌ بخش‌ کشاورزی‌ با صنایع‌ مصرف‌ کننده‌ در ارتباط با گسترش‌ فرآورده‌های‌ طبیعی‌ گونه‌های‌ زراعی‌ جدید، انتخاب‌ ارقامی‌ که‌عملکرد تولید اسانس‌ آنها زیاد باشد و بهبود وضعیت‌ شرکت‌های‌ تولیدکننده‌ در زمینه‌ نوآوری‌ جهت‌ سلایق‌ متفاوت

منبع: مجله کشاورزی آنلاین . نویسنده:مهندس ظروفی . |

گیاه دارویی مرزنجوش بستانی Origanum majorana

مرزنجوش بُستانی (مرزنگوش بستانی – مرزنگوش تر)

Origanum majorana

Syn: Majorana hortensis

Majoram

Lamiaceae

معرفی و گیاهشناسی

مرزنجوش بُستانی یکی از گیاهان دارویی قدیمی جهان است که مردمان مصر و یونان باستان این گیاه را می شناخته اند و از آن به عنوان ادویه استفاده می کرده اند. مرزنجوش بستانی گیاهی علفی و چندساله است که ارتفاع آن گاها به 50 سانتی متر نیز می رسد. برگ های تخم مرغی شکل و گل های سفید آن که توسط 4 ردیف براکته پوشیده هستند، از علائم مشخص برای شناسایی این گیاه محسوب می شوند. بوی بسیار زیبای این گیاه چنان انسان را به خود جلب می کند که یکی از اساتیدم نام این گیاه را ادکلن طبیعی گذاشته بودند.

پراکنش و نیازهای اکولوژیکی

مرزنجوش بستانی بومی جنوب غربی آسیا است و در کشورمان در مناطق جنگلی شمال بصورت خودرو یافت می شود. مرزنجوش بستانی در طول رویش به هوای گرم، نور کافی و رطوبت متوسط نیاز دارد.

کاشت، داشت و برداشت

تکثیر این گیاه معمولا توسط بذر و به دو صورت مستقیم و غیر مستقیم انجام می گیرد. کشت مستقیم بذور در نیمه ی دوم اسفند ماه در زمین اصلی انجام می گیرد و در این مورد انتخاب بذور دارای قوه نامیه بالا اهمیت فراوانی دارد.

برداشت در زمان گل دهی گیاه صورت می گیرد که بصورت قطع اندام رویشی گیاه از فاصله ی 5 سانتی متری خاک است. عمل برداشت در شرایط مناسب محیطی تا 4 مرتبه در طول فصل رویش می تواند انجام گیرد.

فرآوری

سرشاخ های گلدار و برگ های این گیاه دارای اهمیت دارویی می باشند و دارای ترکیباتی چون اسانس، تانن، رزین، فلاونوئید و ... هستند. میزان اسانس در برگ های این گیاه بیشتر از سایر قسمت ها است و مهمترین اجزای اسانس شامل گاماترپینن، لینالول، آلفاترپینول و ... می باشند.

خواص درمانی و کاربرد

برگ ها و سرشاخه های گلدار این گیاه دارای خواص درمانی چون ضد نفخ، آرام بخش، مقوی معده و خلط آور هستند و در استعمال خارجی برای التیام زخم ها کاربرد دارند.

احتیاطات مصرف: هیچ موردی گزارش نشده است.

نحوه ی مصرف: 5 تا 10 گرم از اندام خشک شده ی گیاه را به صورت دمکرده به تعداد سه مرتبه در طول روز مصرف نمائید.

گیاه دارویی شیرین بیان Glycyrrhiza glabra

شیرین بیان

Glycyrrhiza glabra

Licorice

Fabaceae (Leguminosae)

معرفی و گیاهشناسی

شیرین بیان گیاهی است چندساله و از خانواده ی بقولات Fabaceae که ارتفاع آن گاها به 1 تا 2 متر می رسد. برگ های آن به فرم شانه ای مرکب فرد می باشند که برگچه های آن دارای حالت چسبناکی هستند. گل های شیرین بیان به رنگ های آبی یا آبی متمایل به ارغوانی و گاها زرد دیده می شوند. میوه ی این گیاه از نوع نیام است که معمولا هر میوه دارای 3 تا 6 عدد دانه ی لوبیایی شکل می باشد. ریشه ها و ریزوم های این گیاه دارای پوستی قهوه ای رنگ هستند که پس از جدا کردن این پوسته ی خارجی به سایر قسمت های ریشه می رسیم که به رنگ زرد دیده می شوند و دارای طعم شیرینی می باشند.

پراکنش و نیازهای اکولوژیکی

شیرین بیان در اکثر مناطق جهان بخصوص میان دو عرض جغرافیایی 30 و 45 درجه در نیمکره شمالی زمین می روید. این گیاه در کشورمان نیز پراکنش بسیار وسیعی دارد و در استان هایی چون خراسان (شمالی و رضوی)، آذربایجان شرقی و غربی، زنجان، گلستان، کردستان، فارس، اصفهان، تهران و ... مشاهده می شود. شیرین بیان بطور کلی گیاهی نورپسند است که در طول رویش به هوای گرم و رطوبت متوسط نیاز دارد.

کاشت، داشت و برداشت

تکثیر رویشی (تقسیم ریزوم و ریشه) روش تجاری تکثیر شیرین بیان می باشد اما این گیاه را بوسیله ی بذر نیز می توان تکثیر نمود که در اینجا به تکثیر رویشی این گیاه می پردازیم. در فصل پائیز (آبان ماه) ریزوم گیاهان 3 تا 4 ساله را پس از خروج از خاک به قطعات 15 تا 25 سانتی متری تقسیم می کنند. این قطعات را در ردیف هایی با فاصله ی 60 تا 80 سانتی متر و با فاصله ی30 تا 40 سانتی متر از یکدیگر کشت می نمایند. پس از کاشت بایست به سرعت آبیاری صورت بگیرد. شیرین بیان یکی از گیاهان دارویی است که بیشتر بصورت بهره برداری از طبیعت به بازار مصرف می رسد و کمتر مورد کشت و کار قرار می گیرد و جالب است که بدانیم ریشه ی این گیاه بصورت خشک شده یا عصاره، یکی از مهمترین اقلام صادراتی کشورمان در بخش گیاهان دارویی است و در بسیاری از کشورهای اروپایی نظیر انگلیس، بلژیک، فرانسه و ... مورد کشت وسیع قرار می گیرد.

برداشت ریشه های این گیاه در فصل پائیز سال سوم یا چهارم صورت می گیرد. این عمل در سطوح کوچک با استفاده از بیل و در سطوح وسیع توسط ماشین های مخصوص انجام می شود.

فرآوری

قسمت مورد استفاده ی این ریشه های این گیاه هستند که دارای ترکیبات مختلفی می باشند. مهمترین ترکیب موجود در ریشه های این گیاه اسید گلیسریزیک است که 50 بار از شکر شیرین تر می باشد و مقدار آن با توجه به شرایط محیطی و واریته ی گیاه بین 5 تا 20 درصد می باشد.

خواص درمانی و کاربرد

مهمترین خواص درمانی ریشه های این گیاه عبارتند از: ملین،خلط آور، مدر، درمان کننده ی زخم معده و اثنی عشر، موثر در درمان بیماری های دستگاه تنفس مانند برونشیت و التهاب نای و ... . در داروسازی از عصاره ی ریشه ها برای شیرین کردن طعم داروها بصورت گسترده استفاده می شود.

احتیاطات مصرف: مصرف بی رویه ی ریشه های این گیاه بدلیل تحریک غدد فوق کلیوی و ترشح بیش از اندازه ی هورمون آلدسترون ممنوع اعلام گردیده است. این حالت سبب عوارضی چون اختلال در فعالیت های متابولیسمی، بالا رفتن فشار خون و ... می گردد. مصرف این گیاه در دوران بارداری و شیردهی منع شده است.

نحوه ی مصرف: 1 تا 4 گرم از پودر ریشه ها را بصورت دمکرده و یا جوشانده به تعداد سه مرتبه در طول روز استفاده می کنیم.

تصاویر این گیاه

گیاه دارویی مریم گلی Salvia officinalis

مریم گلی

Salvia officinalis

Sage – Purple Sage

Lamiaceae

معرفی و گیاهشناسی

مریم گلی یک گیاه دارویی علفی و چندساله است که ارتفاع اش به 40 تا 80 سانتی متر می رسد. قسمت های مختلف این گیاه دارای کرک های خاکستری رنگ است و برگ های این گونه ی مریم گلی برخلاف گونه های دیگر بلند و نیزه ای شکل می باشد. گل های این گیاه به رنگ آبی مایل به بنفش هستند.

پراکنش و نیازهای اکولوژیکی

مریم گلی بومی مناطق شمال مدیترانه است و این گیاه بومی کشورمان نیست ولی بخاطر اهمیت دارویی اش در کشورمان کشت و کار می شود. مریم گلی گیاهی است که به گرما و هوای خشک برای رشد مطلوب نیاز دارد.

کاشت، داشت و برداشت

تکثیر این گیاه بوسیله ی بذر یا از طریق تقسیم بوته امکان پذیر است و برای این کار معمولا در روش کشت مستقیم بذور را در اواخر آبان ماه در ردیف هایی با فاصله ی 50 سانتی متر و با فاصله ی 50 سانتی متر از هم کشت می نمایند. کشت غیر مستقیم بذور در اوایل بهار با استفاده از خزانه هوای آزاد صورت می گیرد. نشاهای حاصل را در اوایل پائیز به زمین اصلی منتقل می نماییم. تکثیر این گیاه از طریق تقسیم بوته در مورد گیاهان 3 تا 4 ساله در فصل پائیز قابل انجام می باشد.

برداشت شامل چیدن برگ ها یا قطع پیکر رویشی گیاه است که از سال دوم به بعد می توان 2 تا 3 مرتبه این عمل را انجام داد.

فرآوری

برگ ها و سرشاخه های مریم گلی دارای اسانس، موسیلاژ، ترکیبی به نام سالوین، فلاونوئید، ساپونین و .. هستند. اسانس این گیاه دارای ترکیباتی چون تویون، سینئول، کامفور، پینن و .. است و به رنگ زرد بسیار کمرنگ می باشد.

خواص درمانی و کاربرد

برگ ها و سرشاخه های گلدار مریم گلی خواص درمانی متعددی دارند که مهمترین آنها عبارتند از: ضدعفونی کننده (در صورت استفاده ی خارجی)، ضدتشنج، کمک کننده به هضم غذا، کاهش دهنده ی قند خون، ضدنفخ و ... .

احتیاطات مصرف: مصرف این گیاه در دوران بارداری منع شده است و فرآورده های حاصل از این گیاه سبب کاهش ترشح غدد شیری در مادران می شوند.

نحوه ی مصرف: 2 تا 3 گرم برگ خشک شده را بصورت دمکرده سه بار در طول روز مصرف نمائید.

تصاویر این گیاه

گیاه دارویی ژینکو Ginkgo biloba

ژینکو (جینکو ـ درخت پرسیاوشان)

Ginkgo biloba

Ginkgo - Maidenhair Tree

Ginkgoaceae

معرفی و گیاهشناسی

ژینکو درختی است از زیرشاخه ی بازدانگان و تنها گیاه باقیمانده از خانواده ی ژینکو می باشد. ژینکو درختی است دوپایه (به ندرت یک پایه) و خزان کننده که ارتفاع آن به 30 تا 50 متر هم می رسد. برگ های دولبه ی آن به صورت متناوب بر روی شاخه ها قرار می گیرند. گل های زرد رنگ نر در این گیاه به فرم گل آذین شاتون و گل های ماده به صورت مجتمع در انتهای شاخه ها قرار دارند و ایام گلدهی آن در فصل بهار می باشد.

نیازهای اکولوژیکی و پراکنش

ژینکو درختی است نورپسند که به استرس هایی نظیر خشکی، آلودگی هوا و خاک و ... مقاوم می باشد. در خاک هایی با بافت های مختلف، pH های گوناگون و ... می تواند رشد کند. (در مورد محیط رشد ایده آل آن اطلاعاتی در دست نیست.)

ژینکو بومی شرق آسیا (کشور چین) است و در اکثر نقاط جهان امروزه پرورش داده می شود. در کشورمان نیز بصورت پراکنده در شهرهای شمالی، اطراف تهران، مشهد و ... کاشته شده است.

کاشت، داشت و برداشت

اطلاعات محدودی در این زمینه در دسترس می باشد. تکثیر این گیاه به دو طریق جنسی (بذر) و غیرجنسی (قلمه، پیوند و کشت بافت) امکان پذیر می باشد. تکثیر از طریق قلمه بیشتر مورد توجه می باشد زیرا در این روش جنسیت درختان حاصله مشخص خواهد بود. امروزه تکثیر این گیاه توسط کشت بافت بسیار مورد توجه قرار گرفته و تحقیقات گسترده ای در مورد بهینه سازی این روش در حال انجام می باشد.

برگ ها و گاها دانه های این گیاه مورد برداشت قرار می گیرند. بهترین زمان برداشت برگ ها در اواسط اردیبهشت و اوایل خرداد ماه است.

فرآوری

برگ های این گیاه دارای ترکیباتی چون: فلاونوئیدهای گلیکوزیدی (مانند کوئرستین، کامپروفیل)، بی فلاونوئیدها، جینکولیدها و ... می باشند.

خواص درمانی و کاربرد

با آنکه اثرات فیزیولوژیکی بیشماری برای این گیاه شناخته شده است ولی بهبود گردش خون در مغز و افزایش متابولیسم سلولی بیشتر مورد توجه بوده اند.

تصاویر این گیاه

مقالات علمی فارسی در مورد این گیا

گیاه دارویی رزماری (اکلیل کوهی) Rosmarinus officinalis

رزماری (رومارن - اکلیل کوهی)

Rosmarinus officinalis

Rosemary

Lamiaceae

معرفی و گیاهشناسی

رزماری گیاهی است چندساله و به فرم بوته ای که در تمامی فصل های سال سرسبز می باشد. برگهای باریک آن به صورت متقابل بر روی ساقه قرار می گیرند و گل های این گیاه به رنگ آبی مایل به بنفش می باشند. از خصوصیات این گیاه بوی فراوان برگ ها می باشد که آن را به عنوان یک گیاه معطر مشهور نموده است.

نیازهای اکولوژیکی و پراکنش

رزماری گیاهی است مقاوم به سرما و شرایط خشکی و این خصوصیت ها سبب شده است که در اکثر مناطق قابل کشت باشد. رزماری بومی مناطق مدیترانه است و در اکثر مناطق کشورمان به صورت محدود یا وسیع کشت می گردد. رزماری در بسیاری از کشورهای اروپایی به صورت وسیع کشت می شود.

کاشت، داشت و برداشت

رزماری بندرت و در شرایط خاصی تولید بذر می نماید و روش مرسوم تکثیر این گیاه قلمه می باشد. سرشاخه ها و برگ های این گیاه در اوایل دوره گلدهی برداشت می شوند که این عمل در سطوح کوچک به کمک داس و در سطوح وسیع بوسیله ی ماشین های برداشت مخصوص صورت می گیرد.

فرآوری

برگ های این گیاه دارای اسانس، تانن، فلاونوئیدها، ساپونین و آلکالوئید (رزماریسین) می باشند. اسانس این گیاه دارای اهمیت فراوانی است و کاربردهای فراوانی نیز دارد.

خواص درمانی و کاربردها

دمکرده ی برگ های این گیاه به عنوان ضد نفخ، ضد اسپاسم دستگاه گوارش و ... کاربرد دارند و این دمکرده در مصرف خارجی برای تقویت موی سر کاربرد دارد. اسانس گیاه بطور گسترده در صنایع آرایشی و بهداشتی استفاده می گردد و داروهایی از این گیاه در کشورمان تولید می گردد (مانند قطره رزمارینوس) که اکثرا برای تقویت موی سر و جلوگیری از ریزش مو می باشد.

احتیاطات مصرف: مصرف این گیاه بصورت خوراکی در زمان بارداری ممنوع اعلام شده است و همچنین مصرف زیاد آن سبب مسمومیت می گردد.

تصاویر این گیاه

گیاه دارویی علف لیمو Cymbopogon spp

علف لیمو

Cymbopogon spp

Lemon grass

Poaceae

معرفی و گیاهشناسی

علف لیمو یکی از گیاهان دارویی است که از 60 یا 70 سال پیش اهمیت زیادی پیدا کرده و در کشورهایی مانند هندوستان، چین و در قسمت های وسیعی از آفریقا و آمریکای جنوبی در سطوح وسیع کشت می گردد. علف لیمو گیاهی است چندساله از خانواده ی گندمیان که گونه های متعددی دارد و ارتفاع این گیاه بسته به شرایط محیطی بین یک تا دو متر می باشد. ریشه های این گیاه به صورت افشان و کوتاه هستند و برگ های این گیاه طویل و به رنگ سبز روشن می باشند. مهمترین گونه های جنس علف لیمو عبارتند از: C.citratus و C.flexuosus. گونه ای از جنس Cymbopogon با نام کاه مکی(C.olivieri)در مناطق جنوبی و غرب کشور بصورت خودرو می روید که بوی معطری داشته و ترکیبات اسانس این گیاه با علف لیمو تفاوت زیادی دارد.

پراکنش و نیازهای اکولوژیکی

علف لیمو بومی نواحی گرمسیری و نیمه گرمسیری جهان است. این گیاه بومی ایران نیست ولی اخیرا در مناطق شمالی کشور و در برخی گلخانه ها کشت و کار می گردد. علف لیمو به درجه حرارت زیاد، آبیاری منظم و نور فراوان نیاز دارد. خاک هایی با بافت لومی شنی و pH نسبتا اسیدی (5 تا 8) برای این گیاه بسیار مناسب می باشد.

کاشت، داشت و برداشت

تکثیر این گیاه به دو روش جنسی(کشت غیرمستقیم بذر) و غیر جنسی(تقسیم بوته) صورت می گیرد. در تکثیر جنسی، بذور این گیاه را در اواخر اسفندماه در خزانه ی زیر پلاستیک کشت می کنند و نشاها در اواخر بهار و یا در اوایل پائیز به زمین اصلی منتقل می شوند. تکثیر غیرجنسی این گیاه بصورت تقسیم بوته ی گیاهان 3 تا 4 ساله در پائیز می باشد. گیاهان در مزرعه در ردیف هایی با فاصله ی 50 سانتی متر و با فاصله ی 30 تا 50 سانتی متر از یکدیگر کشت می شوند.

در هنگام تولید نشا و در طول رویش مبارزه با علف های هرز ضروری می باشد. کاربرد کودهای ازته، پتاسه و فسفره در طول رویش این گیاه نقش مهمی در افزایش عملکرد این گیاه دارد.

علف لیمو گیاهی چندساله است و معمولا بعد از سال سوم این گیاه را از زمین خارج کرده و کشت دوباره صورت میگیرد زیرا طبق تحقیقات علمی، از سال سوم به بعد عملکرد این گیاه کاهش می یابد. برداشت این گیاه سه تا چهار بار در طول سال انجام می شود. نکته ی مهم در مورد برداشت این گیاه این است که این عمل بایستی قبل از گلدهی این گیاه صورت بگیرد و تا جای ممکن بایستی سعی شود که گیاه به گل نرود زیرا ساقه ی این گیاه در مرحله ی گلدهی چوبی شده و عملکرد اسانس گیاه کاهش می یابد. میزان عملکرد اسانس این گیاه بسته به شرایط محیطی و سن گیاه متفاوت است و بین 140 تا 300 کیلوگرم در هکتار می باشد.

فرآوری

برگ ها و ساقه های جوان این گیاه دارای اسانسی زرد رنگ (به میزان یک تا سه درصد) می باشد که بوسیله ی تقطیر با بخار آب استحصال می گردد. اسانس این گیاه دارای بویی شبیه لیمو است و به اسانس بادرنجبویه شباهت زیادی دارد. مهمترین اجزای اسانس علف لیمو عبارتند از: سیترال(80 درصد)، سیترونلول، ژرانیول و ... .

خواص درمانی و کاربرد

اسانس این گیاه دارای خواصی مانند آنتی باکتریال قوی، اشتها آور، ضد کرم و ضد نفخ است. مصرف موضعی این اسانس سبب کاهش دردهای روماتیسمی و عصبی می گردد. اسانس این گیاه دارای کاربرد بسیار وسیع در صنایع آرایشی و بهداشتی است و سالانه 6000 تن از اسانس علف لیمو در جهان تولید می گردد.

تصاویر این گیاه

گیاه دارویی گل راعی Hypericum perforatum

گل راعی (علف چای، هوفاریقون)

Hypericum perforatum

St. John's Wort

(SJW)

Hypericaceae

معرفی و گیاهشناسی

گل راعی گیاهی است علفی و چندساله با ارتفاع 30 تا 90 سانتی متر که دارای ساقه ای بدون کرک و تا حدودی خزنده است. برگ های این گیاه قاشقی شکل و بدون دمبرگ می باشند و دارای حفرات فراوان اسانس هستند که نام گونه ی این گیاه (perforatum) از همین ویژگی آن حاصل شده است. گل های زرد رنگ این گیاه در یک گل آذین دیهیم قرار گرفته اند. در مورد این گیاه در بین اروپائیان داستان های زیادی موجود می باشد که گل راعی را دافع ارواح خبیثه می دانند و نام جنس این گیاه (Hypericum) برگرفته از همین موضوع است. رقم توپاز آن دارای اهمیت فراوان دارویی است.

نیازهای اکولوژیکی و پراکنش

گل راعی گیاهی است آفتاب دوست و تا حدودی رطوبت پسند که در خاک هایی با بافت سبک تا متوسط با pH خنثی بخوبی رشد می نماید.

کاشت، داشت و برداشت

تکثیر این گیاه عمدتا توسط بذر و گاها توسط ساقه های رونده صورت می گیرد. بذور ریز این گیاه را بایستی در عمق کم کشت نمود و معمولا از کشت غیرمستقیم بذور استفاده می شود.

برداشت این گیاه در زمانی است که 50 درصد گل ها باز شده اند و این عمل شامل قطع پیکره ی رویشی این گیاه از نزدیکی سطح زمین می باشد. برداشت در یک روز آفتابی صورت گرفته و محصول را بایستی به سرعت در محلی تاریک خشک نمود.

فرآوری

سرشاخه های گلدار و برگ های این گیاه دارای ترکیباتی چون اسانس، تانن، هایپرسین، هایپرین، کولین، فلاونوئید ها و ... می باشند. اسانس این گیاه و روغن این گیاه (حاصل خیساندن گل های آن در روغن آفتابگردان است که به دلیل حضور هایپرسین در آن، به رنگ قرمز می باشد)

خواص درمانی و کاربرد

برخی از اثرات درمانی این گیاه عبارتند از: آرام بخش و ضد میگرن، درمان ناراحتی های ریوی، درمان مشکلات شب ادراری کودکان، درمان عفونت های دستگاه تناسلی زنان و ... .

در استعمال خارجی برای بهبود زخم ها و درمان سوختگی پوست بکار می رود. اخیرا توجه فراوانی به این گیاه جهت درمان ایدز شده است.

احتیاطات مصرف: مصرف بیش از حد این گیاه سبب نوعی حساسیت می شود که تحت تاثیر نور افزایش می یابد.

نحوه ی مصرف: 2 تا 4 گرم از آن بصورت دمکرده سه بار در شبانه روز

تصاویر این گیاه

مقالات علمی فارسی در مورد این گیاه

گیاه دارویی زرشک Berberidaceae

گیاه دارویی زرشک (یاقوت سرخ!!)

Berberis vulgaris

Barberry

Berberidaceae

معرفی و گیاهشناسی

زرشک درختچه ای است که بومی کشورمان بوده و بدلیل خواص متعدد خوراکی میوه ها و کاربرد های درمانی ریشه، ساقه و برگ آن دارای اهمیت فراوانی است و به جهت سازگاری خوب به زمین های کم بهره و تقریبا شور، نقش مهمی در طول تاریخ کشاورزی ایران دارد. زرشک درختچه ای است خاردار با ارتفاع 3 و گاها 6 متر که شاخه هایش دارای انشعابات فراوانی می باشند. برگ های بیضوی شکل آن تا حدودی ضخیم بوده و بصورت متناوب بر روی ساقه ها قرار می گیرد. گل های آن دو جنسی و به رنگ زرد بوده و بصورت گل آذین خوشه مشاهده می شوند. میوه ها به فرم سته و به رنگ قرمز می باشند که بقایای کلاله و خامه در انتهای آنها مشاهده می شود. عدد کروموزومی زرشک 2n=28 می باشد. زرشک معمولی (بی دانه) همان واریته B. vulgaris var. asperma می باشد.

نیازهای اکولوژیکی و پراکنش

زرشک درختچه ای مقاوم به سرما و خشکی، دارای نیاز نوری بالا و طالب خاک های نسبتا سبک لومی-شنی دارای زهکش خوب بوده و در ارتفاعات بالاتر از 1000 متر از سطح دریا بهتر رشد می نماید. گونه های مختلف جنس زرشک در سطح جهان پراکنده می باشند ولی گونه ی مذکور در ایران پراکنش زیادتری داشته و در استان های آذربایجان، مازندران، تهران، خراسان و ... مشاهده می شود.

کاشت، داشت و برداشت

زرشک عمدتا توسط پاجوش تکثیر می گردد. بدین منظور پاجوش های 2 تا 3 ساله را در آبان ماه یا آذر ماه جدا نموده و با فاصله 4 متر از یکدیگر کشت می نمایند. برداشت میوه ها در شهریور یا مهر ماه در هنگامی که کاملا قرمز شده اند و بصورت بریدن شاخه های حامل خوشه های میوه صورت می گیرد.

ترکیبات شیمیایی و فرآوری

شاخه ها و برگ ها دارای آلکالوئید بربرین، آلکالوئید بربامین، تانن و ... بوده و میوه ها حاوی اسید تارتاریک، اسید سیتریک، اسید مالیک و برخی قندها می باشد. فرآوری میوه ها برای تهیه مواد غذایی چون شربت، مربا و ژله صورت می پذیرد.

خواص درمانی و کاربردها

میوه زرشک دارای خواصی چون صفرابر، قابض و مقوی است. برگ ها و شاخه ها بدلیل داشتن آلکالوئیدهایی همچون بربرین، بربامین و ... در پزشکی نوین کاربردهای گسترده ای پیدا نموده اند که می توان به مواردی چون ضدباکتری، درمان اسهال، درمان اعتیاد، کاهش پوسیدگی دندان و ... اشاره نمود.

از میوه زرشک جهت تهیه مربا، شربت، ژله و ... استفاده می شود. از ساقه ها برای رنگرزی الیاف به رنگ زرد و در هندوستان از تانن استخراج شده از قسمت های مختلف گونه ای دیگر از زرشک برای صنایع چرم سازی استفاده می شود. بطور کل کاربردهای اندام های مختلف این گیاه در مناطق مختلف بسیار گسترده و متفاوت است.

تصاویر این گیاه

رازک Cannabinaceae

رازک

Humulus lupulus

Hops

Cannabinaceae

مقدمه و گیاهشناسی

رازک گیاهی است با قدمت بیش از هزار سال که از گذشته دارای کاربرد های دارویی و نوشابه ای بوده است و از قدیم الایام در اروپا در باغچه های منازل کشت می شده است. رازک گیاهی است دوپایه، علفی، چندساله (بجز گونه ی H. japonicus که یکساله می باشد)، بالا رونده (ساقه ی این گیاه در جهت عقربه های ساعت به دور قیم می پیچد)، دارای رشدی بسیار سریع (20 تا 50 سانتی متر رشد در هر هفته) که تا 10 متر می تواند ارتفاع داشته باشد.برگ های این گیاه سه تا پنج لوبه می باشند که بصورت متقابل بر روی ساقه قرار می گیرند. گل های ماده بصورت مخروطی شکل و گل های نر بصورت خوشه در کنار برگ ها آویزان می باشند. مخروط های ماده که اصطلاحا به میوه ی رازک مشهور می باشند. رازک دارای ارقام مختلف و فراوانی است که هر یک از این ارقام دارای کاربرد متفاوتی می باشند.

نیازهای اکولوژیکی و پراکنش

از لحاظ نیاز های اکولوژیکی به آب و هوایی نسبتا خنک و متوسط دمای 15 تا 18 درجه سانتی گراد نیاز دارد. رازک در مناطقی می روید که دارای حداقل 550 تا 600 میلیمتر بارندگی می باشند و توصیه می شود که در مناطق بادخیز و همچنین دارای سطح آب زیرزمینی بالا از کشت این گیاه خودداری شود. رازک به خاک های دارای بافت لومی و غنی از ترکیبات کلسیمی و دارای pH تقریبا خنثی احتیاج دارد.

این گیاه در مناطق شمالی کشورمان بصورت خودرو یافت می شود.

کاشت، داشت و برداشت

رازک از نظر بیولوژیکی گیاهی بالارونده است و در صورت عدم استفاده از داربست، کاهش چشمگیر محصول مشاهده خواهد شد. در تهیه داربست، تیرک های اصلی را از جنس چوب یا سیمان با فاصله 12 متر نصب می نمایند. در فواصل 3 متری دو ردیف سیم فولادی با ضخامت شش میلیمتر جهت کشت گیاهان قرار میگیرد.

اکنون به روش های تکثیر رازک اشاره می کنیم:

1- بذر

2- قلمه ساقه

3- قلمه ریشه (در مقیاس وسیع و تجاری)

کشت قلمه ها در فصل پائیز یا بهار صورت می گیرد. در گودال هایی به عمق 30 تا 40 سانتی متر، قلمه ها طوری در گودال قرار می گیرند که ریشه ی آنها در عمق 15 سانتی متری عمق زمین قرار بگیرد.

رازک در آغاز رویش نیاز به ازت و پتاس فراوانی دارد ولی در مرحله گلدهی به فسفر زیادی نیاز دارد. وجین علف های هرز، حذف گیاهان بیمار، حذف شاخه های عقیم، مبارزه با آفات و بیماری ها از دیگر اعمال مهم در مرحله ی داشت می باشند.

برداشت گل های ماده رسیده که به رنگ زرد مایل به سبز می باشند. رنگ زرد ناشی از حضور لوپولون در مجاری ترشحی است. این رنگ 5 تا 8 روز مشاهده می گردد و بایستی به سرعت گلها برداشت گردند. زمان برداشت معمولا در اواسط مرداد یا اواخر شهریور است و برداشت این گیاه همواره با دستگاه های مخصوص صورت می پذیرد.

ترکیبات شیمیایی و فرآوری

در ناحیه ی تحتانی فلس های گل های ماده حفرات حاوی مواد موثره وجود دارند. مواد موثره ی موجود در گل های ماده ترکیبات رزینی و اسانس می باشند که در این میان ترکیبات رزینی دارای اهمیت فوق العاده ای هستند. ترکیبات رزینی موجود در گلهای ماده ی رازک به دو دسته ی آلفا اسید های تلخ و بتا اسید های تلخ تقسیم بندی می شوند.

خواص درمانی و کاربردها

عمده ترین خواص درمانی این گیاه عبارتند از: آرام بخش و خواب آور، آنتی بیوتیک ملایم (بر علیه باکتریهای گرم مثبت) و ... . از عصاره ی حاصل از گل های ماده ی رازک در صنایع نوشابه سازی بصورت بسیار گسترده استفاده می گردد. رازک ویژگی‌های خاصی به ماء الشعیر می‌دهد. با رسوب پروتئین ها باعث شفافیت آن می‌شود. عطر خاصی به آن می‌بخشد.

تصاویر این گیاه

گیاه دارویی به لیمو Lippia citriodora

به لیمو

Lippia citriodora

Lemon verbena

Synonyms: Aloysia citriodora , Aloysia triphylla , Verbena triphylla

Verbenaceae

معرفی و گیاهشناسی

به لیمو درختچه ای است خزان پذیر از خانواده ی شاهپسند که ارتفاع این گیاه به 3 تا 5 متر نیز میرسد. برگ های این گیاه به صورت کشیده و به رنگ سبز کمرنگ دیده می شوند و بصورت دسته های سه تایی بر روی ساقه قرار می گیرند. گلهای این گیاه به رنگ بنفش کمرنگ بصورت گل آذین پانیکول در انتهای ساقه وجود دارند. جنس Lippia دارای بیش از 200 گونه است که در این بین L.citriodora دارای اهمیت ویژه ای می باشد.

پراکنش و نیازهای اکولوژیکی

به لیمو گیاهی است بومی کشورهای آمریکای جنوبی (شیلی و پرو) که بطور وسیع در باغ های کشورهای اروپایی کشت می گردد. این گیاه امروزه در شمال کشورمان کشت و کار می گردد و گونه های بومی ای نیز از جنس Lippia در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری کشورمان وجود دارند.

به لیمو برای رشد به هوای گرم، نور فراوان و رطوبت بالا نیاز دارد و به سرما حساس می باشد. برای رشد به خاک هایی با بافت سبک و لومی نیازمند است و pH خاک مناسب برای این گیاه 5/6 ذکر گردیده است.

کاشت، داشت و برداشت

در زمینه ی کشت و کار این گیاه اطلاعات بسیار محدودی موجود است. تکثیربه لیمو به آسانی در تابستان بوسیله ی قلمه صورت می گیرد و بهتر است جهت ریشه دار شدن قلمه ها، آنها را مدتی در زیر سایبان قرار دهیم. نیاز این گیاه به عناصری چون نیتروژن و پتاسیم بیشتر از سایر عناصر می باشد.

فرآوری

برگ ها و پیکر رویشی تازه ی این گیاه حاوی اسانسی می باشند که بوی لیمو می دهد و آنچنان عطر دلنشینی دارد که همیشه به عنوان یک گیاه معطر در باغ های سلطنتی اسپانیا کشت می شده است. ترکیب اصلی اسانس به لیمو سیترال می باشد و سایر اجزای اسانس آن عبارتند از: لیمونن، کارون، لینالول، ژرانیول و ... .

خواص درمانی و کاربرد

برگ ها و پیکر رویشی این گیاه دارای خاصیت تب بر، مسکن، ضدنفخ، کمک کننده به هضم غذا، آرامش بخش و ... هستند. چای به لیمو فوق العاده آرام بخش و تسکین دهنده اعصاب است. اسانس این گیاه در صنایع غذایی و در تهیه ی انواع عطر و ادکلن بسیار کاربرد دارد. به لیمو یکی از گیاهانی است که امروزه در باغ های آروماتیک کشورهای اروپایی بوفور کشت می گردد.

تصاویر این گیاه

زیره سبز Cuminum cyminum

گل آذین از نوع چتر مرکب می باشد و هر چتر مرکب به سه تا شش چترک ختم می شود. و هر چترک دارای سه تا چهار گل می باشد. براکته های گشیده و خطی در زیر چتر مرکب به صورت حلقه ای مجتمع شده و گریبان نامیده می شود.

● مقدمه

زیره سبز با نام علمی L. Cuminum cyminum گیاهی است از خانواده apiaceae ، یکساله ، معطر ، بدون کرک (جز میوه) ساقه علفی با انشعابات دو تایی و گاهی سه تایی می باشد. ساقه گیاه شیار دار بوده و دارا ی بافت کلانشیم محیطی است .همچنین گیاهی است یکساله کوچک و علفی که ارتفاع آن ۶۰ سانتیمتر است ریشه آن دراز و باریک برنگ سفید ، ساقه آن راست و برگهایش به شکل نوار باریک و نخی شکل و برنگ سبز می باشد (۴و۶).

گل آذین از نوع چتر مرکب می باشد و هر چتر مرکب به سه تا شش چترک ختم می شود. و هر چترک دارای سه تا چهار گل می باشد. براکته های گشیده و خطی در زیر چتر مرکب به صورت حلقه ای مجتمع شده و گریبان نامیده می شود. براکته های قاعده هر گل نیز در قاعده چترک ها به صورت حلقوی وجود داشته و گریبانک نامیده می شود. میوه دوکی شکل بوده و در دو سر باریک می باشد و از نوع دو فندقه شیزوکارپ است که شامل دو مریکارپ میباشد . جنین دانه کوچک بوده و در البومین محصور است و به شدت به جدار مریکارپ فشرده است.

بخش شکمی جدار مریکارپ مسطح و بخش پشتی آن محدب است و دارای ۵ ضلع برجسته یا خطوط پره مانند طولی است که این پره ها یکی در پشت ، دو تا در طرفین و دو تا در حاشیه مریکارپ قرار دارند.

از هر پره یک دسته آوندی عبور می کند که آوند های چوبی در داخل و آوند های آبکش در داخل قرار دارند.گرده افشانی در این گیاه توسط باد و به ندرت حشرات انجام می گیرد . چتر ها از پائین بو ته به سمت بالا و از اطراف به مر کز تولید بذر می کنند که نشان دهنده گل اذین نامحدود آن است(۲).

● شرح گیاه

گیاهی کوچک، علفی به ارتفاع ۱۵ تا ۵۰ سانتی متر و دارای ریشه دراز باریک به رنگ سفید و ساقه ای راست و منشعب به تقسیمات دو تایی است منشأ اولیه آن ناحیه علیای مصر و سواحل نیل بوده است ولی امروزه به حالت نیمه وحشی در منطقه وسیعی از مدیترانه ، عربستان ، ایران، و نواحی مختلف می روید و یا در این نواحی پرورش می یابد.

برگهای آن متناوب، شفاف، بی کرک، منقسم به بریدگیهای بسیار نازک و ظریف ولی دراز و نخی شکل است. گلهائی کوچک ، سفید یا صورتی رنگ و مجتمع به صورت چتر مرکب دارد. میوه آن بیضوی کشیده، باریک در دو انتها، بسیار معطر ، به طول ۶ میلی متر، به قطر ۵/۱ میلی متر و پوشیده از تارهای خشن است.بعضی از واریته های این گیاه میوه های عاری از تار دارند.رنگ میوه بر حسب واریته های مختلف گیاه ممکن است زرد تیره یا خرمائی مایل به سبز و یا خاکستری باشد(۴).

● نیاز اکولوژیکی

چون زیره سبز گیاهی مدیترانه ای است، لذا در طول رویش به حرارت مناسب و نور کافی نیاز دارد مقدار اسانس گیاهان که در مناطق گرم با نور فراوان می رویند بیش از مناطق دیگر است. این گیاه در مرحله گل دهی و تشکیل میوه به رطوبت کمتری نیاز دارد. خاکهای با بافت متوسط و خاکهای لوم شنی، خاکهای مناسبی برای تولید زیره سبز هستند. کشت در خاکهای سبک شنی و تهی از مواد و عناصر غذایی مناسب نیست چون این خاکها شرایط را برای ابتلای گیاهان به بیماریهای قارچی آماده می کنند. PH خاک برای کشت زیره سبز ۵/۴ تا ۲/۸ مناسب است(۲).

● آماده سازی خاک

در اوایل پائیز ۱۵ تا ۲۰ تن در هکتار کودهای حیوانی کاملاً پوسیده به زمین اضافه نموده و سپس شخم زده می شود و در ادامه زمین را باید تسطیح نمود. خاک باید نرم باشد وسله تولید نکند قبل از کشت زمین را آماده و آنرا کرت بندی می کنند (۱).

● تاریخ و فواصل کاشت

از تناوب کاشت زیره با گیاهان تیره جعفری باید خوداری نمود. زیرا زیره سبز به بیماریهای قارچی بسیار حساس بوده و بیماریهای گیاهان تیره جعفری کم و بیش مشابه هستند.

تکثیر گیاه توسط بذر صورت می گیرد. تاریخ کشت به شرایط اقلیمی محل رویش بستگی دارد. بطوریکه در مناطق معتدل یک محصول پائیزه در مناطق سرد به صورت یک محصول بهاره کشت می شود اواسط پائیز (آبان ماه) زمان مناسبی برای کشت پائیزه است. در حالیکه کشت بهاره در اسفند انجام می گیرد.

اگر زیره سبز ردیفی کشت شود،فاصله ردیف ها ۱۵ تا ۲۰ سانتی متر مناسب است.هر هکتار زمین به ۱۲ تا ۱۵ کیلوگرم بذر با کیفیت نیاز دارد. عمق بذر به تناسب بافت خاک بین ۵/۱ تا ۲ سانتی متر مناسب است. پس از کشت از انجام هر گونه عملی که سبب جابجائی بذر شود باید خودداری نمود (۲).

● کاشت

کشت زیره سبز توسط بذر و مستقیماً در زمین اصلی صورت می گیرد. مدتی قبل از کاشت زمین را باید آبیاری نمود. بذرها را می توان پس از مخلوط کردن با ماسه نرم به صورت دست پاش در سطح زمین پاشید در بعضی نقاط زیره سبز را به صورت ردیفی کشت می کنند.برای افزایش قوه رویشی بذرها را باید به مدت ۲۴ تا ۳۶ ساعت در آب خیس نمود.

پس از کاشت بلافاصله باید زمین را آبیاری کرد. آبیاری نباید شدید باشد تا بذرها شسته شود و در مرکز کرتها متراکم شود.دومین آبیاری باید ۸ تا ۱۰ روز پس از اولین آبیاری انجام گیرد. رویش بذرها پس از دومین آبیاری آغاز می شود. چنانچه منطقه کشت از دمای بالایی برخوردار باشد باید ۵ تا ۶ روز پس از دومین آبیاری مجدداً گیاهان را آبیاری نمود. این آبیاری سبب می شود تا رویش بذرها تکمیل شود گیاهان را باید هر ۱۲ تا ۲۰ روز (بسته به شرایط آب و هوائی) آبیاری کرد. اضافه کردن ۲۰ تا ۳۰ کیلوگرم در هکتار ازت ۴۰ تا ۵۰ روز پس از کشت به همراه آبیاری سبب افزایش عملکرد می شود (۲) .

● داشت

چون زیره سبز ارتفاع کمی دارد و اگر امکان رویش به علفهای هرز داده شود،نه تنها می تواند بر زیره سبز غلبه کند و جذب آب و کسب نور را دچار اشکال سازند، بلکه سبب انتشار و گسترش آفتها و بیماریها نیز می شوند لذا وجین علف های هرز ضروری است. هنگامیکه ارتفاع بوته ها به پنج سانتی متر رسید باید وجین علف های هرز را آغاز و در طول رویش زیره سبز علفهای هرز را باید دو تا سه مرتبه وجین کرد. برگرداندن خاک بین ردیفها نیز نقش عمده ای در افزایش عملکرد دارد. آبیاری باید با دقت انجام گیرد. هنگام گل دهی و تشکیل میوه، گیاهان به حداقل آبیاری نیاز دارند. آبیاری زیاد نه تنها سبب کاهش عملکرد می شود بلکه شرایط را برای ابتلاء به بیماریهای قارچی آماده می کند.

بیماریهای قارچی زیره سبز یکی سفیدک سطحی است که برای مبارزه با آن باید از قارچ کش های سولفوره و تابل به مقدار یک کیلوگرم در هکتار یا از کاراتان به مقدار ۵/۰ لیتر در هکتار به صورت محلول پاشی استفاده کرد.از دیگر بیماری قارچی بلایت زیره است که در مرحله گل دهی به گیاهان آسیب می رساند.وجود لکه های قهوه ای رنگ بر روی ساقه،برگها از علائم این بیماری است برای مبارزه با آن از قارچ کش های حاوی ترکیبات مس نظیر دیتان، بلیتوکس (Blitox ۵۰)، کوپرومار (Cupromar) به مقدار ۶/۰ تا ۱ کیلوگرم در هکتار می توان استفاده نمود پوسیدگی ریشه نیز از بیماریهای دیگر زیره است که در تمام مراحل رویش زیره سبز را تهدید می کند که جهت کنترل از مخلوط کاراتان و دیتان می توان استفاده نمود (۲).

● برداشت

محصول معمولاً ۱۰۰ تا ۱۲۰ روز پس از کشت آماده برداشت میشود از اردیبهشت تا اوایل خرداد می توان زیره سبز را برداشت نمود. عمل برداشت معمولاً با دست انجام می گیرد. گیاهان را با دست از ریشه بیرون کشیده یا با داس برداشت می کنند. سپس آنها را باید خشک نمود. پس از بوجاری باید بذرها را از سایر اندام ها جدا و با استفاده از جریان هوا آنها را تمیز و بسته بندی کرد.

عملکرد بذر بسیار متفاوت است و به شرایط اقلیمی محل رویش بستگی دارد. از هر هکتار ۸/۰ تا ۱ تن بذر تولید می شود (۲).

● دامنه انتشار

▪ خراسان:

سبزوار ، علی آباد، مشهد ،صالح آباد تهران ، بین تهران و سمنان در ناحیه ای بنام کیش لک در ارتفاعات ۹۰۰ متری به حالت خودرو و نیمه خودرو سمنان ، دامغان ، سرخه در ۱۱۰۰ متری پرورش آن در غالب نواحی مساعد صورت می گیرد.

● ترکیبات شیمیایی

زیره دارای تانن ، روغن زرین و اسانس است . اسانس زیره را از تقطیر میوه له شده تحت اثر بخار آب بدست می آورند . این اسانس مایعی است بیرنگ که در اثر ماندن ابتدا برنگ زرد و سپس قهو ه ای رنگ می شود .

بوی زیره مربوط به آلدئیدی بنام کومینول است . مقدر کومینول در زیره بسته به محل کشت آن بین ۳۰ تا ۵۰ درصد است .

ضد تشنج است . برای برطرف کردن بیماری صرع مفید است. در دفع گاز معده موثر است . قاعده آور است . عرق آور است. برای رفع برونشیت از دم کرده زیره استفاده کنید . برای برطرف کردن سوءهاضمه مفید است. ترشحات زنانگی را برطرف می کند. برای تحریک اشتها زیره سبزه را با سرکه و آب مخلوط کرده و قبل از غذا بخورید . برای برطرف کردن قطره قطره ادرار کردن زیره را تفت داده و سرخ کنید سپس با آب بخورید . برای رفع نفخ روده و معده می توانید دم کرده زیره را تنقیه کنید . برای التیام زخم چشم ، دانه های له شده زیره سبز را در آب برنج خام خیس کرده و سپس مایع بدست آمده را قطره قطره روی زخم چشم بریزید. هنگامیکه اطفال شیر خوار دل درد دارند و نفخ در شکم شان پیچیده چند قطره اسانس زیره را با روغن بادام مخلوط کرده و با آن شکم آنها را ماساژ دهید . و بالاخره زیره را در غذاهایی که نفاخ هستند مخصوصا حبوبات استفاده کنید(۱).

● سرما و مقاومت به آن در گیاهان:

▪ تنش دمای پایین

یکی از مهمترین عوامل محیطی محدود کننده رشد گیاهان، دمای پایین می باشد. گونه های مختلف گیاهی از نظر قابلیت تحمل به تنش دمای پایین، بسیار متفاوتند. گیاهان گرمسیری حساس به سرما، حتی در دمای بالاتر از دمای انجماد بافتها، بطور جبران ناپذیری آسیب می بینند. گیاه بواسطه اختلال در فرآیندهای متابولیکی، تغییر در خواص غشاءهای سلولی و اندامکی، تغییر در ساختمان پروتیینها و اثرات متقابل میان ماکروملکولها، و نیز توقف واکنشهای آنزیمی دچار صدمه میگردد. گیاهانی که به یخبندان حساس ولی به سرما متحمل هستند، در دمای اندکی زیر صفر قادر به ادامه حیات بوده، ولی بمحض تشکیل کریستالهای یخ در بافتها، بشدت آسیب می بینند(۵و۳). این در حالی است که گیاهان متحمل به یخبندان قادر به ادامه حیات در سطوح متفاوتی از دماهای یخبندان هستند، البته درجه واقعی تحمل بستگی به گونه گیاهی، مرحله نمو گیاه و مدت زمان تنش دارد(۳).

قرار گرفتن گیاهان در معرض دمای زیر صفر منتج به تشکیل کریستالهای یخ در فضای بین سلولی، خروج آب از سلولها و از دست رفتن آب سلول (پسابیدگی) میگردد. بنابراین، تحمل به یخبندان با تحمل به پسابیدگی (که در اثر خشکی یا شوری زیاد بوجود می آید)، همبستگی شدیدی دارد(۵). پسابیدگی ناشی از یخبندان سبب اختلالات گوناگونی در ساختمانهای غشایی از جمله بهم چسبیدن غشاءها میگردد. اگرچه پسابیدگی سلولی ناشی از یخبندان، علت اصلی صدمات ایجاد شده در اثر یخبندان می باشد، ولی عوامل دیگری هم در این امر دخالت دارند. کریستالهای در حال رشد یخ سبب وارد آمدن خسارات مکانیکی به سلولها و بافتها میشود. دمای بسیار پایین حاکم در شرایط وقوع یخبندان فی نفسه و پسابیدگی ناشی از آن سبب واسرشتگی پروتیینها و تخریب کمپلکس های ماکروملکول میگردد. وجه مشترک همه تنشهای پیچیده ای نظیر دمای پایین، تولید گونه های اکسیژن فعال (ROS) می باشد، که میتواند سبب صدمه دیدن ماکروملکولهای مختلف درون سلول گردد(۵). دمای پایین بخصوص وقتی با یخبندان همراه باشد، با سیستمهای موثر جلوگیری کننده از تولید اکسیژن فعال که عامل وقوع تنش اکسیداتیو است، همبستگی دارد(۵و۳).

گیاهان نواحی معتدله با فعال نمودن مکانیزم سازگاری به سرما که منتج به افزایش تحمل به یخبندان میگردد، به دمای پایین واکنش نشان میدهند. این فرآیند سازگاری با تغییر نحوه ابراز برخی ژنهای مسوول واکنش به تنش همراه است. این ژنها تولید پروتیینها و متابولیتهای نگهدارنده ساختمانهای سلولی و حافظ نقش آنها در مقابل اثرات منفی یخبندان و پسابیدگی ناشی از آن را کنترل می نمایند. تغییر در ابراز ژتهای عامل واکنش به سرما توسط مجموعه ای از فاکتورهای رونوشت برداری که به محرکهای دمایی واکنش نشان میدهند، کنترل میگردد(۳).

در اثر سرما تغییرات وسیعی در رفتار غشاها ، چربی ها آنزیم ها رنگیزه ها و اسکلت سلولی گیاهان گرمسیری بوجود می آید. برخی از این تغییرات می توانند به عنوان اثرات اولیه ای تلقی شوند که منجر به عدم تعادل متابولیکی ، تلفات آب نشت یون ، از دست رفتن جایگزینی سلولی و نهایتا مرگ سلول می شوند(۳و۵).

مکانیزم هایی که گیاهان مقاوم به سرما بدان وسیله از تغییرات جلوگیری می کنند به خوب شناخته نشده است و تحقیقات بسیار زیادی برای درک اینکه چگونه غشاها و پروتئین ها به نحوی تغییر می یابند که می توانند در مقابل سرما پایدار بمانند ، لازم است. مقاومت به سرمازدگی یک صفت چند ژنی است و بنا بر این اصلاح گران در اتقال صفت مقاومت به سرما به گیاهان حساس به سرما با مساله پیچیده ای روبرو هستند(۵).

سرما و یخ زدگی همه ساله خسارات قابل توجهی را به اقتصاد وچرخه تولید کشورتحمیل می کند. بنابر این برای مقاومت گیاهان به سرماویخ زدگی لازم است تا مدیریت تنش رعایت شود.

به گزارش خبرگزاری کشاورزی ایران (ایانا) سعید ترکش اصفهانی_کارشناس ارشد اصلاح نباتات در مقاله ای به بررسی اثرات سرما بر گیاهان پرداخته است.

در این مقاله آمده است: سرما و یخ زدگی ازمهمترین عوامل قهری خسارتزا درمحصولات کشاورزی است وهمه ساله خسارات قابل توجهی را به اقتصاد وچرخه تولیدکشور تحمیل می کند.

سهم عامل تنش سرما و یخبندان نسبت به سایر عوامل تهدید کننده در زیربخشهای زراعی و باغی از وزن بسیار بالایی برخوردار است و پهنه وسیعی از حاصلخیزترین مناطق تولیدی کشور ما و قسمت عمده محصولات اقتصادی مهم کشورهمه ساله در معرض تهدید تنش سرما و یخزدگی قرار دارند.

این مقاله در خصوص تعریف تنش و عوامل تنش زا می افزاید: تنش عبارت است از هر گونه انحراف معنی دار از شرایط بهینه برای زندگی موجود زنده، و عوامل تنش زا باعث تغییر و اختلال در فرایندهای فیزیولوژیکی گیاهی می شوند واز این طریق تولید گیاهان زراعی را تحت تاثیر قرار می دهند(۵) .

تنش‌های محیطی عبارتند از:عوامل بیماری‌زا،علف‌های هرز،آفات ،آسیب هایمکانیکی،درجه حرارت،آب،خاک و ...

همچنین انواع یخبندانها که باعث خسارتهای زیادی می شوند عبارتند از: یخبندانهای تشعشعی و یخبندانهای انتقالی.

این مقاله در خصوص روشهای مقابله با خسارتهای ناشی از سرما و یخبندان می افزاید: روشهای فعال (کوتاه مدت) و روشهای غیرفعال (درازمدت) برخی از این روشها هستند.

همچنین آنچه که معمولا در جهت مقابله با سرما و یخبندان انجام می شود, حفاظت در برابر یخبندانهای تشعشعی است و روشهای حفاظتی نقش چندان موثری برای مقابله با یخبندانهای انتقالی ندارد.

بخاریها- سیستمهای آبیاری و ماشینهای باد از مهمترین روشهای حفاظتی کوتاه مدت هستند.

خصوصیات استفاده از بخاریها عبارتند از: بالا بودن هزینه سوخت ،کارآیی بیشتر در باغهای میوه نسبت به مزارع ، حداکثر کارآیی در شرایط وارونگی دمایی، مزیت تعداد زیاد بخاریهای کوچک بر تعداد اندک بخاریهای بزرگ.

همچنین اساس استفاده از سیستمهای آبیاری، افزایش ظرفیت و هدایت گرمایی خاک و آزادسازی گرمای نهان آب در هنگام یخ زدن را باعث می شود،که انواع ان عبارت است از:

▪ آبیاری سطحی (غرقابی و شیاری)، آبیاری بارانی ، سیستمهای آبپاش(رودرختی و زیردرختی) و آبیاری قطره ای.

▪ استفاده از روش ماشینهای بادنیز، تنها در صورت وجود وارونگی دمایی کارآیی استفاده دارند تا به صورت ترکیبی با سایر سیستمهای حفاظتی مورد استفاده قرار گیرند و میزان کارآیی انها به شدت وارونگی دما بستگی دارد .

سایر روشهای حفاظتی فعال نیزعبارت است از:

ـ استفاده از بالگرد،

ـ دستگاههای مولد مه،

ـ پوشاندن گیاه با پوششهای مخصوص،

ـ مالچ پاشی،

ـ استفاده ازپوشش کف یا فوم،

ـ استفاده از سیستم ) SIS Inverted Sink (Selected ،

ـ استفاده از سیستمهای تلفیقی،

ـ استفاده از بالگرد سبک در نقاط تجمع هوای سرد در سطح مزارع، پرواز بالگرد در ارتفاع پایین جهت بر هم زدن لایه های وارونگی و پوشش خاک با استفاده از مالچ جهت جلوگیری از هدر رفت گرمای خاک(۳).

انواع سیستم های SIS نیز عبارتند از:

▪ دستگاه HEAT DRAGON جهت گرم کردن هوای سرد مجاور سطح زمین،

▪ دستگاه HEAT DRAGON جهت گرم کردن هوای سرد مجاور سطح زمین.

مهمترین روشهای حفاظتی غیرفعال نیز عبارتند از: انتخاب مکان مناسب، انتخاب محصول، انتخاب واریته، پوشش زمین، عملیات به زراعی(کوددهی, هرس, شخم,آبیاری, تاریخ کاشت, عمق کاشت, و....)، به کارگیری سیتمهای نظارتی جامع مجهز به حسگرهای دمایی و زنگ اخبار(Monitoring)و استفاده از مواد شیمیایی است.

بنابراین: اصلاح‌ برای‌ مقاومت‌ به‌ سرما و اصلاح‌ برای‌ مقاومت‌ به‌ یخ‌زدگی‌ (از نظر تئوری‌، عملی‌ و مفهومی)از یکدیگر متفاوت است، منظور ازسرما، کاهش دما به حدود صفر درجه سانتیگراد ویا چند درجه بالاتراست که می تواند برحسب نوع گیاه ودرجه مقاومت آن، به اندامهای مختلف(گل، برگ، میوه، جوانه وشاخه) خسارت وارد کند(۵).

این مقاله گیاهان را از نظر طبقه‌بندی انها‌ براساس‌ واکنش‌ آنها به‌ دماهای‌ پایین‌ ، به گیاهان: حساس‌ به‌ سرما، حساس‌ به‌ دماهای‌ سرد بالای‌ صفر، حساس‌، حساس‌ به‌ درجه‌ حرارتهای‌ یخبندان‌ کم‌ یا دماهای‌ نزدیک‌ به‌ صفر درجه‌ سانتی‌گراد، کمی‌ مقاوم‌، زنده‌ماندن‌ در دماهای‌ انجماد تا -۵ درجه‌ سانتی‌گراد، نیمه‌مقاوم‌، زنده‌ماندن‌ در دماهای‌ انجماد در محدوده‌ -۵ تا -۱۰ درجه‌ سانتی‌گراد، بسیار مقاوم‌، زنده‌ماندن‌ در دماهای‌ انجماد در محدوده‌ -۱۰ تا -۲۰ درجه‌ سانتی‌گراد، خیلی‌ زیاد مقاوم‌، گونه‌های‌ با حداکثر مقاومت‌ به‌ یخ‌زدگی‌ که‌ توانایی‌ تحمل‌ سرماهای‌ بسیار شدید(فراسردی‌) را دارند.

‌اساس ژنتیکی تحمل به‌ سرما عبارت است از: پلی ژن بودن وراثت اکثر صفات مهم اقتصادی از جمله مقاومت به سرما و یخبندان، تحت تاثیر محیط بودن این صفات و دشواری اندازه گیری آنها، متکی بودن مطالعه این صفات بر روشهای آماری پیچیده و شاخصهای آماری مانند میانگین, واریانس, کوواریانس, شاخصهای چندمتغیره و.....

استراتژی های بهنژادی برای‌ افزایش‌ مقاومت‌ گیاهان‌ به‌ سرمانیز عبارتند از: اصلاح تدریجی گیاهان برای مقاومت به سرما و یخبندان از طریق کاربرد روشهای مرسوم اصلاحی و انتخاب، انجام هیبریداسیون بین گیاهان زراعی و خویشاوندان وحشی آنها که دارای صفت مقاومت به سرما و یخبندان هستند، اهلی‌کردن‌ گونه‌ های‌ وحشی‌ که‌ در محیطهای‌ سرد به‌ خوبی‌ رشد می‌کنند از طریق‌ اصلاح‌ و انتخاب‌ برای‌ بهبود صفات ‌زراعی‌ آنها، شناسایی‌ ژن‌های‌ مقاومت‌ به‌ سرما و یخ‌زدگی‌، کلون‌کردن‌ آنها و دست‌ورزی‌ ژنتیکی‌ آنها با استفاده‌ از روش‌های‌ بیولوژی‌ مولکولی، معرفی‌ ژنی‌ خالص و نو به‌ محیطهای‌ سرد به‌ منظور وسعت‌ بخشیدن‌ به‌ منابع‌ پایه‌ ژنی، مثال‌های‌ کمی‌ در مورد هیبریداسیون‌ بین‌گونه‌ای‌ شامل‌ گوجه‌فرنگی‌ و گندم‌ وجود دارد(۳و۵).

در جمعیتهای‌ اصلاح‌ شده‌ و سازگار گیاهان‌ مختلفی‌ مانند ذرت‌، تنوع‌ ژنتیکی‌ فراوانی‌ برای‌ مقاومت‌ به‌ تنش‌ سرما دیده‌ شده‌ است اما استفاده‌ از نژادهای‌ خارجی‌ مقاوم‌ نیز موقعیتهای‌ مناسبی‌ را جهت‌ اصلاح‌ مقاومت‌ به‌تنش‌ سرما در این‌ گیاهان‌ فراهم‌ می کند .

‌به عنوان مثال در اصلاح‌ سیب‌ زمینی‌ می‌توان‌ از منابع‌ ژنتیکی‌ وحشی‌ مانند گونه‌های‌ وحشی‌ سیب‌ زمینی‌ مقاوم ‌به‌ یخ‌زدگی‌ به‌ عنوان‌ والد در تلاقی‌ها استفاده‌ کرد.

این مقاله در پایان می افزاید: در هر گیاه‌ زراعی‌ عملکرد نتیجه‌ نهایی‌ تمامی‌ فرآیندهای‌ بیوشیمیایی‌ و فیزیولوژیکی‌، از زمان‌ سبزشدن‌ تا بلوغ‌ فیزیولوژیکی‌ و تأثیرات‌ متقابل‌ این‌ فرایندها با محیط است، اختلاف‌ بین‌ عملکرد ثبت‌ شده‌ و میانگین‌ عملکردها، به‌ عواملی‌ که‌ از بروز کامل‌ پتانسیل‌ ژنتیکی‌ گیاهان‌ جلوگیری‌ می‌کنند مربوط می‌شود، برای‌ تعدادی‌ از مؤلفه‌ های‌ صفات‌ مقاومت‌ به‌ سرما، تنوع‌ ژنتیکی‌ وجود دارد. ترکیبی‌ از مقادیر کمی‌ از این‌ تنوع‌، با برخی‌ ازتکنولوژی‌های‌ دقیق‌ اصلاحی‌ که‌ در اینجا بحث‌ شد، می‌تواند زمینه‌ را برای‌ دستکاری‌ ژنهایی‌ در زمینه‌های‌ ژنتیکی‌ خالص‌ فراهم‌ سازد.

در مناطقی‌ که‌ گیاهان‌ حساس‌ به‌ سرما کشت‌ می‌شود، هر جا که‌ دماهای‌ سرد درطول‌ فصل‌ رویش‌ غالب‌ است‌، اصلاح‌ مقاومت‌ به‌ سرما که‌ منجر به‌ تولید بهتر در مزرعه‌ می‌شود، می‌تواند قسمتی‌ از تفاوت‌ بین‌عملکردهای‌ بهینه‌ و عملکرد واقعی‌ را کاهش‌ دهد.

منبع: مجله کشاورزی آنلاین . نویسنده:مهندس ظروفی . |

خصوصیات گیاهشناسی:

ریشه دارای انشعابات جانبی،ساقه گردبدون کرک و رنگ آن معمولاًسبزمایل به زرد است واز یک لایه مومی خاکستریرنگ پوشیده شده است،برگها معمولاًًًًبزرگ،سبز تیره ،براق وپنجه ای می باشند واز 5تا11لوب تشکیل شده اند ،گل آذین سنبله ،میوه بصورت کپسولی کروی وخاردار است0

پراکنش جغرافیایی:

کرچک گیاهی است که بیشتر در مناطق گرمتر سطح جهان گسترده است. وبدلیل گستردگی آن موطن اصلی این گیاه معلوم نیست ومعتقدند که کرچک بومی آفریقای شمالی وبه احتمال زیاد موطن آن اتیوپی بوده است.

ترکیبات شیمیایی:

دانه های کرچک حاوی 45تا 55درصد روغن ثابت می باشند که از گلیسریداسیدهای ریسنولئیک ،ایزوریسنولئیک،استئاریک ودی هیدرواکسی استئاریک تشکیل شده است. علاوه بر اینمواد پروتئینی مثل کلو بولین،آلبومین،نوکلئوآلبومین،گلی کو پروتئین وریسین ویک آلکالوئید به نام ریسینین وچند نوع آنزیم هم در دانه ها وجود دارد0

نیاز های اکولوژیکی:

کرچک گیاهی است نیمه گرمسیری که در سراسر مناطق گرم و گرمسیری رشد می نماید0 کرچک به گرمای نسبتاً زیادی یعنی 20 تا 25 درجه سانتی گراد همراه با رطوبت کم نیاز داردو روز های بلند ، روشن وآفتابی تابستان بهترین حالت برای رشد کرچک می -باشد0حرارت کمتر از 15 درجه باعث کاهش روغن و حرارت بالاتر از 35 درجه باعث کاهش روغن وپروتئین خواهد شد0این گیاه در مقابل گرما مقاوم است 0

نوع خاک :

از نظر نوع خاک کرچک در همه نوع خاک به جز زمین های رسی سنگین و یا زهکشی نشده رشد نموده ومحصول می دهد و معمولاً کرچک را برای کاشت در مناطقی انتخاب می نمایند که برای محصولات دیگر چندان مناسب نمی باشد 0واین قابلیت سازگاری از نظر اقتصادی اهمیت زیادی دارد و زمین های حاصلخیز سبب رشد گیاهی بیش از حد و طولانی شدن دوره گلدهی وکم شدن محصول می گردد0

PH:

کرچک زمین هايی با PH 5 تا 5/6 را ترجیح می دهد 0ولی می تواند حتی PH 2 را تحمل نمایدو زمین های شور برای رشد آن مناسب نیستند.

عملیات کاشت :

در اکثر مناطق کرچک همراه با محصولات دیگر ودر اطراف مزارع ویا در نقاطی که برای کاشت سایر نباتات مناسب نیست می کارند ، ولی زمانی که به عنوان یک زراعت مشخص کشت می شود الگوی کاشت می تواند در مناطق متفاوت بسیار متغیر باشد 0

آماده کردن زمین و بستر کاشت :

شخم اولیه برای شکستن لایه های متراکم خاک باید به حد کافی عمیق باشد چون مقاومت گیاه به خشکی تا حد زیادی به توانایی ریشه برای نفوذ در خاک و جذب رطوبت از عمق خاک بستگی دارد و بعلاوه امکان جذب مواد غذایی از حجم بیشتر خاک فراهم می گردد0 جوانه زدن بذر کرچک 2 تا3 هفته به طول می انجامد0

کود دادن :

ازت میزان مصرف کود برحسب نوع خاک واریته مورد کاشت می تواند حدود 100تا 120کیلو گرم ا 50تا 70 کیلو گرم فسفر و 50 کیلو گرم پتاسیم در هکتار باشد که فسفر را همراه با شخم در بستر بذر و ازت یک سوم در بستر بذر وبقیه در دو نوبت به صورت سرک داده می شود و بهتر است آخرین سرک 20تا 30روز پس از ظهور اولین خوشه در گیاه باشد پاشیدن کود به صورت نواری و در زیر بذر نیز می تواند به نفوذ بیشتر ریشه در خاک کمک نماید0

ارقام کرچک:

چند رقم معروف کرچک عبارتند از :

واریته فرانسوی ریسین دانژو,Angouکالپی kalpi و واریته های Baker43

عملیات داشت:

آبیاری:انواع کرچک های پا بلند در برابر خشکی مقاومت زیادی داشته و معمولاًحتی با بارندگی کم بذر قابل قبولی تولید می کنندولی انواع هیبریدهای پا کوتاه برای تولید حد اکثر محصول نیاز به رطوبت کافی دارند با توجه به اینکه کرچک میتواند آب را از عمق خاک جذب کند برای مناطقی که با مشکل کمی آب روبرو هستند محصولی مناسب است در دوران گلدهی رطوبت خاک باید کافی باشدچون کمبود رطوبت باعث تولید دانه های سبک و پوچ می شود و زمانی که بیشتر کپسولها تشکیل شدند یعنی حدود 20تا 30روز قبل از برداشت باید آبیاری متوقف گردد0

آفات و بیماریها:

از آفات مهم کرچک می توان آگرو تیس Agrotisیاطوقه بر وآبدزد ک و نواع گونه های جیرجیرک و ملخها و سوسک های جهنده و ساقه خوران را نام برد که بسته به منطقه خسارتهای متفاوتی وارد می سازند استفاده حشره کش ها در خا ك یا در برنامه آبیاری واستفاده از طعمه های مسموم و در شرایط حمله شدید سمپاشی خسارت را تا حد ممکن کا هش می دهد.

از بيماری های مهم کرچک عبارتند از : سر کو سپورا cercosppora ricinella وزنگ برگ psedommonas sp وکپک کپسول Alternaria ricini که در مناطق مرطوب به گل آذین آسیب فراوان می رسانند باروشهای زراعی می توان کرچک های قوی و سالم تولید نمود که در برابر بیماریها مقاوم باشند البته ضد عفونی بذر وتقویت خاک وروشهای صحیح آبیاری واستفاده از واریته های مقاوم می توانند اثرات بیماری را به نحو چشمگیری کاهش دهند0

برداشت:

در سطوح کم کرچک با دست برداشت می شود خوشه ها را بریده و در آفتاب خر من می کنند تا کپسولها خشک شوند و در نقاط مرطوب نیاز به خشک کن یا گرمای مصنوعی دارند تا پوست کردن براحتي انجام پذیرد0

منبع: مجله کشاورزی آنلاین . نویسنده:مهندس ظروفی . |

خصوصيات گياهشناسي:

داراي برگهاي كشيده بوده كه اين برگها پوشيده از كركهاي ريز مي باشد0ساقه گل دهنده آن از ريشه خارج شده طول آن به 60تا 80سانتي متر مي رسد0گل آن به صورت خوشه اي است و به رنگ زرد نمايان است ميوه آن به صورت غلاف بوده و حاوي 15 تا 20عدد بذر است ريشه آن متورم و قسمتهايي از آن تا عمق 60 الي 90 سانتي متر در خاك فرو مي رود0شلغم جزء گياهان روز كوتاه محسوب مي شود0

خصوصيات اكولو ژيكي:

شلغم نسبت به يخبندان به مقداركمي مقاومت دارد ولي نسبت گرما حساس است0 اگر دما براي مدتي به كمتر از 10درجه سانتي گراد برسد وارد دوره گلدهي مي شود كه از كيفيت آن كاسته مي گردد0در اين صورت بازاريابي خوبي نخواهد داشت .

كودهاو مواد غذايي:

استفاده ازكودهها ي دامي و شيميايي،مقدار 20 تا 40 تن در هكتار كود دامي مناسب است0كود دامي تازه نبايد مصرف نمود همچنين كودهاي شيميايي بايد داراي عناصرازت فسفر و پتاسيم باشند0

روش كاشت:

اين گياه مستقيماً در محل اصلي كاشت مي شود كاشت بذر با دست يا با ماشين بذر كار انجام مي گيرد0نشا كردن بوته ها سبب بد شكل شدن ريشه ها مي گردد0چون شلغم خيلي سريع الرشد است 0كشت تابستانه آن دراوايل تابستان وده به اين ترتيب ريشه شلغم براي اوايل پاييز آماده برداشت مي باشد0 در مناطقي كه زمستانهاي ملايم دارند در مهر وآبان اقدام به كشت اين

گياه ميشود0وبه اين ترتيب در طول مدت زمستان مي توان آنرا برداشت كرد0

ارقام شلغم:

بر اساس رنگ گوشت ريشه،ارقام شلغم به دو دسته تقسيم مي شوند 0دسته اول داراي گوشت سفيد ودسته ديگرداراي گوشت زرد مي باشند0 معمولاًارقام،داراي گوشت سفيد در سطح بيشتري نسبت به گوشت زرد كاشته مي شوند ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌،‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌چون اولاً كيفيت ريشه آنها بهتر است وثانياً از برگ آنها استفاده غذايي مي شود0مهمترين ارقام شلغم داراي گوشت سفيدعبارتند از:پورپل تاپ وايت گلاب،اسنوبال،تو كيوكراس،وايت فلت داچ ووايت ميلان0

از ارقام داراي گوشت زرد مي توان از بلوآبردين،جاست رايت وگلدن بال نام برد0بعضي از ارقام شلغم را فقط به خاطر استفاده از برگ شان مي كارند مانند :سون تاپ وژپو نيز شو گواين

برداشت:

وقتي كه ريشه شلغم به اندازه كافي رشد كرد و قطر آن بين 5تا6سانتي متر رسيد موقع مناسبي براي برداشت مي باشد0اگر قطر ريشه بيش از اين باشد خشبي و سخت شده واز كيفيت آن كاسته مي شود0ممكن است قبل از برداشت سرزني صورت گيرد وبرگ هاي اضافي جدا شوند ويا اينكه بعدازخارج نمودن شلغم از زمين برگ ها جدا گردند0در هر صورت بعد از خارج نمودن شلغم از زمين شسته مي شوند و در كيسه هاي پلاستيكي به بازارعرضه گردند.مي توان با گاو آهن به خارج نمودن شلغم از زمين اقدام كنيم.

تركيبات شيميايي:

ريشه شلغم و برگهاي سبز آن داراي ويتامين هاي A ،B1،B2وCواملاح معدني مانند :كلسيم،فسفر،پتاسيم وسديم وآهن هستند كه براي سلامت انسان مفيد مي باشند0

خواص درماني:

ضد سرطان،پاك كننده خون و سازنده خون،تصفيه خون وباعث دفاع بدن در برابربيماريهاي عفوني مي شود پتاسيم موجود در شلغم چربي را خنثي مي كند و آرسنيك آن در تشكيل گويچه هاي سفيد و قرمزخون دخالت مستقيم دارد ازطرف ديگر فسفرموجود در شلغم موجب تقويت ياخته هاي عصبي مي شود0

بيماريها و آفات:

بيماري ها و آفات شلغم همان بيماري ها و آفاتي هستند كه به انواع كلم حمله

مي كننداز بيماريهاي مهم كلم مي توان از پوسيدگي سياه و بيماري كلاب روت نام برد0عامل بيماري اخيرنوعي قارچ به نام Plasmodiomphora brassicaاست كه باعث تورم و از هم پاشيدگي ريشه توقف رشدسبز كم رنگ

شدن برگهاي شلغم مي گردد0در ضمن اين قارچ به كليه گياهان تيره چليپاييان حمله مي كند0ازآفات مهم اين گياه مي توان از شته كلم،ساس قرمزكلم،انواع مگس كلم كه برگهارا مي خورند نام برد0براي مبارزه با آنها از انواع سموم حشره كش استفاده مي شود0

نگهداري وانبارداري:

دما براي انبار حدود صفر درجه سانتي گراد ومقدار رطوبت نسبي بايد بين 60 تا70 درصد باشد تا در ريشه تبخير صورت نگيرد واز پلاسيدن آن جلوگيري شود0امروزه در انباهاي بزرگ ريشه هاي شلغم را 4تا5ماه نگهداري مي كنند0رطوبت نسبي در اين انبارها در حدود95 درصد است0

منبع: مجله کشاورزی آنلاین . نویسنده:مهندس ظروفی . |

گیاهان داروئی - گیاهان دارویی

سـیـر

Garlic

بوی مشمئز کننده سیر که برای برخی از افراد زننده است، از طریق تنفس و حتی پوست بدن فرد پس از مصرف آن قابل حس است. به رغم این، کارشناسان گیاهان دارویی در سرتاسر جهان این گیاه را به عنوان یکی از مهمترین داروهای گیاهی تلقی می کنند. این گیاه در میان بسیاری از فرهنگها در طول هزاران سال هم مصرف غذایی و هم مصرف دارویی داشته است. کارگران ساختمانی که اهرام مصر را می ساختند برای مراقبت از خود در قبال بیماریها مقدار معتنابهی سیر مصرف می کردند. گورکنان اوایل قرن نوزدهم در فرانسه دم کرده سیر خرد شده را به صورت عرق مصرف می کردند تا ابتلای آنها به طاعون را که جان بسیاری از انسانها را در اروپا تلف کرد، پیشگیری کند. در طول جنگ جهانی اول و دوم به سربازان سیر داده می شد، تا از بیماری قانقاریا پیشگیری شود.

معرفی گیاه

سیر یک گیاه بومی آسیای میانه است و امروزه در تمامی نقاط جهان یافت میشود و نوعی گیاه بادوام است که طول آن به دو پا یا کمی بیشتر می رسد. مهمترین بخش این گیاه که مصرف دارویی و طبی دارد، هسته مرکب آن است. هر هسته سیر از 4 تا 20 دانه تشکیل شده است و وزن هر دانه به حدود یک گرم می رسد.

ترکیبات گیاه

عنصر و ترکیب اصلی فعال در سیر، عنصر «آلین» است. آلین عنصر شیمیایی بی بو از تیرة اسید آمینه "سیستین" است. وقتی که هسته های سیر کوبیده میشود، آلین موجود در آن به ترکیب و ماده دیگری به نام آلیسین تبدیل میشود. آلیسین ماده فعالی است که به سیر ویژگی داشتن بو و بسیاری از خواص درمانی آنرا می بخشد.

سیر تازه حاوی 0/25 تا 1/15 درصد آلین است. کل میزان مواد دارای گوگرد سیر پس از کوبیده شدن سیر به 25 تا 35 درصد آن می رسد. آلیسین خواص آنتی بیوتیکی به سیر می بخشد. آلیسین همچنین از تشکیل کلسترول بیشتر جلوگیری می کند. "آجون" ماده فعال مهم دیگری در سیر است که سبب پیشگیری از سخت شدن رگها و سکته مغزی میشود.

اشکال موجود

فرآورده های حاصله از سیر از سیر کامل تازه، دانه های تازه یا خشک شده یا از روغن سیر تهیه میشود. اما میزان آلیسین موجود در فرآورده های تجاری بسته به نحوة تهیه آن یا درصد عناصر فعال در هسته های سیر تازه فرق
می کند. تمامی انواع سیر به میزان یکسان، عناصر فعال ندارند. فرآورده های چندین ساله تهیه شده از سیر از طریق تخمیر این ماده گیاهی حاصل میشود. اینگونه فرآورده ها عاری از بوی مشمئز کننده است، اما فواید سلامتی و بهداشتی زیادی ندارد. عمل تخمیر، اغلب عناصر فعال موجود در سیر را غیرفعال می سازد، در نتیجه این نکته حائز اهمیت است که عنوان کلیه فرآورده های حاصل از این گیاه را به دقت بخوانید. توصیه میشود که فرآورده های استاندارد آن مورد استفاده قرار گیرد تا اطمینان حاصل گردد که غلظت خاصی از آلیسین و سایر مواد فعال مصرف می شوند
نحوه مصرف

انسانها در طول سالیان متمادی از سیر برای درمان و پیشگیری از سخت شدن رگها (آرتریواسکلروز)، فشارخون بالا، سرماخوردگیها، سرفه، بونشیت و ناراحتیهای مجاری معده ای- روده ای و درد ناشی از قاعدگی استفاده کرده اند. تحقیقات پزشکی نشان داده است که سیر می تواند بسیاری از انواع باکتریها، برخی از ویروسها، عفونتهای قارچی و حتی انگلهای روده ای را از بین ببرد. سیر همچنین یک ماده ضد اکسید است و می تواند سیستم ایمنی بدن شما را بالا ببرد. سیر حتی در پیشگیری از سرطان مؤثر است. لیکن سیر، از نظر خواص و اثرات مطلوب خود روی سیستم ایمنی قلب و عروق شهرت دارد. این گیاه در درمان و پیشگیری از کلسترول بالا، تری گلیسرید بالا، تصلب شرایین و عفونتهای تنفسی نظیر سرماخوردگی و سرفه نیز مؤثر است.

می توانید سیر را به شکل زیر برای پیشگیی از ناراحتیهای قلب و عروق و سرماخوردگی معمولی مصرف کنید. کپسولهای سیر: روزانه 1000 تا 3000 میلی گرم (دوز مصرفی کمتر برای پیشگیری و دوز مصرفی بیشتر برای معالجه و درمان).

روغن: روزانه سه بار به مقدار 0/03 تا 0/12 میلی لیتر.

نکات احتیاطی

از مصرف زیاده از حد سیر بنا به احتمال بروز دردمعده اجتناب ورزید، اگر بیشتر با سیر تازه یا خشک سروکار داشته باشید، ممکن است به سوختگی پوست یا تحریکات پوستی مبتلا گردید. اگر می دانید خون شما به کندی انعقاد پیدا می کند، از مصرف درمانی زیاد آن پرهیز کنید. این مسأله در صورتی که درصدد انجام عمل جراحی هستید اهمیت بیشتری پیدا می کند. مصرف زیادی سیر احتمال خونریزی در طول یا پس از عمل جراحی را افزایش می دهد. اگر باردار یا شیرده هستید، قبل از مصرف زیاد سیر با پزشک خود مشورت کنید. مصرف کم سیر اشکالی ندارد اما میزان مصرفی بالا می تواند سبب تحریک رحم و حتی سقط جنین شود.

تداخل های احتمالی

اگر داروهای ضد انعقاد نظیر آسپیرین مصرف می کنید، از مصرف زیاد سیر اعم از تازه یا فرآوری شده تجاری آن اجتناب ورزید

سنا Cassia angustitolia Vahl

مشخصات گیاه :

گیاهی است به صورت بوته ای گسترده از خانواده ارغوان (Caesalpiniaceae) که دارای برگ های سبز رنگ بیضوی شکل و نوک تیز یا نوک کند ، از دو گونه بوته ای سنا می باشد . برگ های درشت تر با نوک کند تمام Alexan drian sennal ، معروف و برگچه های خشک شده آن مورد استفاده می باشد .

موارد استفاده :

برگ های سنا به عنوان مسهل قوی مصرف سنتی دارد .

آثار فارماکولوژیک :

ترکیبات موثر برگچه سنا از دسته ملین های محرک می باشند . گلیلوزیدهای آنتراکنیونی
سنا پس از هضم ؛ هیدرولیز می شوند و آنتراکیتون آزاد و فعال ایجاد می نماید .

مقدار مصرف :

0.5 تا 2 گرم برگچه های خشک شده به صورت دم کرده یا 0.5 تا 2 میلی لیتر عصاره مایع

منع مصرف و عوارض جانبی :

در موارد حساسیت به دارو ؛ تهوع ؛ استفراغ یا دیگر علایم آپاندیسیت ، جراحی شکم ، انسداد روده ای ناشی از سفت شدن مدفوع و سایر موارد انسدادی و درد غیر مشخص شکم نبایستی مصرف شود و از مصرف غیر استاندارد حاوی آنتراکینون بایستی طی دوران بارداری یا شیردهی پرهیز شود . مصرف سنا ممکن است سبب نارحتی شکمی خفیف مثل قولنج یا کرامپ شود

شیرین بیان

Licorice

شیرین بیان از دیرباز برای درمان انواع سرفه ها و نیز به عنوان یک داروی مسکن در پوست مورد استفاده بوده است. مردم از آن برای درمان اسپاسم و تورم، برونشیت، روماتیسم و روم مفاصل نیز سود می جویند. می توانید از آن به عنوان ملین نیز استفاده کنید. بسیاری از پزشکان فرآورده های تهیه شده از ریشة این گیاه را برای درمان زخم گوارشی و التهاب معده مزمن تجویز می کنند (گاستریت مزمن). برخی دیگر ریشه این گیاه را برای نارسایی اولیه فوق کلیه تجویز
می کنند.

معرفی گیاه

شیرین بیان اسپانیایی (Glycyrrhiza glabra) به صورت خودرو در برخی از نقاط اروپا و آسیا می روید. شیرین بیان نوعی گیاه بادوام است که طول آن به 3 تا 7 پا می رسد و سیستم ریشه ای پرشاخ و برگی دارد. ریشه های آن مشتمل بر بخشهای مستقیم چوب چین و چروک دار و الیافی بلند و سیلندری شکل است و به طور افقی در زیرزمین رشد می کند.

ریشه های این گیاه در بیرون از زمین به رنگ قهوه ای و در زیر خاک به رنگ زرد است.

"گلی سیریزین" (Glycyrrhizin) به عنوان
ماده ای فعال در ریشه شیرین بیان پنجاه برابر از شکر شیرینتر است. این ماده حاوی ترکیبی به نام "اسید گلی سیریزیک" مخلوط با نمکهای پتاسیم و کلسیم است. گلی سیریزین و اسید گلی سیریزیک برای درمان زخم های گوارشی مفید است. شیرین بیان همیشه باید با احتیاط مصرف گردد چون مادة گلی سیریزین و اسید گلی سیریزیک موجود در آن می توانند به غدد فوق کلیه آسیب رسانند.

ترکیبات گیاه

فرآورده های حاصله از شیرین بیان از ریشه ها و ساقه های زیرزمینی گیاه فراهم می آیند. گلی سیریزین و اسید گلی سیریزیک مهمترین مواد موجود در این گیاه هستند. ریشه های این گیاه حاوی کومارین، فلاون، روغنهای فرار و استرول گیاهی نیز هست.

اشکال موجود

فرآورده های شیرین بیان از ریشه پوست کنده یا پوست دار خشک آن تهیه میشوند. شکل پودری ریشه و همچنین محصولات ریشه ای که به شکل خوبی برش داده شده اند، عصاره های خشک و عصاره های مایع این گیاه نیز یافت می شوند. برخی از عصاره های ریشه این گیاه فاقد عناصر زیانباری است. به اینگونه عصاره های گیاهی، شیرین بیان عاری از گلی سیریزین (DGL) گفته میشود و به غدد فوق کلیه آسیب نمی رساند. اگر از انواع زخم های معهده ای یا دوازدهه گانه رنج می برید، می توانید شیرین بیان عاری از گلی سیریزین مصرف کنید.

نحوه مصرف

عصاره های ریشة شیرین بیان عفونتهای استاف و استرپ را از بین می برد و در قبال ویروسهایی نظیر HIV، هپاتیت A و هرپس ها مقاومت می کند. ریشه این گیاه خمیر عامل عفونتهای کاندیدا را از بین می برد. تحقیقات علمی نشان می دهد که شیرین بیان عاری از گلی سیریزین تورم را کاهش می دهد و به اندازة برخی از داروهای تجویزی برای درمان زخم های گاستریت مؤثر است.

شیرین بیان را به طریق زیر می توانید مصرف کنید:

* ریشه خشک: 1 تا 5 گرم جوشانیده یا دم کرده روزی سه بار.

* تنتور شیرین بیان: 2 تا 5 میلی لیتر روزی سه بار.

* عصاره شیرین بیان عاری از گلی سیریزین: 0/4 تا 1/6 گرم برای درمان زخم گواری، روزانه سه بار.

* عصاره شیرین بیان 1:4، در قالب قرص جویدنی با محتوای 300 تا 400 میلی گرم به مدت 20 دقیقه قبل از صرف غذا برای درمان زخم گوارشی.

نکات احتیاطی

در صورت مصرف بالای فرآورده های تهیه شده از شیرین بیان یا در صورت جویدن تنباکوی دارای عطر شیرین بیان یا در صورت مصرف سایر فرآورده های حاصل از شیرین بیان کمال احتیاط را از خود نشان دهید. در چنین حالاتی خطر مسمومیت شیرین بیانی ممکن است. اگر روزانه بیشتر از 20 گرم شیرین بیان مصرف می کنید، بروز واکنش به دور از انتظار نیست. مصرف زیادی گلی سیریزین سبب بروز حالتی به نام "سودوآلدسترونیسم" می گردد که سبب میشود تا نسبت به هورمون موجود در قشر فوق کلیه آشکارا حساس باشید. این حالت موجب سردرد خستگی میشود.

همچنین سبب میشود که آب بدن نگهداشته شود. مصرف میزان بالای گلی سیریزین می تواند به بروز حالات خطرناکی نظیر فشارخون بالا و حتی سکته قلبی منجر گردد. این علایم در صورت مصرف روزانه بیش از 100 گرم گلی کریزین ظرف یک هفته بروز می کند.

انسان معمولاً در اثر مصرف زیاده از حد شیرین بیان یا گلی سیریزین نمی میرد اما اگر مصرف شیرین بیان در حد متوسط هم باشد، بروز عوارض جانبی دور از انتظار نیست.

گزارش شده است که برخی از افراد در اثر مصرف آن با درد عضله روبرو شده و عده ای دیگر با کرخ شدن دست و پا مواجه شده اند. افزایش بیش از حد شیرین بیان سبب افزایش وزن نیز میشود.

اگر میزان مصرفی را در حد توصیه شده رعایت کنید می توان از این مشکلات اجتناب کرد. اگر با هرگونه مشکلات یا نگرانیهای درمانی مواجه شدید، موضوع را با پزشک معالج خود در میان بگذارید.

در صورت بالا بودن فشار خون یا ناراحتی کلیه، قلب یا کبد از مصرف شیرین بیان بپرهیزید. اگر باردار هستید از فرآورده های این گیاه استفاده نکنید. اگر شیر می دهید، باز هم از مصرف شیرین بیان بپرهیزید. صرفنظر از نحوة سلامتی، از مصرف بیش از چهار تا شش هفته شیرین بیان دوری جویند.

تداخل های احتمالی

اگر مدرهای تیازید مصرف می کنید، فرآورده های شیرین بیان مصرف نکنید چون مصرف آنها می تواند با مصرف شیرین بیان تداخل ایجاد کند و در نتیجه سبب میشود تا پتاسیم زیادی را از دست بدهید

شاتره Fumaria Officinalis

مشخصات گیاه :

گیاهی است علفی متعلق به خانواده شاتره (Fumariacease) و دارای شاقه ای شکننده ، کوتاه و شاخه دار است . برگهای آن عمیقا منقسم ب رنگ سبز متمایل به آبی است . گلهای کوچک لوله ای شکل که به صورت خوشه ای به رنگ بنفش می رویند . میوه آن فندقه است و کلیه قسمت های هوایی خشک شده گیاه مورد استفاده می باشد .

موارد استفاده :

این گیاه روی عضلات صاف اثر می کند و حرکات دودی روده را شدت می بخشد . و اثر مدر و مسهل صفرا دارد و مطالعات انجام
گرفته اثر اختصاصی آن را در درمان اگزمای
مزمن ثابت نموده است .

آثار فارماکولوژیک :

آنتی هیستامین ، ضد اسپاسم و مسکن است

مقدار مصرف :

گیاه خشک به مقدار 2-4 گرم به صورت دم کرده سه بار در روز به کار می رود.

منع مصرف و عوارض جانبی :

از آنجا که ایمنی مصرف آن در دوران بارداری و شیردهی هنوز تایید نشده است . باید از مصرف آن در این دوران اجتناب کرد . و آثار جانبی آن نظیر افزایش فشار داخل چشم و ادم می باشد

شب رنگی افشان

(والرین)

شب رنگی افشان کم خوابی، نگرانی ناشی از فشار روحی و ناآرامی عصبی را درمان می کند. این گیاه همچنین گرفتگیهای معده و قاعدگی و برخی از انواع سردردها را درمان می کند. با وجود این، فایده و کاربرد اساسی آن کمک به خواب افراد است.

پزشکان، محققان و کارشناسان گیاهان دارویی مصرف شب رنگی افشان را برای درمان اختلالات خواب تجویز می کنند چون این گیاه هم بی خطر و هم ملایم است. برخلاف داروهای خواب آور که احتمالاًًًً قبلاً آنها را مصرف
کرده اید، این گیاه وقتی که از خواب بیدار میشوید دیگر در شما حساس خستگی ببار نخواهد آورد و عوارض جانبی آن، اگر هم باشد، خیلی معدود است.

معرفی گیاه

فرآورده های این گیاه از ریشه گیاهی بلند و حلقوی آن تهیه می شوند. این گیاه، جهت تزیین باغها کشت داده میشود اما نوع خودروی آن نیز در چمنزارهای مرطوب نیز می روید. سر چتر مانند این گیاه رو به بالا رشد می کند و می ایستد و دارای ساقه های توخالی است. برگهای سبز تند این گیاه سیخ می ایستند و زیر لایه آنها کرکهایی وجود دارند. گلهای ریز، سفید خوشبو و ارغوانی روشن یا صورتی آن در ماه ژوئن شکوفه باز می کنند. ریشه آن قهوه ای خاکستری روشن است و بوی جورابهای کثیف را می دهد.

ترکیبات گیاه

تولید فرآورده های دارویی شب رنگی افشان با فشار دادن ریشه تازه یا ریشه پودری خشک شده به طریق انجماد (انجماد زیر 400 درجه سانتی گراد) آغاز میشود. آب ریشه فشار داده شده این گیاه که به بازهای الکل یا گلیسیرین (ماعی شیرین و غیر الکلی) اضافه میشود، به
عصاره ها یا تنتورهای مایع تبدیل میشود و ریشه پودر شده آن به انواع کپسول و قرص تبدیل میشود. هر چند ما از وجود کلیه عناصر شیمیایی عامل واکنش و اثر این گیاه خبر نداریم، اما اسید والرنیک و بورنیل موجود در روغنهای ضروری آن نقش مهمی بازی می کنند.

اشکال موجود

عصاره های مایع و تنتورهای شب رنگی افشان به صورت بازهای الکلی یا غیر الکلی (گلیسریت) عرضه میشوند. کپسولها یا قرصهای پودری شب رنگی افشان نیز در بازار وجود دارند و امکان تهیه چای آن نیز وجود دارد.

فرآورده های این گیاه معمولاً به فرمولهای حاوی سایر داروهای گیاهی آرامبخش مانند گل ساعتی (passiflora incarnia)، داژک (Humulus lupulus)، فرنجمشک (Melissa officinalis) و اخیراً کاوا (Piper melhysticum) اضافه
می شوند. اگر به تازگی تحت گیاه درمانی قرار می گیرید، بهتر است این گیاه را بدون سایر گیاهان دارویی مصرف کنید. اگر پزشک معالج مصرف این گیاه را برایتان توصیه کرده باشد، با احتمال زیاد علت آن این است که احساس می کند شب رنگی افشان بهترین درمان بیماری خاص شماست
نحوه مصرف

وقتی گیاه شب رنگی افشان می خرید، درصدد یافتن آن نوع داروی گیاهی افشان باشید که به صورت استاندارد حاوی 0/8 درصد اسید والرین باشد. استاندارد کردن تنها راه تضمین هر میزانی از کنترل کیفی فرآورده گیاه دارویی است.

برای کاهش میزان عصبیت، نگرانی یا سردرد یا درد دوره قاعدگی می توانید یکی از حالات زیر را مد نظر قرار دهید. دوز مصرفی سه بار در روز سبب خواهد شد تا بهتر بخوابید.

2 تا 3 گرم ریشه خشک در چای، روزانه چندین بار.

1/4 تا 1/2 قاشق غذاخوری (1 تا 3 میلی لیتر) تنتور این گیاه روزانه چندین بار.

1/4 قاشق غذاخوری (1 تا 2 میلی لیتر) عصاره مایع (1:1)

150 تا 300 میلی گرم عصاره والرین خشک یا مایع که به طور استاندارد حاوی 0/8 درصد اسید والرین و 1 تا 1/5 درصد والتریت باشد.

به منظور تسریع در خوابیدن، یکی از دوزهای مصرفی را حداقل 30 تا 45 دقیقه قبل از وقت خواب دنبال کنید. اگر بیخوابی شما طولانی بوده است، ممکن است احساس هر نوع نتیجه مثبت مستلزم دو هفته زمان باشد. وقتی شاهد هر نوع تغییری شدید، مصرف این گیاه را به مدت دو تا چهار هفته بیشتر ادامه دهید. مجموعاً چهار تا شش هفته مدت زمان معمول لازم توصیه شده از سوی کارشناسان گیاه درمانی برای معالجه با استفاده از فرآورده های شب رنگی افشان است.

پس از شش هفته، یک وقفه دو هفته ای اعمال کنید تا ببینید چگونه بدون مصرف آن به خواب می روید. اگر باز هم همچنان با اختلال در خواب مواجه هستید، یک دوره درمان چهار تا شش هفته را دنبال کنید یا اینکه در خصوص هر نوع گیاه درمانی که مفید به نظر می رسد با پزشک معالج خود مشورت کنید.

نکات احتیاطی

انجمن فرآورده های داروهای گیاهی آمریکا گیاه شب رنگی افشان را از نظر سلامتی و بی خطر بودن درجه یک ارزیابی کرده است که این ارزیابی مؤید این است که گیاه مزبور با دامنه وسیع میزان مصرفی اش ماده ای بی خطر است. اما حتی با این وجود، همواره عاقلانه خواهد بود اگر میزان مصرفی توصیه شده دقیقاً رعایت شود.

اگر باردار هستید، قبل از مصرف هر نوع دارو از جمله داروهای گیاهی با پزشک خود مشورت کنید. بعضی از مردم نسبت به مصرف این گیاه واکنش ابهام آمیزی از خود نشان می دهند. این بدان معناست که آنها به عوض احساس آرامش یا خواب، بناگاه احساس عصبیت و نگرانی در پی مصرف این گیاه می کنند. اگر شما هم با چنین وضعیتی مواجه شودی، مصرف آن را متوقف کنید و موضوع را به درمانگر خود اطلاع دهید. البته بروز چنین واکنی نادر است و خطرناک نیست.

تداخل های احتمالی

شب رنگی افشان نوعی گیاه آرامبخش است و می تواند اثرات سایر داروهای ضد دلهره یا داروهای مسکن را افزایش دهد. این گیاه همچنین مکمل است با اثر داروهای ضد صرع تداخل پیدا کند به نحوی که روی افراد مبتلا به صرع اثر نامطلوب بگذارد. اطمینان حاصل کنید که این گیاه را با هیچکدام از این نوع مواد دارویی مصرف نمی کنید. اگر مطمئن نیستید که داروی مورد مصرف شما امکان تداخل با شب رنگی افشان یا هر نوع گیاه دارویی دیگر دارد یا نه، با درمانگر خود مشورت کنید. هر چند به نظر نمی رسد این گیاه سبب افزایش میزان الکل گردد، اما مصرف الکل همزمان با مصرف داروی تهیه شده از شب رنگی افشان مناسب نیست.

عشقه آسیایی

Asian Ginseng

عشقه گیاه ریشه ای تیره و پنچ داری است که مردم کشورهای آسیایی تصور می کنند شاه تمامی گیاهان است. گاهی اوقات بخش اصلی این ریشه به بدن انسان شباهت پیدا می کند و دارای جوانه های تیغ داری است که شبیه دست و پای آدمی است. کارشناسان گیاهان دارویی صدها سال پیش از این شکل ظاهری استنتاج می کردند که عشقه می تواند تمامی امراض انسان را درمان کند و در بسیاری از فرهنگهای مختلف به عنوان داروی تمامی امراض از آن استفاده شده است. با این حال، چینی ها نه تنها عقشه را داروی تمامی امراض تلقی می کنند لیکن آنرا به مثابه گیاهی می دانند که سبب طول عمر، قوت و عقلانیت استفاده کنندگان می گردد.

عشقه های آمریکایی و آسیایی در درمان فشار روحی، خستگی، نقاهت و دیابت و عشقه سیبری در درمان فشار روحی، خستگی، تصلب شرایین و اختلال عملکرد کلیه بهترین کارآیی را دارند. سردرگمی در این خصوص که برای درمان فشار روحی، خستگی و نقاهت باید از کدام گونه عشقه آمریکایی، آسیایی یا سیبری استفاده کرد از این ایده نشأت می گیرد که عنصر فعال در یک نوع عشقه به عناصر موجود در گونة دیگر برتری دارد. البته وجود چنین برتری به وضوح نشان داده نشده است. مطالعات اولیه روسها نشان داده بود که اثرات مثبت عشقه منطقه سیبری افزون بر اثرات مشابه در عشقه آسیایی است. گزارش های تجربی نیز مؤید این مدعای روسها گردید اما محققانی که اعتبار اینگونه تحقیقات و کیفیت فرآورده های تهیه شده از عشقه منطقه سیبری را مطالعه کرده اند، این موضوع را تأیید نکرده اند. امروزه هر سه نوع عشقه را ژنهای تطبیق شدنی تلقی می کنند بدین معنا که هر سه دارای عوارض جانبی مشابهی هستند و به رغم تفاوتهای کیفی، هر کدام برای اثرات درمانی مشابهی بکار می روند. هزینه تأمین عشقه، استاندارد بودن آن و اعتبارو شهرت تولید کننده می تواند به عنوان نقاط تصمیم گیری در انتخاب گونه مورد استفاده محسوب شود.

معرفی گیاه

گیاه عشقه دارای برگهایی است که به صورت دایره ای دور ساقه مستقیمی می پیچند. گلهای چتری سبز مایل به زرد در مرکز این گیاه می رویند و انگور قرمز تولید می کنند. چین و چروک موجود در گردنة ریشه گویای میزان سن این گیاه است. این مسأله از اهمیت زیادی برخوردار است چرا که سن عشقه تا به چهار پنج سال نرسیده باشد آماده بهره برداری نخواهد بود.

ترکیبات گیاه

فرآورده های حاصل از عشقه از ریشه و جوانه های بلند و نازک آن به نام مویه های ریشه تهیه می شوند. عناصر ترکیبات شیمیایی اصلی موجود در عشقه آسیایی عبارت است از جنسنوید (با نشان Rg1) گلوکان (پانکراس)، پلی ساکارید 2-3DPG، پپتید، مالتول و رغن مایع.

اشکال موجود

عشقه سفید (خشک و پوست کنده) یا عشقه قرمز (ریشه پوست دار و بخور داده شده قبل از خشک شدن) به صورت آب، آب و الکل یا عصاره مایع الکل و به صورت انواع کپسول یا پودر است.

نحوه مصرف

عشقه سبب افزایش میزان توانایی، قوت و شادابی میشود. این خواص سبب میشود این گیاه همانند قهوه نقش یک محرک را بازی کند. اما داروهای محرک غالباً کنشهای بخشهای اصلی بدن را سامان می بخشند و زودرنجی، طپش قلب، اعتیاد و نگرانی در زمرة پاره ای از عوارض جانبی ناشی از مصرف این گیاه است. از طرف دیگر عشقه هیچگونه عارضه منفی از خود بر جای نمی گذارد و در طول حداقل 2000 سال گذشته به راحتی از آن استفاده شده است.

اگر از نوعی بیماری رنج می برید ممکن است پزشک معالج شما مصرف عشقه را تجویز کند. اگر آدم پا به سن گذاشته ای بوده باشید، مصرف عشقه می تواند فاصله زمانی لازم برای رجعت از حالت بیماری یا جراحی را کوتاهتر کند. مصرف این داروی گیاهی سبب میشود که مواظب افکار خود نیز باشید. اگر کسی هستید که دچار سرماخوردگیها یا گلودردهای زیادی میشوید، می توانید برای درمان برخی از این حالات به مصرف عشقه متوسل شوید. این گیاه دارویی در رفع مشکل عدم تمرکز نیز شما را کمک می کند. کشتی گیران برای افزایش میزان مقاومت بدن و توان آن از عشقه استفاده می کنند، در هر کدام از این شرایط عشقه به مثابه نوعی ژن تطبیق شدنی عمل می کند که به بدن کمک می کند تا با اثرات هر نوع فشار روحی اعم از اینکه ویروس، باکتری، احساس و عاطفی، روحی یا فیزیکی بوده باشد مبارزه کند. اثرات فشار روحی ممکن است به اندازة انواع سردردها یا سرماخوردگیها چندان جدی نباشد، لیکن می تواند در پاره ای مواقع نظیر پیری زودرس و سریع، زوال حافظه. بیماری قلبی، سرطان و آرتریت از حدت و شدت بیشتری برخوردار باشد. به هنگام مصرف عشقه در پی یافتن فرآورده های استاندارد آن باشید. دسترسی به فرآورده استاندارد تنها راه حصول اطمینان از کیفیت فرآورده گیاهی است. برای این منظور عشقه سفید یا قرمز را که به طور استاندارد حاوی 1/5 درصد جنسنوسید است که با علامت Rg1 مشخص شده است، مصرف کنید. دوز تجویزی عبارت است از 1 تا 2 گرم ریشه تازه، 0/6 تا 2 گرم ریشه خشک شده یا 200 تا 600 میلی گرم عصاره مایع روزانه.

اگر سالم هستید و عشقه را به منظور افزایش بازدهی فیزیکی یا فکری خود، پیشگیری از مرض یا بهبود مقاومت بدن در قبال فشار روحی مصرف می کنید، مثلاً روزانه به مدت 15 تا 20 روز 1 تا 2 گرم ریشه تازه، 0/6 تا 2 گرم ریشه خشک، یا 200 تا 600 میلی گرم عصاره مایع سپس به مدت دو هفته مصرف آنرا قطع کنید. برای تقویت روند بهبودی پس از بیماری، افراد مسن باید روزانه دو بار 0/5 گرم عشقه آنهم به مدت سه ماه مصرف کنند، سپس مصرف آنرا متوقف کنند یا اینکه روزانه دو بار 0/5 گرم عشقه به مدت یک ماه مصرف و سپس دو ماه وقفه ایجاد شود. سپس در صورت مایل این روند مصرف از سر گرفته شود.

نکات احتیاطی

انجمن فرآورده های گیاهان دارویی آمریکا عشقه آمریکایی را به عنوان یک گیاه درجه 2 ارزیابی کرده است که این رده بندی به معنای اعمال محدودیتهای خاصی است. در این مورد، فشار خون بالا محدودیت خاص است. در نتیجه افراد مبتلا به این عارضه نباید فرآورده های عشقه مصرف کنند.

افراد مبتلا به بیماری قلبی، دیابت و فشار خون پایین نیز باید در مصرف عشقه احتیاط کنند. از مصرف عشقه در صورت ابتلا به هر نوع بیماری جدی اجتناب ورزید. اگر باردار هستید از مصرف عشقه پرهیز کنید چون ایمنی آن در طول دوره بارداری هنوز اثبات نشده است.

تداخل های احتمالی
عشقه می تواند اثرات کافئین یا سایر محرکها افزایش دهد، سبب شود که احساس نگرانی یا عصبیت نمایید یا اینکه ضربان قلب و فشارخون شما افزایش یابد. ممکن است در اثر مصرف آن بیشتر عرق کنید، با مشکلات خواب مواجه شوید یا اینکه ضربان شما نامنظم گردد.

عشقه می تواند اثرات سولفات فنلزین 0ناردیل) یا سایر داروهای ضد روانی یا داروهای فشارخون یا دیابت را افزایش دهد. این داروی گیاهی با استرویید تداخل پیدا می کند. اگر از این داروها مصرف می کنید هرگز بدون مشورت با پزشک معالج خود به سراغ آن نروید

عشقه آمریکایی

American Ginseng

آسیاییها عشقه را شاه تمامی گیاهان تلقی می کنند. عشقه آمریکایی تا حد زیادی شبیه عشقه آسیایی است و از نظر شیمیایی نیز اثرات مشابهی دارند. ریشه عشقه آمریکایی به رنگ برونز روشن و شبیه به بدن انسان است. کارشناسان گیاهان دارویی از صدها سال پیش از این شباهت استنتاج کردند که این گیاه می تواند تمامی امراض را درمان کند. این گیاه در بسیاری از فرهنگها به عنوان داروی تمامی دردها مورد استفاده قرار گرفته است. کشت و پرورش آن کار آسانی نیست. دشواری کشت و پرورش این گیاه آنرا در آغاز تکوین تاریخ آمریکا به یک محصول صادراتی خوب تبدیل کرد. در سال 1715 هر پوند عشقه آمریکایی در کانتون چین به پنج دلار خرید و فروش می شد. در سال 1773 حدود 55 تن عشقه آمریکایی به چینی ها فروخته شد. در سال 1824 میزان صادرات آن به 380 تن رسید. حتی در این میان "دانیل بوون" نیز وارد عرصه تجارت عشقه گردید. طبق گفته دست اندرکاران روشهای درمان جایگزین، عشقه آمریکایی و آسیایی بهترین گیاه دارویی در درمان فشارهای روحی، خستگی، نقاهت و دیابت و عشقه منطقه سیبری در درمان فشارهای روحی، خستگی، تصلب شرایین و اختلال عملکرد کلیه هاست. سردرگمی درخصوص اینکه کدام گونه عشقه (آمریکایی، آسیایی یا سیبریایی) را می توان جهت درمان فشار روحی، خستگی و نقاهت بکار برد، ناشی از این موضوع است که عناصر فعال موجود در یک عشقه بر عناصر موجود در گونه دیگر برتری دارد، لیکن هنوز این برتری به وضوح نشان داده نشده است. مطالعات اولیه روسها نشان داده است که اثرات مثبت عشقه سیبریایی افزون بر اثرات مشابه در عشقه آسیایی است. گزارش های تجربی نیز مؤید این مدعای روسها گردید. اما محققانی که اعتبار اینگونه تحقیقات را مورد نقد و بررسی قرار داده اند، کیفیت فرآورده های تهیه شده از عشقه منطقه سیبری را زیر سؤال برده اند. امروزه هر سه نوع عشقه را ژنهای تطبیق شدنی تلقی می کنند بدین معنا که هر سه دارای عوارض جانبی مشاهبی هستند و برغم تفاوتهای کیفی هر تأمین عشقه، استاندارد بودن آن واعتبار و شهرت تولید کننده می تواند به عنوان نکات مهم تصمیم گیری در انتخاب گونه مورد استفاده محسوب شود.

معرفی گیاه

عشقه آمریکایی دارای برگهایی است که به صورت دایره ای دور ساقه مستقیم می پیچند. گلهای چتری سبز مایل به زرد رنگ این گیاه در مرکز آن می رویند و انگور قرمز تولید می کنند. چین و چروکهای موجود در گردن ریشه گویای سن گیاه است. این مسأله حائز اهمیت است چون عشقه تا زمانی که به سن چهار تا شش سالگی نرسیده باشد، آماده بهره برداری نیست.

ترکیبات گیاه

فرآورده های تهیه شده از عشقه از ریشه این گیاه و جوانه های نازک و بلند آن به نام موهای ریشه تهیه می شوند. عناصر اصلی شیمیایی موجود در عشقه آمریکایی عبارت است از گلوکانهای جینسنوسید و پلی ساکارید (کویین کوفولانهای C.B.A).

اشکال موجود

عشقه سفید رنگ (خشک و پوست کنده) به صورت ترکیب آب، آب و الکل و یا عصاره مایع الکلی و همچنین به صورت انواع پودر و کپسول موجود است
نحوه مصرف

عشقه میزان توانایی، قوت و شادابی را تقویت می کند. این اثرات سبب می شوند که گیاه مزبور همانند قهوه نوعی محرک تلقی شود اما محرکها غالباً بر واکنش بخشهای مهم بدن اثر می گذارند در نتیجه زودرنجی، طپش قلب، اعتیاد و نگرانی در زمرة برخی از عوارض جانبی ناشی از مصرف یک داروی محرک است. از طرف دیگر عشقه بدون اینکه چنین عوارض منفی را بر جای گذارد مؤثر واقع میشود. اگر بتازگی بیمار شده باشید پزشک معالج مصرف عشقه را تجویز خواهد کرد. اگر آدم پا به سن گذاشته ای هستید، مصرف عشقه می تواند فاصله زمانی لازم برای رجعت از حالت بیماری یا جراحی را کوتاهتر کند. مصرف این داروی گیاهی سبب میشود که افکار خود را نیز متمرکز کنید.

اگر دچار سرماخوردگیها یا گلودردهای زیاد میشوید، می توانید برای درمان برخی از این حالات به مصرف عشقه متوسل شوید. این گیاه دارویی در رفع مشکل فقدان تمرکز نیز شما را کمک می کند. کشتی گیران برای افزایش میزان مقاومت بدن و توان از عشقه استفاده می کنند.

در هر یک از این شرایط عشقه به مثابه نوعی ژن تطبیق شدنی عمل می کند اعم از ویروس، باکتری، عاطفی یا فیزیکی مبارزه کند. اثرات فشار روحی ممکن است به اندازه انواع سردردها یا سرماخوردگیها چندان جدی نباشد، لیکن
می تواند در پاره ای مواقع نظیر پیری زودرس و سریع، زوال حافظه، بیماری قلبی، سرطان و ورم مفاصل ا حدت و شدت بیشتری برخوردار باشد.

به هنگام مصرف عشقه آمریکایی در پی یافتن فرآورده های استاندارد آن باشید. دسترسی به فرآورده استاندارد تنها راه حصول اطمینان از کیفیت فرآورده گیاهی است. برای این منظور عشقه سفید آمریکایی را که به طور استاندارد حاوی 0/03 درصد جنسنوسید است و با علامت Rg1 مشخص شده است، مصرف کنید. میزان تجویزی عبارت است از 1 تا 2 گرم ریشه تازه، 0/6 تا 2 گرم ریشه خشک شده یا 200 تا 600 میلی گرم عصاره مایع روزانه.

اگر سالم هستید و عشقه را به منظور افزایش بازدهی فیزیکی یا فکری خود، پیشگیری از مرض یا بهبود مقاومت بدن در قبال فشار روحی مصرف می کنید، مثلاً روزانه به مدت 15 تا 20 روز 1 تا 2 گرم ریشه تازه، 0/6 تا 2 گرم ریشه خشک، یا 200 تا 600 میلی گرم عصاره مایع را مصرف کنید. سپس به مدت دو هفته مصرف آنرا به حالت تعلیق درآورید. برای تقویت روند بهبود پس از بیماری، افراد مسن باید روزانه دو بار 0/5 گرم عشقه به مدت سه ماه مصرف کنند و سپس روند مصرف آنرا متوقف کنند یا اینکه روزانه دو بار 0/5 گرم عشقه به مدت یک ماه مصرف کنند و سپس دو ماه وقفه ایجاد شود. پس از آن در صورت تمایل این روند مصرف از سر گرفته شود.

نکات احتیاطی

انجمن فرآودره های گیاهان دارویی آمریکا عشقه آمریکایی را به عنوان یک گیاه درجه 2 ارزیابی کرده است که این رده بندی به معنای اعمال محدودیتهای خاصی است. در این مورد، فشارخون بالا محدودیت خاصی است که افراد مبتلا به این عارضه نباید از فرآورده های عشقه مصرف کنند.

افراد مبتلا به بیماری قلبی، دیابت و فشارخون پایین نیز باید در مصرف این گیاه احتیاط کنند. از مصرف عشقه در صورت ابتلا به هر نوع بیماری جدی اجتناب ورزید. اگر باردار هستید از مصرف عشقه بپرهیزید چرا که ایمنی آن در طول دورة بارداری هنوز اثبات و قطعی نشده است.

تداخل های احتمالی

عشقه می تواند اثرات کافئین یا سایر محرکها را افزایش دهد، سبب شود که احساس نگرانی یا عصبیت نمایید یا باعث تعریق، کم خونی یا طپش نامنظم قلب گردد.

عشقه می تواند اثرات سولفات فنلزین (ناردیل) یا سایر داروهای ضد روانی (آنتی سایکوتیک) یا داروهای فشارخون یا دیابت را افزایش دهد. این داروی گیاهی با استروئید تداخل پیدا می کند اگر از این داروها مصرف می کنید هرگز بدون مشورت با پزشک معالج خود به سراغ آن نروید

عشقه سیبری

Siberian Ginseng

یک شعر چینی شاخه های تیغ دار عشقه سیبری را به پای استخوانی (لاغر) شغال تشبیه می کند. هر چند چنین توصیفی از گیاه جالب به نظر نمی رسد، اما شعر مزبور در وصف مصرف روزانه این گیاه چنین ادامه می یابد: "چهرة بکر شما را جوانتر نشان می دهد و طول عمر شما را بیشتر و بیشتر می کند". این شاعر ادعا می کند که عشقه سیبری به مراتب با ارزشتر از طلا و جواهر است و چینی ها در طول قرنهای متمادی ادعا کرده اند که عشقه سبب افزایش طول عمر، افزایش میزان سلامتی و تحریک اشتهای سالم و حافظه خوب میشود. اما فقط از دهة 1950 بود که دانشمندان اتحاد شوروی به آزمایش آن دست زدند و نتیجة مطالعاتی را در این خصوص انتشار دادند که مؤیدی بر برخی از کاربردهای این گیاه است.

گیاه عشقه آمریکایی و آسیایی بهترین گیاه دارویی در درمان فشارهای روحی، خستگی،‌نقاهت و دیابت و عشقه و منطقه سیبری در درمان فشارهای روحی، خستگی، تصلب شرایین و اختلال عملکرد کلیه ها تلقی می شوند. سردرگمی درخصوص اینکه کدام گونه عشقه (آمریکایی، آسیایی یا سیبری) را باید برای درمان فشار روحی، خستگی و نقاهت بکار برد، از این ایده ناشی میشود که عناصر فعال در یک نوع عشقه بر عناصر موجود در گونه دیگر برتری دارد، لیکن این برتری هنوز به وضوح نشان داده نشده است.

مطالعات اولیه روسها نشان داده بود که اثرات مثبت عشقه منطقه سیبری افزون بر اثرات مشابه در عشقه آسیایی است. گزارشهای تجربی نیز مؤید این مدعای روسها گردید اما محققانی که اعتبار اینگونه تحقیقات و کیفیت فرآورده های تهیه شده از عشقه منطقه سیبری را بررسی می کنند، این موضوع را تأیید نکرده اند. امروزه هر سه نوع عشقه را ژنهای تطبیق شدنی تلقی
می کنند بدین معنا ه هر سه دارای عوارض جانبی مشابهی هستند و به رغم تفاوتهای کیفی، هر کدام برای اثرات درمانی مشابهی بکار میروند. هزینه تأمین عشقه، استاندارد بودن آن و اعتبار و شهرت تولید کننده می تواند به عنوان نقاط تصمیم گیری در انتخاب گونه مورد استفاده محسوب گردد.

معرفی گیاه

عشقه منطقه سیبری گیاهی است که طول آن به 3 تا 10 پا می رسد. برگهای این گیاه به ساقة اصلی آن توسط شاخه های بلند چسبیده است. هم شاخه ها و هم ساقه گیاه پوشیده از تیغ ها و خارهای متعدد است. گلهای زرد یا بنفش این گیاه به مثابه جفتهای چتری شکل رشد می کنند و در طول فصل تابستان به صورت دانه های گرد و سیاه رنگ در می آیند. ریشه این گیاه نیز قهوه ای، چین و چروک دار و پیچ خورده است.

ترکیبات گیاه

فرآورده های حاصل از عشقه از ریشة آن تهیه می شوند. ریشه این گیاه حاوی ترکیبی از عناصر به نام "الوتریسیدها" است که در بسیاری از گیاهان دیده میشود لیکن در عشقه سیبری به صورت یکجا وجود دارد. در میان سایر عناصر و ترکیبات موجود می توان از عناصر شیمیایی به نام پلی ساکارید ها نام برد که گفته میشود سبب تقویت سیستم ایمنی بدن و کاهش میزان قند خون میشود، نتیجه ای که تحقیقات آزمایشگاهی با حیوانات آنرا تایید کرده است.

اشکال موجود

عشقه سیبری به صورت عصاره های مایع، عصاره های جامد، انواع پودر، کپسول و قرص و همچنین ریشه خشک یا بریده شده برای تهیه چای یافت میشود

نحوه مصرف

یکی از فواید متعدد عشقه سیبری عبارت است از افزایش میزان مقاومت بدن در قبال فشار روحی. نه تنها این گیاه به شما توان می دهد تا با فشارهای روحی روزانه مبارزه کنید، بلکه می تواند در پیشگیری از ابتلا به بیماری نیز مؤثر واقع شود. انواع ویروسها، باکتریها، مواد شیمیایی، شرایط کاری حاد، سروصدا و آلودگی، انواع متعدد عوامل فشارهای روحی است که هر کدام از ما هر روز در معرض آنها قرار می گیریم. عشقه منطقه سیبری می تواند در بازگشت وضعیت بدن شما به حالت اول پس از تجربه این حالات مؤثر باشد. این گیاه همچنین به بازگشت بدن به حالت عادی پس از بیماری کمک می کند. عشقه سیبری میزان بازدهی و عملکرد ذهنی و فیزیکی را نیز افزایش می دهد. اگر از اختلال تمرکز در سرکار رنج می برید، این گیاه می تواند در تداوم کار محوله شما را کمک کند. اگر شغل شما نیروی فیزیکی مکرری را ایجاب می کند باز هم این گیاه در این زمینه مؤثر واقع میشود.

عشقه سیبری حاوی چنین خواصی است، چون این گیاه از ویژگی داشتن ژنهای تطبیق شدنی برخوردار است و ژنهای مزبور حاوی موادی هستند که شما را قادر می سازد تا در قبال اثرات تقریباً هر نوع فشار روحی مقاومت کنید. هر چند ماهیت اثرات فشار روحی روشن نشده است لیکن اینگونه اثرات می تواند به اندازه اثرات سردرد و سرماخوردگی ساده یا نظیر زوال حافظه، بیماری قلبی، سرطان، آرتریت و پیری زودرس و سریع جدی باشد. اگر روزی پزشک معالج شما درصد تجویز عشقه برای ناراحتیهای شما با سندرم خستگی مزمن یا بیاری تصلب شرایین برآمد، ابراز شگفتی نکنید. ممکن است روزی فایده عشقه سیبری در درمان این حالات از نظر علمی نیز به اثبات برسد. میزان تجویز این گیاه عبارت است از روزانه 2 تا 3 گرم ریشه خشک (به صورت چای یا کپسول). می توانید از تنتور این گیاه (محلول تهیه شده از گیاه و الکل یا گیاه، الکل و آب) به میزان 5 میلی لیتر و روزی سه بار یا عصارة 33 درصدی الکل به میزان 2 تا 4 میلی لیتر آنهم روزی یک تا دو بار استفاده کنید. گفته میشود انواع عصاره های این گیاه کمی مؤثرتر و قویتر از انواع تنتورهای آن است. برای تهیه تنتور عشقه آنرا به نسبت 1 به 5 با مایعی مخلوط کنید و برای تهیه عصاره آن نسبت یک به یک با مایع مورد نظر را در نظر بگیرید. عصاره های جامد تهیه شده از ریشه خشک و پودری نیز یافت میشوند. درصدد دستیابی به فرآورده های حاوی حداقل یک درصد الوترسید اف باشید و روزانه سه بار به میزان 100 تا 200 میلی گرم از آنرا مصرف کنید. اگر برای افزایش میزان توانایی یا مفاومت بدن در قبال فشار روحی، عشقه مصرف می کنید، باید یکی از اشکال موجود دارویی تهیه شده از آن را که اشاه شد، برای مصرف یک ماهه در نظر بگیرید و سپس قبل از مصرف یکماهه بعد به مدت دو ماه در مصرف آن وقفه ایجاد کنید. اگر برای درمان یک وضعیت مزمن خستگی ناگزیر از مصرف هستید، می توانید به مدت سه ماه مصرف آنرا ادامه دهید و سپس به مدت 2 تا 3 هفته از مصرف آن بپرهیزید (حتماً داروی خود را به منظور اجتناب از کم خوابی قبل از ساعت 3 عصر مصرف کنید). اگر احساس نیاز می کنید، می توانید چرخه مصرف مذکور را تکرار کنید لیکن قبل از اینکار با پزشک معالج خود مشورت کنید.

نکات احتیاطی

انجمن فرآورده های گیاهان دارویی آمریکا عشقه سیبری را از نظر درجه بندی در ردة اول جای داده است و این بدین معناست که مصرف آن طبق دستورالعمل مربوطه بی خطر است با این وجود، اگر از فشار خون بالا رنج می برید یا باردار هستید، نباید عشقه سیبری مصرف کنید.

تداخل های احتمالی

عشقه سیبری ممکن است افزایش اثرات کافئین یا سایر محرکها را در پی داشته باشد، سبب بروز احساس نگرانی یا عصبیت، ایجاد تعریق، کم خوابی یا طپش نامنظم قلب گردد. از مصرف توأم آن با داروهای آرام بخش روانی، استروئیدها یا انواع هورمونها اجتناب ورزید

علف مقدس

St. John,s Wert

زمانی تصور میشد علف مقدس ارواح شیطانی و جن را از بدن خارج می سازد اما اخیراً برای درمان بیماریهای نظیر افسردگی، نگرانی و بی خوابی بکار می رفته است. وقتی این گیاه دارویی در آب خیسانده و روی پوست گذاشته شود، سبب ترمیم و بهبود جراحات و سوختگیها میشود. تحقیقات به عمل آمده نشان می دهد این گیاه می تواند در رفع عفونتهای ویروسی نیز مؤثر و مفید باشد. آنچه در پی می آید پاره ای از امراض و بیماریهایی است که برای درمان آنها از این گیاه استفاده شده است.

* افسردگی: علف مقدس علایم افسردگی را در افراد مبتلا به حالات خفیف این مرض کاهش می دهد.

* بیماری عاطفی فصلی: وقتی که این گیاه به تنهایی مصرف شود سبب بهبود خلق بیمار میشود. اما اگر توأم با نور درمانی مصرف شود اثرات درمانی آن حتی بیشتر از این خواهد بود.

* ناراحتیهای روحی: این گیاه باعث کاهش نگرانی، بی میلی و احساس بی ارزش
می گردد.

* اختلالات خواب: این گیاه عارضه بی خوابی را از بین می برد و گرایش و تمایل به خواب بیشتر را در فرد تقویت می کند.

* عفونت ایدز (AIDS و HIV): تحقیقات به عمل آمده و تجارب بیماران نشان می دهد که این گیاه می تواند سطح سلامتی افراد آسیب دیده از عفونت ایدز را تقویت کند.

* زخمها و سوختگیها: مصرف این ماده گیاهی به صورتی که روی پوست بدن مصرف میشود، درد و تورم را کاهش می دهد و روند ترمیم را تسریع می بخشد.

* بواسیر: "روغن قرمز" به عنوان داروی ترکیبی که در اثر خیسانیدن گلهای این گیاه در روغن تهیه میشود اگر روی بواسیر به طور موضعی قرار گیرد، سبب تسکین درد میشود.

معرفی گیاه

علف مقدس (سنت جونز) گیاهی بوته زار با گلهای زردرنگ است. این گیاه در حوالی 24 ژوئن به طور کامل غنچه و شکوفه باز می کند و این روز از دیرباز به طور سنتی به عنوان زادروز باتیست جون محسوب می شود. هم گلها و هم برگهای این گیاه مصرف درمانی دارند.

ترکیبات گیاه

فعالترین عناصر موجود در این گیاه که تحقیقات زیادی هم روی آنها صورت گرفته است عبارت از هایپریسین و هایپرلیسین کاذب است که هم در برگها و هم در گلهای این گیاه یافت میشوند. تحقیقات اخیر مربوط به این گیاه نشان می دهد که این عناصر ممکن است فعالترین عناصر گیاه نباشند که این پدیده بحث زیادی را در این زمینه دامن زده است. این گیاه دارای عناصر دیگری نظیر روغنهای ضروری و فلاونها نیز است.

اشکال موجود

علف مقدس در اشکال بسیاری عرضه میشود که عبارتند از: انواع کپسولها، مایعات، لوسیونهای روغنی پوست و چای. نوع خرد و پودر شده گیاه خشک را نیز می توان تهیه کرد. سعی کنید فرآورده هایی را تهیه کنید که استاندارد و حاوی 0/3% هایپریسین باشند
نحوه مصرف

برای مصرف این ماده گیاهی از راه دهان برای درمان افسردگی یا سایر ناراحتیهای خلقی، میزان مصرفی عبارت است از 300 تا 500 میلی گرم حاوی 0/3 درصد به صورت روزی سه بار توأم با غذا به مدت حداقل چهار تا شش هفته. می توانید با ریختن یک تا دو قاشق چایخوری از این گیاه در یک لیوان آب جوش به مدت 10 دقیقه از این ماده گیاهی چای نیز درست کنید. روزی یک تا دو لیوان از چای مزبور به مدت چهار تا شش هفته میل کنید. اما در نظر داشته باشید که میزان مصرفی چای این گیاه نمی تواند همانند مصرف انواع کپسول یا سایر فرآورده های آن ثابت باشد.

برای درمان زخمها، سوختگیها یا بواسیر از داروی ترکیبی روغنی این گیاه که مصرف موضعی روی پوست بدن دارد، استفاده کنید.

نکات احتیاطی

* افسردگی یک بیماری جدی است. اگر افسردگی شدید دارید یا احساس رنج و ناراحتی روحی در درون خود یا فرد دیگری می کنید، قبل از مصرف علف مقدس با پزشک معالج خود مشورت کنید. پاره ای حالات است که در آن نباید برای درمان گیاهی یا سایر داروهای پیشگیرانه از این گیاه استفاده کنید. متخصص مراقبت بهداشتی و سلامتی است که تصمیم می گیرد آیا این گیاه برای شما مفید است یا نیست.

* د ر صورت باردار بودن یا در دوران شیردهی از مصرف این گیاه اجتناب ورزید.

* مصرف این گیاه ممکن است پوست بدن شما را به طور عجیبی در قبال نور آفتاب حساس کند. هر چند چنین واکنشی نادر است، اما باید در صورت داشتن پوست لطیف یا مصرف بالای علف مقدس یا حتی مصرف طولانی آن، احتیاط لازم را از خود نشان دهند. برای این منظور از ضد آفتابی با ضریب حفاظتی (SPF) حداقل 15 درجه استفاده کنید و از لامپهای خورشیدی استفاده نکنید.

عوارض جانبی علف مقدس معمولاً جزئی است و شامل موارد زیر میشود.

* درد شکم، باد معده، نفخ

* فشارخون بالا، خستگی غیرمعمول

* سرگیجه

* خشکی دهان، خارش، کهیر، جوش صورت

* اختلالات خواب

تداخل های احتمالی

گفته میشود که علف مقدس شبیه داروهای ضد افسردگی معروف به (MAO) عمل می کند. اگر داروهای مونوآمینواکسید مانند "ناردیل یا پارنیت" مصرف می کنید قبل از مصرف این گیاه با پزشک معالج خود مشورت می کنید. اگر از داروهای (SSRI) نظیر پروزاک (فلوکستین)، پاکسیل یا هر نوع داروی ضد افسردگی مصرف می کنید، در مورد مصرف این گیاه با پزشک معالج خود مشورت کنید. اگر ال- دوپا یا 5- هیدروکسی تریپتوفان مصرف میکنید، قبل از مصرف این گیاه با پزشک معالج خود مشورت کنید.

همواره به هنگام مصرف بیش از یک داروی گیاهی یا هر نوع ترکیب داروها یا گیاهان احتیاط و دقت کنید. در مورد سالم و بی خطر بودن مصرف مرکب داروها با پزشک معالج خود یا پزشک داروساز مشورت کنید

کاسنی Cichorium intybus

مشخصات گیاه :

گیاهی پایا با ریشه ای مخروطی شکل است که ساقه راست شاخه دار دارد . برگهای زمینی آن با نوک دراز که به سمت پایین سرازیر است . برگهای روی ساقه آن به صورت سرنیزه و بدون دمبرگ است وگیاهی است علفی از خانواده کاسنی (Asteraceae) که کلیه اندامهای گیاه مخصوصا ریشه و برگهای آن مورد استفاده می باشد .

موارد استفاده :

خشک شده آن دارای عطری شبیه ادویه و طعمی تلخ است . ریشه آن ترشح صفرا را بالا می برد و به خاطر این که شیره معده را تحریک می کند اشتها را زیاد می نماید.
جوشانده گیاه برا ی کبد مفید است و سنگ های صفراوی یا کلیوی را از بین می برد . به عنوان مقوی معده ، مدر، تصفیه کننده خون ، ملین ، تب بر استفاده می شود و اثرات مثبتی در مداوای دیابت دارد .

مقدار مصرف :

دم کرده 15- 8 در هزار از برگ های تازه یا جوشانده برگ های خشک در آب به مقدار یک فنجان قبل از هر غذا یا دم کرده 30- 20 در هزار ازگل و دم کرده یا جوشانده 20- 15 در هزار از ریشه.

گـزنه دوپایه

Stinging Nettle

ناراحتی پیشابراه و بیماریهی مفصل در قرون وسطی با استفاده از گزنه دوپایه درمان می شدند. درانگران بومی آمریکا به دستها و پاهای بیماران فلج با شاخه های این گیاه می زدند تا عضلات آنها فعال شود. روش شلاقی که شالق زنی نیز نامیده میشود، می تواند اعضای بدن را تحریک کند و سبب تسکین درد عضلات ملتهب و سایر اعضای بدن گردد. گزنه دو پایه در طول قرنهای متمادی بدین طریق مورد استفاده قرار گرفته است. کرکهای گزنده روی گزنه دو پایه شبیه غدد کوچکی است و در درون خود دارای عناصر شیمیایی است که سبب خارش پوست میشود. تماس با کرکهای این گیاه دردناک است اما اگر سبب تحریک و بخشی از بدن که قبلاً درد کرده است شود، عناصر شیمیایی مزبور واقعاً درد اولیه را کمتر می کند. اگر با گزش این گیاه مواجه شدید، می توانید گزشهای دردناک این گیاه را با استفاده از مایع گزنه روی پوست بدنتان تسکین بخشید.

معرفی گیاه

گزنه دو پایه عنوانی است که به گزنه معمولی، گزنه باغی و تلقیح این دو گونه اطلاق میشود. این گیاه که ابتدا در مناطق شمالی سردتر اروپا و آسیا می رویید، امروزه به عنوان نوعی گیاه طبی در تمامی نقاط دنیا رشد می کند. گزنه دو پایه در خاکهای غنی از نیتروژن به خوبی رشد می کند و بین ماههای ژوئن و سپتامبر شکوفه باز می کنند و طول آن به 3 پا می رسد.

ساقه های شاخه دار این گیاه در زیرزمین تکثیر می یابد و دارای شاخ و برگ متعدد و چندگانه است. برگهای این گیاه به شکل قلب، با دندانه های منظم است که در قسمتهای انتهایی باریکتر میشوند. کل گیاه پوشیده از کرکهای گزنده ریز است که عمدتاً روی برگها و ساقه آن قرار دارد.

ترکیبات گیاه

فرآورده های گزنه دوپایه معمولاً از ریشه یا برگهای آن تهیه میشوند. در برخی موارد، تمامی بخشهای گیاه که بالاتر از سطح زمین می رویند در تهیه داروهای گیاهی مورد استفاده قرار
می گیرند. داروهای گیاهی تهیه شده از برگ این گیاه در درمان ناراحتیهای کلیه و مجرای ادرار مفید واقع میشوند. فلاون و پتاسیم موجود در برگهای گزنه دوپایه با احتمال زیاد منشأ خاصیت پیشابزایی برگهاست.

فرآورده های دارویی تهیه شده در کاهش برخی از علایم هیپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH) مؤثر واقع می شوند اما روند رشد پروستات را کند نمی کنند.

اشکال موجود

گزنة دو پایه به صورت برگ خشکانده شده و همچنین تنتور ریشة این گیاه (تنتور عبارت از محلولی از گیاه در الکل است) قابل دسترسی است.

نحوه مصرف

برای درمان التهاب جزئی مجرای ادرار و پیشگیری از درمان سنگهای کلیه می توان از گزنه دوپا و فرآورده هی دارویی تهیه شده از برگ آن استفاده می کرد. گزنه را اگر توأم با آب کافی مصرف کنید نقش یک داروی پیشابزا را بازی می کند. اگر در اثر پروستات بزرگ شده با مشکل ادراری مواجه هستید، فرآورده دارویی تهیه شده از ریشه گزنه می تواند در این زمینه مفید واقع شود.

برای درمان التهاب جزئی مجرای ادرار و انواع سنگهای کلیه به میزان 8 تا 12 گرم چای برگ این گیاه را توأم با آب زیاد (روزانه حداقل دو لیتر) می کنید. برای درمان پروستات بزرگ شده از تنتور ریشه به مقدار روزانه 4 تا 6 گرم استفاده کنید. قبل از مصرف ریشه گزنه دو پایه برای درمان BPH با پزشک معالج خود مشورت کنید.

نکات احتیاطی

گزنه دو پایه اگرطبق دستورالعمل مربوط مصرف شود،‌ گیاه دارویی بی خطری است. اما در صورت ضرورت جابجایی این گیاه همیشه دقت کنید. اگر این گیاه با پوست شما تماس گیرد، ممکن است کهیر پیدا کنید که سبب سورش پوست بدن شما خواهد شد. اما اگر از ریشة گزنه دو پایه استفاده می کنید، ممکن است با پاره ای عوارض جانبی نظیر ناراحتی معده ای - روده ای خفیف، مایعات اضافی یا دفع کم ادرار مواجه شوید.

اگر باردار هستید، از مصرف هر نوع فرآورده حاصل از گزنه اجتناب ورزید. اگر شیر می دهید از مصرف این گیاه بپرهیزید. گزنه دوپایه همچنین می تواند سیکل دوره ‌قاعدگی را تغییر دهد. همواره سؤالات و نگرانیهای خود را در این باره با پزشک معالج خود در میان بگذارید.

تداخل های احتمالی

اگر داروی ضد افسردگی سیستم عصبی مرکزی یا داروهای ضد دیابت، میزان قند خون بالا یا قند خون پایین مصرف می کنید، از مصرف میزان بالای گزنه دوپایه اجتناب ورزید

گل گاوزبان
Echium amoenum Fisch Mey

مشخصات گیاه :

گیاهی است علفی و یک ساله با شاخه های متعدد و برگ های متناوب و بیضی شکل ، خوشه های گل به رنگ بنفش مایل به قرمز د رانتهای شاخه ها قرار دارد . همه اندام های گیاه پوشیده از پرزهای خشن است . گیاهی است دو یا چند ساله از خانواده (Boraginaceae) و گلبرگ آن قابل استفاده است .

موارد استفاده :

جوشانده این گیاه برای ناراحتی های مجاری تنفسی ، سرفه ، گرفتگی صدا و به عنوان آرام بخش ، معرف و مدر از آن استفاده می گردد.

مقدار مصرف :

حد اکثر 4 گرم در روز به صورت دم کرده استفاده می گردد.

منع مصرف و عوارض جانبی :

به علت وجود آلکالوئید های پیرولیزیدین ، مصرف این گیاه در دوران بارداری و شیر دهی توصیه نمی شود.

توضیحات:

گاوزبان اروپایی به نام علمی Boragoofficinalis گل و برگی مشابه گاو زبان ایرانی دارد .

فرنجمشک
Lemon Balm

همانطور که پونه بنا به خواص تسکین بخش روی معده معروف است، فرنجمشک نیز برای تسکین و رفع درد و ناراحتی ناشی از هاضمه شامل گاز و باد معده مورد استفاده قرار می گیرد. فرنجمشک همچنین با ایجاد آرامش و تسکین هر نوع فشار روحی و نگرانی عصبی را از بین می برد و امکان می دهد که به راحتی به خواب روید. قدمت مصرف این گیاه برای این منظور به دوران قرون وسطی بر می گردد. امروزه، این گیاه دارویی توأم با سایر انواع آرمبخشها، گیاهان مسکن نظیر "شب رنگی افشان" برای تقویت کل خاصیت و اثر آرامبخشی دارو تجویز می شود.

حتی قبل از قرون وسطی نیز فرنجمشک برای تقویت روحیه و کمک به ترمیم جراحات و کاهش التهاب و درد ناشی از گزش حشرات مورد استفاده قرار می گرفته است. پمادهای تولیدی اروپا برای درمان التهابهای ناشی از سرماخوردگی و زخمهای تب خال (هرپس) حاوی محتوای غنی از فرنجمشک است. بیماران ادعا می کنند که این پماد مؤثرتر از داروهای تجویزی در تسکین درد و پیشگیری از آغاز مجدد التهال عمل می کند و پزشکان معالج نیز این ادعا را تأیید می کنند.

معرفی گیاه

فرنجمشک یک گیاه بومی اروپاست ولی امروزه در تمام نقاط دنیا کشت میشود. این گیاه نه تنها در باغهای گیاهان طبی بلکه در مراکز تولید فرآورده های دارویی، آرایشی و پولیش اثاثیه نیز پرورش داده میشود. طول این گیاه به دو پا و حتی در پاره ای از مواقع بیشتر از این مقدار می رسد. بوته های دارای گلهای ریز زرد کم رنگ در طول بهار و تابستان در محل تلاقی برگها با ساقه رشد می کنند.

برگهای این گیاه دارای چین و چروک عمیقی است که رنگ آنها از سبز تند تا سبز مایل به زرد بسته به نوع خاک و آب و هوا فرق می کند. اگر انشگتان خود را روی برگهای این گیاه بمالید، آنگاه احساس نوعی مزة ترش و شیرین شبیه لیمو به شما دست خواهد داد. برگهای آن از نظر شکل به برگهای پونه شباهت دارند و در واقع از همان تیره گیاهی هستند.

ترکیبات گیاه
فرآورده های تهیه شده از فرنجمشک از برگهای گیاه فراهم می آیند. روغنهای ضروری حاصل از برگهای فرنجمشک حاوی عناصر شیمیایی به نام "ترپن" هستند که این عناصر حداقل سبب وجود پاره ای خواص تسکینی و ضد ویروسی در گیاه میشوند. فرنجمشک همچنین حاوی ترکیباتی به نام "تانین" است که این ماده سبب بسیاری از اثرات و خواص ضد ویروسی در گیاه می گردد.

این ماده همچنین حاوی یوگنول است که اسپاسم عضلات را رفع می کند، بافتها را کرخ می کند و باکتریها را از بین می برد.

از این گیاه همچنین برای درمان انواع سردردها، قاعدگی به تعویق افتاده و سندرم خستگی مزمن استفاده میشود. همچنین به نظر می رسد که این گیاه در درمان اختلال تیروئیدی به نام بیماری گریوز (Grave,s) نیز مفید باشد. هر چند با فقدان آزمایش های بالینی در این رابطه مواجه هستیم، اما آزمایشات به عمل آمده مؤید کاربردهای بسیاری برای این گیاه است، مثلاً مشاهده شده است که روغن اساسی فرنجمشک در آرام کردن حیوانات آزمایشگاهی و عادی شدن عضلات مجرای هاضمه اینگونه حیوانات مؤثر است. تحقیقات به عمل آمده همچنین مؤید این است که عصاره های فرنجمشک روی هورمونهای تیروئید اثر می گذارد به نحوی که برای افراد مبتلا به بیماری گریوز مفید واقع میشود. تحقیقات به عمل آمده همچنین مؤید فایده این گیاه در درمان التهابهای ناشی از سرماخوردگی یا ضایعات متأثر از ویروسهای تب خال (هرپس) است
اشکال موجود

فرنجمشک به صورت برگ خشک که به صورت فله خریداری میشود در بازار یافت میشوود. چای، کپسول، عصاره ها، تنتور و روغن آن نیز موجود است. کرم مورد استفاده در اروپا که حاوی میزان بالای این گیاه است امروزه ایالات متحده یافت نمیشود اما به وسیله گلوله پنبه ای می توان از چای آن روی پوست استفاده کرد

نحوه مصرف

به طول کلی، به هنگام مصرف هر نوع فرآورده گیاهی لازم است نکات پیشنهادی کارخانه تولید کننده را در نظر بگیرید، و درباره نوع داروی گیاهی و میزان مصرفی آن با پزشک معالج مشورت کنید. برای درمان اختلال خواب یا کاهش ناراحتیهای معده، نفخ یا باد معده یکی از حالات زیر را انتخاب و رعایت کنید:

* تهیه چای با استفاده از 1/5 تا 4/5 گرم گیاه، چندین بار در روز

* 2 تا 3 میلی لیتر تنتور در روز یا معادل عصاره مایع یا کپسول شدة آن

برای درمان التهابهای ناشی از سرماخوردگی یا التهابهای تب خال 2 تا 4 قاشق غذاخوری از برگ خرد شده این گیاه را در یک لیوان آب جوش ریخته و بگذارید به مدت 10 تا 15 دقیقه کاملاً خیس بخورد. سپس آنرا با گلوله پنبه ای روی التهاب در طول روز قرار دهید.

نکات احتیاطی

هیچگونه اثرات یا علایم مسمومیت ناشی از مصرف فرنجمشک گزارش نشده است اما از آنجا که این گیاه به منظور ایجاد قاعدگی مصرف میشود، لذا در صورت بارداربودن از مصرف آن اجتناب کنید.

تداخل های احتمالی

مصرف فرنجمشک می تواند با اثر داروهای تیروییدی یا سایر معالجات بیماری گریوز تداخل پیدا کند

فـلـفـل

Cayenne

فلفل که به فلفل قرمز نیز معروف است، برای اولین بار از سوی سرخپوستان "کاراییب" به خارج آمریکا معرف شد. از آن زمان به بعد شهرت این گیاه فراگیر شده است، و به عنوان یک چاشنی مهم به ویژه در طبخ "کاجون و کرول" و در کازینوهای جنوب شرق آسیا، چین، جنوب ایتالیا و مکزیک محسوب میشود. "کپساسین" ماده ای در فلفل است که سبب گرم بودن این گیاه میشود. هر چند که فلف گیاهی گرم است، اما کپساسین موجود در آن در واقع سبب کاهش درجه حرارت بدن میشود که یکی از دلایل اصلی تمایل مردم مناطق آب و هوایی گرم به مصرف زیاد فلفل محسوب میشود. این ماده همچنین به بسیاری از خواص درمانی فلفل کمک می کند تا سیستم قلبی - عروقی را تحریک، سیستم هاضمه را تقویت، درد موجود روی پوست یا مفاصل بیدن را تسکین بخشد، و به مثابه "داروی ضد احتقاق و ضد باکتری" عمل
می کند. فلفل میزان کلسترول خون را پایین
می آورد. که این امر باعث پایین آمدن فشارخون میشود. این گیاه همچنین از انعقاد خون در رگهای خونی جلوگیری می کند، این خواص فلفل به پیشگیری از بیماریهای قلبی نظیر آرترواسکلروز 0سخت شدن رگها) کمک می کند. هر چند فلفل سبب سوزش زبان میشود، اما این گیاه واقعاً مسکنی قوی است. این گیاه ابتدا سبب تحریک درد میشود، اما سپس شدت علایم درد را در بدن کاهش می دهد. این حالت، آنرا برای افرادی که از درد مزمن رنج می برند به طرز خاصی مؤثر کرده است چون چندین روز طول می کشد که نتایج قابل توجه آن معلوم گردد. آنهایی که از زونا، درد ناشی از دیابت، درد پس از برداشتن پستان (ماستکتومی) و سایر دردهای پس از عمل جراحی رنج می برند، می توانند به ویژه از چندین نوع فلفل یا انواع "کرمهای کپساسین" که قابل دسترسی است، بهره ببرند. کپساسین موجود درفلفل نه تنها درد آرتروز و آرتریت روماتیسمی را تسکین می دهد، بلکه بکاهش میزان ورم ناشی از این حالات وقتی که به عنوان پماد موضعی مورد استفاده قرار گیرد، کمک می کند.

فلفل با تحریک تولید مایعات هاضمه در معده و نابودی باکتریهایی که می توانند عامل عفونت باشند، قدرت هضم را تقویت می کند. خاصیت ضد باکتری فلفل همچنین از اسهال ناشی از عفونت جلوگیری می کند. این گیاه به عنوان داروی ضد احتقان، سبب رقیق و نازک شدن خلط و خارج شدن آن از ریه ها میشود. از آنجا که این گیاه بافت ریه را تقویت می کند، در نتیجه برای آنهایی که مبتلا به آمفیزم هستند نیز مفید است.

معرفی گیاه

فلفل گیاهی است که در آب و هوای نیمه گرمسیری و گرمسیری می روید. میوه آن در پوششهای غلافی بلند که به موازات رسیدن رنگ قرمز، نارنجی یا زرد به خود می گیرد، می روید. میوه این گیاه به صورت خام، پخته شده، خشک یا در قالب چاشنی پودری در صنایع غذایی و دارویی، مصرف میشود.

ترکیبات گیاه

تحقیقات نشان داده است که اسید بیرنگ کپساسین به عنوان فعالترین عنصر موجود در فلفل، سبب کاهش میزان کلسترول خون و کاهش شدت سیگنالهای درد در بدن میشود. این ماده همچنین خاصیت ضد اکسیدی (که سلولهای شما ار از آسیب دیدن محافظت می کند) و ضد باکتری دارد

اشکال موجود

فلفل را می توان با خوردن فلفل قرمز خام یا پخته شده مصرف کرد. پودر فلفل قرمز خشک نیز موجود است که می توان آنرا به غذا اضافه کرد، در مایعات، چای یا شیر مخلوط کرد یا کپسول آنرا مصرف کرد. شکل کرم آن نیز برای استعمال موضعی موجود است (باید حاوی حداقل 0/025 درصد کپساسین باشد).

نحوه مصرف

چون فلفل برای قلب خیلی مفید است، اضافه کردن مرتب ان به غذا یا مصرف کپسول آن می تواند از بیماری قلبی پیشگیری کند. هر چند فلفل یک چاشنی محسوب می شود، اما این ماده واقعاً به هضم بدن کمک می کند و برای اغلب زخم ها تحریک آور نیست. این ماده حتی در میزان مصرف پایین نیز قوی است، لذا بهتر است که بیشتر از مقداری با غذا میل می کنید از این ماده استفاده نکنید.

کرم یا پودر فلفل به عنوان نوعی مسکن می تواند در تسکین درد دندان، زونا، آرتریت، پسوریازیس و سایر انواع دردهای مزمن مفید باشد، هر چند ممکن است مصرف این ماده سبب سوزش یا خارش نسبی گردد، اما این عارضه به زودی از بین می رود. چون فلفل ابتدا با تحریک و سپس کاهش شدت سیگنالهای درد در بدن مؤثر واقع میشود، لذا ممکن است درد کمی شدت پیدا کند، سپس باید ظرف چند روز اول مصرف، این اثر تا حد زیادی از بین برود.

کرم کپساسین به عنوان یک مسکن موضعی (وقتی که روی پوست مصرف میشود)، (حاوی 0/075 - 0/025 درصد کپساسین) را مستقیماً می توان روی نقطه آسیب دیده روزی چهار بار مالید (عناوین تجاری اینماده عبارت است از Axsain, Zostrix و Capzasin-P). به منظور بهبود هضم و پیشگیری از بیماری قلبی، می توان کپسولهای کپساسین (30 تا 120 میلی گرم روزی سه بار) را مصفر کرد. می توانید با اضافه کردن 1/4 تا 1/2 قاشق چایخوری پودر کپساسین به یک لیوان آب جوش (دم کرده) این ماده را نیز تهیه و سپس میل کنید.

نکات احتیاطی

فلفل را دور از چشم خود نگه دارید. و دستهای خود را پس از مصرف آن کاملاً بشویید. از آنجا که این ماده به آسانی در آب حل نمی شود، برای اینکار از سرکه استفاده کنید. کرم کپساسین می تواند سبب تحریک پوستی در برخی از افراد گردد. قبل از مصرف گسترده آن، مقداری از این ماده را روی قسمتی از پوست خود تست کنید. اگر منجر به خارش شد، مصرف آنرا قطع کنید. این ماده ممکن است سبب تحریک معده گردد، اما اولسرهای دوازدهه را بدتر نمی کند. از دادن آن به کودکان زیر دو سال خودداری کنید. مصرف آن در دوران بارداری بی خطر است اما معلوم نیست که ترکیبات چاشنی این ماده در اثر شیردهی منتقل می شود یا نه.

تداخل های احتمالی

اگر فشارخون بالا دارید یا اینکه تحت درمان فشار خون بالا هستید. از مصرف فلفل اجتناب ورزید

فلفل استرالیائی (کاواکاوا)
Kava-Kava

ساکنین جزایر اقیانوس آرام، که خاستگاه کاوا است احتمالاً در طول هزاران سال از این گیاه استفاده کرده اند. اولین دانش و آگاهی غرب از این گیاه به یکی از سفرهای دریایی کاپیتان جیمز کوک بر می گردد که در دهه خهای 1700 صورت گرفت. بومیان این جزایر از این گیاه به عنوان بخشی از آداب و رسوم قبیلگی خود استفاده می کردند به طوری که گیاه مزبور ثقل توجه بسیاری از گردهماییهای اجتماعی محسوب شده است. نوشیدنی تهیه شده از ریشه های کاوا سبب کرخ شدن دهان میشود. در قرن بیستم گیاه مزبور به بسیاری از بازدید کنندگان جزایر اقیانوس آرام نیز داده شد. هیلاری ردام کلینتون و پاپ ژان پل دوم نیز در مراسم و ضیافتهای رسمی و خوشامدگویی همانند جانسون رئیس جمهور آمریکا و همسرش خانم لیندون بی جانسون در سال 1966 طعم این گیاه را چشیدند.

ریشة این گیاه می تواند نگرانی متأثر از فشار روحی و همچنین اثرات اختلالات ناشی از نگرانی را کمتر کند. مصرف این گیاه در حد پایین سبب نشاط و بیداری میشود، و در حد مصرفی بالا، مواد شیمیایی موجود در ریشه سبب خواب آلودگی میشود. کاوا مادة مسکن خفیف است (برخلاف الکل و داروهای ضد اضطراب). پزشکان معالج آنرا برای درمان درد و سفتی عضلات بدن، نگرانی، کم خوابی، نگرانی ناشی از یائسگی، صرع کنترل نشده، و درد تجویز می کنند.

معرفی گیاه

ریشه کاوا از گیاه بلندی تأمین میشود که در جزایر اقیانوس آرام از جمله هواوایی رشد و نمو می کند. گیاه مزبور برگهای بزرگ. سبز و قلبی شکل تولید می کند که به صورت انبوه در شاخه ها و به دور از ساقه های ضخیم گیاه رشد
می کنند. گل های بلند و نازک این گیاه به جوانة ذرت چینی شباهت دارد که شاخه های آن به ساقه ها چسبیده اند. ریشه های این گیاه به بوته هایی با شاخه های پر شاخ و برگ و کرکدار شباهت دارند.

ترکیبات گیاه

ریشه کاوا حاوی مواد شیمیایی به نام "کاوا پایرون" است که سبب کاهش تشنج و در آزمایشگاههای تحقیقاتی در حیوانات سبب استراحت و آرامش عضلات میشود. کاوا لاکتونها همچنین واکنشهای مغزی را (که تصور میشود شبیه آن دسته از واکنشهای ناشی از داروهای تجویزی مورد مصرف در درمان افسردگی و نگرانی باشند)، تقلیل می دهد. کاوا لاکتونها در صورت مصرف کاوا از طریق دهان یا لثه ها سبب کرخ شدن و بی حس شدن زبان می گردد.

اشکال موجود

در برخی از فرهنگها کاوا از طریق جویدن ریشه و ریختن آن داخل کاسه تهیه میشود. بزاق دهان با ریشة آن مخلوط میشود و خاصیت درمانی این گیاه را فعال می کند. امروزه، سازندگان از الکل یا در عوض از استات استفاده می کنند. کاوا در اشکال مختلفی نظیر حالت مایع در قالب انواع عصاره ها و در قالب انواع کپسول یا قرص می توان به دست آورد. همچنین به صورت پودر یا خرد شده موجود است.

نحوه مصرف

اگر پزشک معالج شما مصرف کاوا را تجویز کرده باشد، حتماً به منظور دستیابی به فرآورده های کاوای استاندارد حاوی 70 درصد کاوا لاکتون برچسب آنرا قبل از مصرف بخوانید. فرآورده استاندارد آن نوع فراروده ای است که میزان مشخص مواد گیاهی فعال در هر دوز مصرفی در آن قید شده باشد. برای درمان نگرانی و کم خوابی و کاهش فشار روحی میزان تجویزی کاوا عبارت است از 2-4 گرم دم کرده آن (فرآورده ای که از طریق جوشاندن گیاه در آب تهیه میشود) روزی سه بار.

روزانه 60 تا 600 میلی گرم کاوا لاکون استاندارد مصرف کنید یا از دستورهای پزشک معالج خود پیروی کنید. طول دورة درمان با کاوا نیز متفاوت است. مشاهده هر نوع بهبود ممکن است چهار هفته طول بکشد. تصویه نمیشود به مدت بیش از سه ماه کاوا مصرف گردد.

نکات احتیاطی

عوارض جانبی کاوا جزئی است. این گیاه طبی سبب کرخ شدن دهان شما میشود و ممکن است مزة بدی هم داشته باشد. در درصد کمی از افرادی که کاوا مصرف کرده بودند تهوع، سردرد، سرگیجه یا جوش صورت گزارش شده است.در صورت مواجهه با هر کدام از این حالات، با پزشک معالج خود مشورت کنید. از رانندگی به هنگام مصرف کاوا اجتناب کنید.

انجمن فرآورده های گیاهان دارویی آمریکا زنان باردار و شیرده را از مصرف کاوا کاوا منع
می کند. انجمن مزبور در خصوص مصرف بیش از دوز توصیه شده نیز هشدار می دهد و مصرف این گیاه دارویی را به مدت بیش از سه ماه و رانندگی به هنگام مصرف آن را منع می کند.

میسیونرهای اعزامی به جزایر اقیانوس آرام در طول قرن نوزدهم پی بردند که افرادی که همیشه کاوا مصرف کرده اند دارای پوست بدن مایل به زرد و زبر هستند. تحقیقات اخیر نیز نشان داده است که افرادی که به میزان 100 برابر معمول کاوا مصرف می کنند همان حالت زردی پوست، جوش صورت، ریزش مو و اختلال در قوه بینایی، اشتها و تنفس به آنها دست می دهد. اینگونه تغییرات پس از قطع مصرف کاوا به حالت عادی بر می گردند.

تداخل های احتمالی

در صورت مصرف باربیتورات یا به هنگام مصرف الکل از مصرف کاوا بپرهیزید. کاوا ممکن است اثر این داروها را از بین ببرد

قره گیله

Bilberry

میوه و برگهای قره گیله در تهیه داروهای گیاهی کاربرد دارند. میوه آن حاوی ترکیباتی به نام "آنتی سیانوسید" است که گفته میشود رگهای خونی را تقویت می کند، جریان خون را بهبود
می بخشد و می توان از آن در درمان اختلالات چشمی نظیر رتینوپاتی دیابتی، آب مروارید و آب سیاه و اختلالات گردش خون در بدن نظیر رگهای واریس و بواسیر استفاده کرد. این ترکیبات همچنین شبکیه را (بخشی از چشم که دید در شب را تقویت و به چشم کمک می کند تا با تغییرات نور سازگاری پیدا کند)، تقویت می کنند. خلبانان بریتانیایی در طول جنگ جهانی دوم قبل از عزیمت به عملیات بمباران شبانه قره گیله مصرف می کردند چون در اثر مصرف آن قدرت بینایی آنها تقویت می شد.

برگهای قره گیله، برای کنترل میزان قند خون در افراد دیابتی مورد استفاده قرار گرفته است، لیکن هیچگونه اسناد و مدارک مستندی دال بر موفقیت این نوع درمان وجود ندارد. هر چند مصرف قره گیله در هر میزان بی خطر است، اما اگر برگهای این گیاه در مقادیر بالا و به مدت طولانی مصرف شود سمی است. به همین دلیل، مصرف کم و محدود آن توصیه می گردد.

قره گیله خشک در طول سالیان متمادی برای درمان اسهال مورد مصرف بوده است. این گیاه حاوی میزان بالای "تانین" است، که به کنترل و کاهش التهاب روده ای (که سبب اسهال میشود) کمک می کند.

عصاره قره گیله، نی زمی تواند معده را در مقابل عارضه اولسر حفاظت کند. این ماده تولید موکوس معده را، که در مقابل اسیدهای هاضمه مقاومت می کند، تحریک می کند. چون این ماده عضلات را شل می کند، در تسکین درد ناشی از انقباضهای قاعدگی می تواند مؤثر واقع شود.

معرفی گیاه

قره گیله گیاهی است که طول آن به 16 اینچ
می رسد، این گیاه دارای برگهای بیضوی و نوک تیز با گلهای صورتی و سفید ریز است، که در خلال ماههای آوریل و ژوئن غنچه باز می کنند. در اواخر تابستان، دانه های سیاه ارغوانی آن برای چیده شدن آماده میشوند. این گیاه در زمرة گیاهان خانگی از تیره سیاه گیله است و میوه آن بیشتر مزه و ظاهر سیاه گیله آمریکایی را دارد. میوه آنرا می توان هم به صورت تازه و هم خشک شده مصرف کرد یا در تهیه انواع مرباها و دسرها بکار برد.

ترکیبات گیاه

مهمترین ترکیبات موجود در میوه و عصارة‌قره گیله. ترکیبات گلوکزی به نام "آنتی سیانوسیدها" است. این ترکیبات به تشکیل مویرگهای قویتر کمک می کند، گردش خون به تمامی نقاط را بهبود می بخشد و کاهش چسبندگی پلاکت خون را سبب میشود و از انعقاد خون جبوگیری می کند. این عناصر رنگدانه ای که قدرت بینایی در شب را تقویت و به چشم در سازگاری با تصورات نور سازگاری پیدا کند، کمک می کنند. برگهای قره گیله از نظر "کرومیوم" غنی هستند، و احتمالاً بدین خاطر است که می توانند در کنترل قند خون در افراد مبتلا به دیابت مؤثر واقع شوند. قره گیله خشک شده حاوی مقدار زیادی "تانیس و پکتین" است که این مواد با اثر قابض خود التهاب ایجاد کننده اسهال را کنترل می کند
اشکال موجود
قره گیله، را می توان به صورت تازه یا خشک شده مصرف کرد. می توان از قره گیله تازه یا خشک شده یا از برگهای آن چای تهیه کرد. عصاره آن به صورت کپسولهای پودری عرضه میشود و باید دارای محتوای 25 درصد عناصر آنتی سیانوسید استاندارد شده باشد. عصاره آن حاوی بالاترین درصد آنتی سیانوسید است، که در اصل ,وثرترین شکل مصرفی قره گیله تلقی میشود

نحوه مصرف

قره گیله حاوی ترکیبات و عناصری است که سیستم گردش خون را تقویت می کند. لذا می توانید از آن به عنوان یک درمان پیشگیرانه، در صورتی که از نظر سابقه خانوادگی دارای مشکلات و اختلالات گردش خون نظیر واریس، بواسیر یا آرترواسکلروز هستید، استفاده کنید. قره گیله همچنین به سلامتی بینایی نیز کمک می کند و می توان آنرا برای پیشگیری از بروز اختلالات چشمی ناشی از پیری یا بیماری دیابت مانند آب مروارید، آب سیاه، دژنراسیون ماکولا یا رتینوپاتی دیابتی مصرف کرد. قره گیله در درمان اسهال نیز مؤثر است اما اگر این عارضه بیشتر از سه یا چهار روز طول بکشد، باید با پزشک خود مشورت کنید.

برای درمان اختلالات چشم و گردش خون: عصاره استاندارد قره گیله (حاوی 25 درصد آنتی سیانوسید) به صورت کپسول و میزان مصرفی آن معادل 480 میلی گرم در روز در دو یا سه نوبت است و پس از بهبودی، باید مصرف آن روزانه 240 میلی گرم ادامه یابد. هدف از تداوم مصرف آن پیشگیری از بیماری است.

* برای درمان گرفتگیهای قاعدگی و پیشگیری از زخم: 20 الی 40 میلی گرم عصاره آن روزانه سه بار، 2 الی 4 ملی لیتر تنتور (1/5) روزانه سه بار یا روزانه نصف لیوان قره گیله تازه را مصرف کنید.

* برای درمان اسهال: 5 تا 10 قره گیله خشک کوبده شده را در آب سرد حل کنید و به مدت 10 دقیقه بجوشانید و سپس از صافی عبور دهید و مصرف کنید.

* برای درمان دیابت: یک لیوان آب جوش را روی بیش از 1 گرم (تقریباً 1/2 1 قاشق چیاخوری) برگ قره گیله بریزید و پس از 10 الی 15 دقیقه آنرا از صافی عبور دهید. مصرف طلانی مدت باید حتماً زیر نظر پزشک معالج باشد.

نکات احتیاطی

میوه و عصاره قره گیله بی خطر است و عوارض جانبی شناخته شده ای ندارند. مصرف آنها در دوران بارداری و شیردهی بی خطر است. برگ آن اگر صحیح مصرف شود خطری ندارد، اما نباید میزان مصرف آن در مدت طولانی بالا باشد چون احتمال مسمومیت وجود دارد.

نـعـنـاع

Peppermint

منبع: مجله کشاورزی آنلاین . نویسنده:مهندس ظروفی . |

رزماری (رومارن - اکلیل کوهی)

Rosmarinus officinalis

Rosemary

Lamiaceae

معرفی و گیاهشناسی
رزماری گیاهی است چندساله و به فرم بوته ای که در تمامی فصل های سال سرسبز می باشد. برگهای باریک آن به صورت متقابل بر روی ساقه قرار می گیرند و گل های این گیاه به رنگ آبی مایل به بنفش می باشند. از خصوصیات این گیاه بوی فراوان برگ ها می باشد که آن را به عنوان یک گیاه معطر مشهور نموده است.

نیازهای اکولوژیکی و پراکنش
رزماری گیاهی است مقاوم به سرما و شرایط خشکی و این خصوصیت ها سبب شده است که در اکثر مناطق قابل کشت باشد. رزماری بومی مناطق مدیترانه است و در اکثر مناطق کشورمان به صورت محدود یا وسیع کشت می گردد. رزماری در بسیاری از کشورهای اروپایی به صورت وسیع کشت می شود.

فرم کلی گیاه

کاشت، داشت و برداشت
رزماری بندرت و در شرایط خاصی تولید بذر می نماید و روش مرسوم تکثیر این گیاه قلمه می باشد. سرشاخه ها و برگ های این گیاه در اوایل دوره گلدهی برداشت می شوند که این عمل در سطوح کوچک به کمک داس و در سطوح وسیع بوسیله ی ماشین های برداشت مخصوص صورت می گیرد.

استخراج مواد موثره

منبع: مجله کشاورزی آنلاین . نویسنده:مهندس ظروفی . |

گیاه دارویی جین سنگ

مقدمه و گیاهشناسی
جین سنگ یکی از قدیمی ترین گیاهان دارویی می باشد که از دیرباز در نزد مردم چین مورد توجه بوده است. نام این گیاه به معنی ریشه آدم نما می باشد که بدلیل شباهت زیاد ریشه آن به انسان است. در چند دهه اخیر توجه فراوانی به این گیاه شده است و یکی از گیاهان دارویی می باشد که در زمینه های تحقیقاتی بیوتکنولوژی بسیار مورد توجه قرار گرفته است. در این وبلاگ همواره سعی بر معرفی گیاهان دارویی موجود در کشورمان ایران بوده است ولی در این مطلب با رویکردی دیگر در نظر است یک گیاه دارویی پر مصرف و مهم در سطح جهان معرفی گردد.
جین سنگ گیاهی است علفی و چندساله که ارتفاع آن گاها به 80 سانتی متر هم می رسد. برگ های این گیاه بصورت مرکب پنج برگچه ای بوده و گل های سفید تا کرم رنگ آن در سال سوم ظاهر می گردند. ریشه جین سنگ سفید تا زرد کم رنگ م

نیازهای اکولوژیکی و پراکنش
جین سنگ گیاهی است سایه پسند و رطوبت دوست که در محدوده دمایی 9 تا 15 درجه بخوبی رشد می نماید.

کاشت، داشت و برداشت
تکثیر این گیاه بوسیله بذر صورت می گیرد ولیکن بایستی توجه داشت که بذرهای این گیاه دارای نیاز سرمایی می باشند و قبل از کاشت بایستی تیمارهای مورد نیاز جهت رفع نیاز سرمایی آنها انجام پذیرد. تولید جین سنگ کار دشواری است زیرا بایستی سایبان های مورد نیاز را برای پرورش این گیاه فراهم نمود. برداشت ریشه ها در سال پنجم یا ششم صورت می گیرد.

خواص درمانی و کاربردها
خواص درمانی متعددی برای ریشه جین سنگ معرفی شده است ولی مهمترین آنها عبارتند از: افزایش قدرت فکری و عضلانی بدن، افزایش مقاومت به بیماری ها، تقویت کننده و افزایش دهنده نیروی جنسی و ... . ریشه جین سنگ بطور گسترده در درمان بسیاری از بیماری ها بصورت فرموله شده در داروها بکار می رود و هر روز استفاده ای نوین برای این گیاه یافت می شود. امید است تولید این گیاه در مناطق مستعد کشور مورد بررسی قرار گیرد

منبع: مجله کشاورزی آنلاین . نویسنده:مهندس ظروفی . |

آقطی

Sambucus spp

Elderberry

Caprifoliaceae

معرفی و گیاهشناسی
گیاهی است از خانواده ی Caprifoliaceae كه به صورت درخت یا درختچه دیده می شود. دارای برگهای متقابل و به فرم مركب دارای 5 تا 7 برگچه و فاقد گوشواره است. گلها به رنگ سفید و به صورت گل آذین دیهیم یا خوشه قرار دارند. میوه به فرم سته و به رنگ قرمز یا سیاه است و دارای 2 تا 3 میوه می باشد. ریزوم هایی به رنگ سفید دارد. تمام اندام های گیاه سمی است و بوی ناخوشایندی دارد.
دو گونه از این گیاه دارای اهمیت دارویی هستند: S.ebulus آقطی صغیر و S.nigra آقطی كبیر
S.ebulus در شمال كشور و S.nigra در حوالی همدان، تهران،سمنان و كردستان یافت می شود.

میوه ها

گل ها

برگ

نیازهای اكولوژیكی
در خاك های تقریبا شور می روید و به رطوبت زیاد و ازت فراوان نیاز دارد. در سایه به خوبی می روید ولی نور فراوان باعث افزایش عملكرد اش می شود.

كاشت، داشت، برداشت
بذور آقطی را در مرداد ماه تا شهریور ماه جمع آوری می كنند و این بذور را در پاییز همان سال یا بهار سال بعد در خزانه كشت می كنند. یك سال بعد نهال ها را به زمین اصلی منتقل می كنند.
تكثیر رویشی گیاه بوسیله ی قلمه نیمه خشبی ساقه به طول 20 سانتی متر كه در تیر ماه تا شهریور ماه گرفته می شود در خزانه هوای آزاد با رطوبت مناسب ( ترجیحا سایه باشد تا قلمه ها زودتر ریشه دهند) قرار داده می شوند تا ریشه بزنند.
قلمه ها در زمین اصلی به فواصل 100 تا 150 سانتی متر روی ردیف و 250 تا 300 بین ردیف كشت می شود.
برداشت محصول هنگامی است كه گلهای قسمت های كناری گل آذین باز شده اند و گلهای وسط به حالت غنچه هستند. میوه ها هم در حالت رسیده برداشت می شوند.

فرآوری

فرآوری
گل ها دارای 1/. تا 2/. اسانس و گلیكوزید سامبونیگرین و فلاونویید ها هستند. میوه ها دارای اسید های آلی و ویتامین های A و C هستند.
عصاره گیری توسط الكل متانل 80 درصد صورت می گیرد. عصاره حاصل پس از جمع آوری توسط تقطیر با بخار آب تغلیظ می شود و سپس در آزمایشگاه حلال از آن تبخیر می شود.

کاربردهای خوراکی

خواص و كاربرد
مواد موثره آقطی دارای اثر آرامبخش، مدر، تقویت كننده عضلات قلب، درمان سرماخوردگی و ... است. گل ها دارای اثر مسهلی هستند.

منبع: مجله کشاورزی آنلاین . نویسنده:مهندس ظروفی . |

تمشك Rubus idaeus

از حفاریهای باستان‌شناسی معلوم شده است كه تمشك از گذشته‌ی بسیار دور و دوران ماقبل تاریخ چیده و خورده می‌شده است. نخستین درخت‌های تمشك برای استفاده از میوه‌ی تمشك در طول سال‌های قرون وسطی كاشته شده است. همه‌ی انواع تمشك به عمل آمده، از گونه‌های وحشی این گیاه كه در جنگل‌ها و نقاط كوهستانی خودرو می‌رویند،‌ گرفته شده‌اند. تمشك یكی از میوه‌های دوست داشتنی و نشاط‌‌بخش تابستانی است. از آن به طور سنتی مربا، ژله و سركه تهیه می‌كنند. سركه‌ی خانگی تمشك دو خاصیت دارد؛‌ هم به كاهش تب و تخفیف سوزش گلو كمك می‌كند و هم به عنوان یك شربت و همچنین چاشنی غذا استفاده می‌شود. تمشك سرشار از آهن و ویتامین «سی» است. برگ درخت تمشك از لحاظ پزشكی دارای ارزش خاصی است و استفاده از آن برای آماده سازی مادرانی كه منتظر تولد فرزند هستند، تاریخ طولانی دارد. زنان باردار در طول سه ماه آخر بارداری چای تهیه‌ شده با برگ درخت تمشك را می‌نوشند تا ماهیچه‌های رحم و سطح لگن تقویت شوند و دردهای ناشی از انقباضات زمان وضع حمل،‌ كاهش یابند .

چای برگ تمشك همچنین برای جلوگیری از سقط جنین نیز نوشیده می‌شود و كمك می‌كند تا در حین تولد بچه، زائو خونریزی كمتری داشته باشد. برگ‌های تمشك به علت خاصیت قابضی ملایمی كه دارند، برای رفع اسهال كودكان مفید هستند. علاوه بر این از دم كرده برگ‌های تمشك برای جلوگیری از خونریزی لثه استفاده می‌شود و دهان با آن شستشو می‌شود. نوع وحشی تمشك كه به رنگ قرمز در آمریكای شمالی می‌روید، هم خانواده تمشك اروپایی است و معمولا در بوته‌زارها و خارزارها در سرتاسر آمریكای شمالی می‌روید. برگ‌های این نوع تمشك مثل انواع اروپایی در دوران حاملگی مورد استفاده قرار می‌گیرد. چای تهیه شده از برگ‌ این گیاه حالت تهوع و استفراغ را هم مرتفع می‌كند .

زیستگاه طبیعی :
گیاه بومی اروپا و آسیا است. كشت آن در جاهای دیگر نیز متداول شده است. تمشك طبیعی در جنگل‌ها، كناره‌ی جنگل‌ها و نیز در بوته‌زارها و خارزارها می‌روید. تمشك وحشی خاك مرطوب و حاصلخیز را ترجیح می‌دهد و سرزمین‌های مرتفع تا ارتفاع دو هزار متری هم دیده شده است. انواع باغی تمشك از گونه‌های وحشی گیاه گرفته شده‌اند .

مشخصات ظاهری :
تمشك گیاهی بوته‌ای با ریشه‌ی دایمی و شاخه‌های چوبی دو ساله است. طول ساقه‌ها كه معمولا تیغ دار هستند و گاهی هم ممكن است همه‌ آنها را از دست بدهند، تا یک و نیم متر می‌رسد. برگ‌های آن تخم‌مرغی و دارای لبه‌هایی هستند كه به شكل خاصی كنگره كنگره شده‌اند. این برگ‌ها در گروه‌های سه تایی یا هفت تایی از شاخه‌ها بیرون می‌آیند. زیر برگ‌ها نرم و كركی می‌باشد. از بهار تا تابستان دومین سال، خوشه‌هایی از گل‌های سفید در محور بالایی برگ‌ها ظاهر می‌شوند. این گل‌ها سپس به میوه‌های آبدار و خوشمزه مخروطی شكل و قرمز رنگ آشنای همه كه شبیه توت جنگلی اما نرمتر هستند تبدیل می‌شوند.

منبع: مجله کشاورزی آنلاین . نویسنده:مهندس ظروفی . |

لیست عرقیات گیاهی و خواص آنها

1	عرق آویشن	مسکن – ضد سرماخوردگی – مقوی معده – معالج بیماریهای قارچی پوست – ضد ورم بینی وگلو.
2	عرق اسطو خودوس	تقویت کننده اعصاب – معالج برونشیت وزکام – پایین آورنده تب ونیروبخش – ضد تشنج وصرع درمان بیماریهای عصبی.
3	عرق بید	درمان تب های شدید ودردهای تناسلی – زردی پوست (یرقان) – تصفیه خون.
4	عرق بهارنارنج	تقویت کننده مغز واعصاب – نشاط آور- تقویت قلب.
5	عرق بادرنجبویه	ضد خستگیهای روحی – استفراغ های دوران بارداری – برونشیت وتشنج – ضد قلنج – درمان دل پیچه.
6	عرق بومادران	ضد ورم روده ومعده – ضد روماتیسم ونقرس – رفع اختلالات قاعدگی ودرد دوران قاعدگی.
7	عرق بیدمشک	تقویت کننده فلب – رفع ناراحتیهای اعصاب – ضد تپش قلب.
8	عرق پونه	ضد سیاه سرفه وگریپ – خلط آور- بادشکن – قابض – بازکننده عروق – ضد عفونی کننده .
9	چهارعرق سرد	تب بر- خنک – تقویت کننده معده.
10	چهارعرق گرم	تقویت کننده معده – مفید برای هضم غذا – رفع ناراحتی های روده .
11	عرق چهل گیاه	تقویت کننده معده – کمک به هضم غذا – بادشکن – ضد سردی – ضد تهوع واستفراغ .
12	عرق خارخاسک	مدر قوی – رفع سنگ کلیه ومثانه – کیسه صفرا- تصفیه خون.
13	عرق خارشتر	ضد عفونت مجاری ادراری – سنگ شکن – مدرقوی – ضد سیاه سرفه.
14	عرق رازیانه	معطر کننده – محرک – بادشکن – مدروقاعده آور- درمان بواسیر ونقرس – ازدیاد شیر مادران .
15	عرق زنیان	ضد نفخ معده – ضد ترشی معده – ضد عفونت – ضد انگل – بادشکن – درمان عوارض بعد از ترک اعتیاد.
16	عرق زیره	ضد چاقی – تصفیه کننده خون – ضد هیستری وتشنج – افزایش شیر مادران – بادشکن – هضم کننده غذا – کاهنده چربی خون.
17	سرکه سیب	لاغر کننده – مکمل غذا
18	عرق سنبل الطیب	خواب آور- مسکن – تقویت قلب – اشتها آور.
19	عرق شاتره	ضد خارشهای پوستی – صفرا بر- تقویت کبد – نشاط آور- ضد نفخ – اشتها آور.
20	عرق شنبلیله	ضد قند – تقویت قوای جنسی – نیرو بخش.
21	عرق شیرین بیان	درمان قاطع زخم معده واثنی عشر- ضد سرفه – صفرا بر.
22	عرق شوید	ضد چربی خون – جهت پایین آوردن کلسترول – ازدیاد شیر مادران – درمان لاغری
23	عرق کاسنی	مفید برای کبد – ضد جوش – ضد خارش – تصفیه کننده خون – کاهنده چربی .
24	عرق کیالک	تصفیه کننده خون – جلوگیری ازعواقب سعت کلسترول – جلوگیری ازتنگ شدن رگها.
25	عرق گزنه	اثر قاطع دررفع بیماریهای پوستی وجلدی – ضد چربی وقند خون – ضد خون ریزی – بازکننده عروق – مدر.
26	عرق گلبهار	مفید برای لطافت پوست دست وصورت – مقوی معده
27	عرق مریم گلی	ضد دیابت – ضد رماتیسم واسهال – ضد سینوزیت – ضد انگل – ضد نفخ .
28	عرق مخلصه	ملین – مقوی – دفع سموم – ضد قولنج – پاد زهر قوی مفید برای ناراحتیهای کمرو مفاصل عضلانی – تقویت معده .
29	عرق مورد	ضد خون ریزی – قابض روده – درمان اسهال وبواسیر- تقویت رشد مو- ضد آفت .
30	عرق نعنا	ضد دل درد – دلپیچه – ضد نفخ – بادشکن – تقویت کننده معده کودکان
31	عرق یونجه	چاق کننده – نیروبخش – معالج رعشه وناراحتی های عصبی – تصفیه خون – کاهش قند خون .

یدالله ظروفی : نوشته ۸۷

منبع: مجله کشاورزی آنلاین . نویسنده:مهندس ظروفی . |

آقطی سیاه Elderberry

نام علمی Sambucus nigra

ترکیبات شیمیایی

پوست این درختچه و برگ آن دارای موادی مانند ساوبوسین Sambucine ،‌ سامبو نیگرین Sambunigerine ، کولین ، سیکوتین Cicutine و مقدر کمی نیترات پتاسیم می‌باشد. در گلهای آن الدرین Elderine و مقدر کمی اسانس وجود دارد. میوه آقطی سیاه دارای کریزان تمین Chrysanthemin ، مواد قندی ، اسانس ، صمغ ، اسید والریانیک و اسید استیک می‌باشد.

خواص داروئی

آقطی سیاه از نظر طب قدیم ایران سرد و خشک است. پوست ثانوی ساقه و ریشه آن از نظر طبی موثرترین قسمتهای این گیاه است.

در درمان رماتیسم و درد مفاصل موثر است.

ادرارآور است.

ملین و ضد یبوست می‌باشد و بهترین دارو برای رفع یبوست در افراد سالخورده و کسانی است که انقباضات روده بزرگ در آنها ضعیف شده است.

دم کرده برگهای خشک شده آن در رفع اسهال موثر است.

برای برطرف کردن درد و التیام بواسیر ، برگهای تازه این گیاه را له کرده و یا اینکه از آن پماد تهیه کنید و روی بواسیر دردناک بگذارید.

برای از بین بردن خارش بدن ، پوست ساقه آن را در روغن بجوشانید و سپس آن را صاف کرده و بگذارید سرد شود. این روغن را روی قسمتهایی که خارش درد بزنید.

برای جوش‌خوردن استخوان و مداوای شکستگی استخوان ، از دم کرده ریشه این درختچه استفاده کنید.

دم کرده گلهای خشک شده آقطی سیاه درمان کننده گریپ ، سرماخوردگی ، بیماریهای دستگاه تنفسی و نقرس می‌باشد.

جوشانده گلهای خشک شده این گیاه برای معالجه برونشیت و ذات‌الجنب مفید است.

بخور گلهای آقطی سیاه برای درمان بیماری سل مفید است.

بیماریهای کلیه و مجاری ادرار را درمان می‌کند.

سنگ کلیه را خارج می‌سازد.

شیر مادران شیرده را زیاد می‌کند.

در درمان بیماری صرع مفید است.

جوشانده گلهای خشک شده آقطی سیاه را به صورت کمپرس روی زخمهای اگزما بگذارید اثر مطلوب خواهد داشت.

جوشانده گلهای آقطی سیاه را روی سوختگیها بگذارید و کمپرس کنید.

جوشانده برک این درخت آفت درختان و سبزیجات را از بین می‌برد.

اگر پوست حساس دارید برای شستن صورت یا پاک کردن آرایش از دم کرده آقطی سیاه استفاده کنید.

برای شادابی پوست صورت از بین بردن لکه‌ها و کک و مک می‌توان از ماسک زیر استفاده کرد. گلهای خشک شده آقطی سیاه را دم کنید و مقداری پودر باقلای خشک را در ظرفی بریزید سپس دم کرده آقطی سیاه را روی آن ریخته و خمیری تهیه کنید. این خمیر را به صورت ماسک روی صورت بگذارید و پس از یک ربع ساعت بجوشانید این ماسک را هر روزه روی پوست خود بگذارید تا صورت را جوان و شاداب کند.

طرز استفاده

جوشانده: مقدار 60 گرم پوست ساقه ، برگ و یا میوه این درختچه را در یک لیتر آب ریخته و بگذارید آهسته بجوشد تا حجم آن به نصف برسد. سپس آن را صاف کنید.

سرکه آقطی سیاه: 20 - 10 گرم برگهای خشک شده این درختچه را در یک لیتر سرکه ریخته و بگذارید تا مدت دو هفته بماند و هر روز آنرا بهم بزنید. پس از این مدت آنرا صاف کرده و در شیشه دربسته نگهداری کنید. مقدار مصرف این شراب سوپخوری و سه بار در روز است.

دم کرده آقطی سیاه: مقدر 100 گرم گل خشک شده این درختچه را در یک لیتر آبجوش ریخته و به مدت 10 دقیقه دم کنید. از این دم کرده می‌توانید برای شستشوی زخمها استفاده کنید.

شیره یا آب میوه: میوه‌های رسیده آقطی سیاه را فشار داده تا شیره آن خارج شود. مقدر مصرف این شیره یک قاشق چایخوری مخلوط در یک لیوان آب می‌باشد.

مضرات

استفاده زیاد از آقطی سیاه ممکن است باعث تهوع و همچنین ورم روده‌ها شود. آقطی سیاه سرد است و بنابراین افراد سرد مزاج حتما باید آن را با عسل بخورند.

منبع: مجله کشاورزی آنلاین . نویسنده:مهندس ظروفی . |

گل و گیاه زینتی نهال درخت و خواص گیاهان

تولید وفروش گیاهان آپارتمانی ونهال اصلاح شده پیوندی میوه ودرختان زینتی مثمر وغیر مثمر وگیاهان دارویی

بيدمشك شماره دو:

بيدمشك شماره دو:

دارچین

سیاه دانه Nigella Sativa

تاتوره

تره تیزک

باريجه

گياه دارويي زوفا -نام علمی : hyssopus officinalis :

درخت وانيل گياهي است پايا خزنده يا بالا رونده ،داراي ساقه سبز دراز، برگهاي متناوب، پهن، نرم، ضخيم، ب

خرزهره

كاكوتي

كافور Cinnamomum camphora

گلرنگ

عناب: ziziphus

درباره عرقیات:

سنجد:

زنجبيل Ginger

گیاه ترشک گیاه ترشک:

سُماق -

20 گیاه دارویی 1

20 گیاه

کرچک

شلغم Brassica rapa L گرد آورنده مینا اربابی - گیاهان دارویی

گیاهان داروئی - گیاهان دارویی

رزماری (رومارن - اکلیل کوهی)

گیاه دارویی جین سنگ

آقطی

تمشك Rubus idaeus

لیست عرقیات گیاهی و خواص آنها

آقطی سیاه Elderberry

پیوندهای روزانه

نوشته‌های پیشین

آرشیو موضوعی

برچسب‌ها

نویسندگان

پیوندها