رشته منابع طبیعی
مقدمه
مهندسی منابع طبیعی رشته مهمی است که اندیشه نگهداری، توسعه، احیا و بهره برداری اصول منابع طبیعی را رشد و توسعه میبخشد.
در کشوری که سیل و خشکسالی و زلزله جزء اتفاقات همیشگی آن شده است نگهداری از منابع طبیعی برای حفظ استقلال و امنیت اقتصادی بسیار مهم است.
با تحصیل در این رشته افرادی تربیت میشوند که توانائی و مهارتهای لازم برای مدیریت، برنامه ریزی و اجرای مربوط به حفاظت و احیاء و بهره برداری اصولی از منابع طبیعی کشور را احراز میکنند.
این رشته هم اکنون در مقاطع کارشناسی پیوسته، کارشناسی ارشد ناپیوسته و دکتری در کشور ارائه میگردد که در مقطع کارشناسی 5 گرایش دارد.
از آنجائی که قسمت عمده فعالیت گرایشهای مختلف این رشته در محیط باز و مناطق جنگلی و مراتع انجام میگردد، لذا ضروری است دانشجو از توانائی جسمی و علاقمندی کافی برخوردار باشد تا بتواند در شرایط مختلف جوّی فعالیت نماید.
ضریب دروس ریاضی و زیستشناسی 3 و درسهای فیزیک و شیمی 2 است.
جنگل
جنگل ناحیهای که از درختهای انبوه پوشیده باشد را جنگل مینامند. در جنگل طبیعی معمولاً درختان کوچک و بزرگ وتنومند بطور نامنظم وهمچنین علفهای خودرو فراوانند. جنگلها در تمام نواحی زمین که قابلیت رشد درخت در آنها وجود دارد و از نظر ارتفاع در زیر خط درخت قرار دارند یافت میشوند، مگر اینکه بارش باران در آنجا کم بوده، یا تناوب آتش سوزیهای طبیعی زیاد باشد. جنگلها عمدتاً شامل تعداد زیادی از گونههای درختان با ارتفاع مختلف میباشند، و در کنار اینها درختچهها و درختان جوان رشد میکنند، که سبب استفاده بهینه از نور آفتاب میشود. یک جنگل به شکل طبیعی اش، محل زندگی بسیاری از جانوران و گونههای گیاهی میباشد، و زیست توده آن در هر واحد سطح، در مقایسه با بیشتر زیست بومها زیادتر میباشد. از دیدگاه بومشناختی، ممکن است یک جنگل از یک درختزار متمایز باشد. جنگل کم و بیش، سایبانی متراکم دارد، و شاخ و برگ درختان به هم میرسند یا این که در هم تنیده میشوند؛ یک درختزار عمدتاً سایبان بازی دارد، که مقداری نور خورشید از بین درختان نفوذ میکند.
بیشتر از تمام مناطق دنیا جنگلهای برگ ریز معتدل بر اثر فعالیتهای انسان تحت تأثیر قرار گرفتهاند. در اکثر مناطق معتدل، نواحی وسیعی از جنگلها برای احداث راههای کشاورزی از بین رفتهاند. این فرآیند چندین قرن پیش در اروپا آغاز شد و منجر به باقی ماندن تعداد کمی از جنگلهای خالی از سکنه شد. در شرق آمریکای شمالی، جنگل زدایی با ورود مهاجران اروپایی آغاز شد اما هنوزبه وسعت آنچه در اروپا رخ داده، نرسیده است.
جنگلهای بارانی کاج آمریکای شمالی
در طول ساحل غربی آمریکای شمالی، آب و هوای مرطوب و معتدل، جنگلهای کاج بارانی را که از آلاسکا تا شمال کالیفرنیا امتداد یافتهاند بوجود آورده است. این جنگل منحصر به فرد، مدتهای مدید در معرض تهدید بوده است زیرا میتوان از درختانش برای سوخت و کاغذ سازی استفاده کرد. حدود ۹۰ درصد ازجنگلهای اولیه اکنون کاملاًَ از بین رفتهاند. گرچه جنگلهایی که درختانشان قطع شدهاند معمولاَ دوباره کاری میشوند، اما رستنیهای جدید، حیات وحش کمتری را نسبت به جنگلهای اولیه در خود پناه میدهند.
باران اسیدی
جنگلها در شمال آمریکا و اروپا از آلودگی هوا آسیب میبینند. دودهای خارج شده از موتور اتومبیلها و گازهای زاید کارخانجات به هوا میروند و توسط قطرات آب در اتمسفر جذب میگردند. این آلودگی خواص شیمیایی باران را تغییر میدهد و آن را از آنچه میبایست باشد، اسیدی تر میسازد. باران اسیدی به برگها و ریشههای درختان صدمه میزند و نهایتاَ میتواند آنها را از بین ببرد.
جنگلهای شمالی
گر چه بعضی از نواحی جنگلهای شمالی برای سوخت و کاغذ سازی قطع شدهاند این منطقه از بسیاری از تغییراتی که برای انواع دیگر جنگلها رخ داده گریخته است. حدود ۱۲۰۰۰ سال پیش، اواخر دوران یخبندان که یخچالهای طبیعی، عقب نشینی کردند جنگلهای شمالی اندک اندک به سمت شمال پیش رفتهاند. قسمتهای عظیمی از این جنگلها بر روی خاک یخ زده که به جز در قسمت سطحی در طول تابستان، همیشه یخ زده هستند رشد میکنند.
تعاریف
تعاریف :
آبخیزداری یا علم مطالعه و مدیریت آبخیزها عبارت از مجموعه مطالعاتی است که برای اداره یک حوزه آبخیز انجام می شود.تعریف دیگر از آبخیزداری "طراحی و مدیریت حوزه به منظور حفاظت و استفاده صحیح و پایدار از منابع طبیعی با توجه ویژه به منابع آب و خاک" است.
کشاورزی یا برزگری فرآیند فراوری خوراک، الیاف و دیگر فراوردههای دلخواه از راه کاشت گیاهان ویژهاست. کشاورزی در کل سه مرحله دارد به نامهای کاشت، داشت و برداشت.
پديده بيابانزايي
بیابانزایی
پديده بيابانزايي و تخريب زمين توسط عوامل طبيعي و انساني، سومين چالش مهم جامعه جهاني پس از تغيير اقليم و كمبود آب شيرين است. فشارهاي انساني، عملكردهاي غير اصولي و مديريت هاي نامناسب و سود جويانه بشر در قرون اخير به عنوان مهم ترين عامل بيابانزايي بوده است. پيامدهاي منفي اين بي توجهي را فرسايش بادي، هجوم ماسههاي روان، تخريب پوشش گياهي، افت كمي و كيفي آبهاي زيرزميني، كاهش حاصلخيزي خاك، سخت شدن خاك، نشست زمين، شور شدن اراضي و افزايش سيلخيزي می توان نامید برای مبارزه با این پدیده باید تبادل اطلاعات و يافته هاي جديد، شناخت موانع و مشكلات كنترل فرسايش بادي و خسارات ناشي از آن، دستيابي به راهكارهاي علمي و كاربردي، ارائه راهبردها و برنامههاي كلان كنترل و مديريت فرسايش بادي را مد نظر داشت.البته بیابانزایی به صورت طبیعی روندی دارد ولی در قرن اخیر انسان را می توان پیشی گیرنده از طبیعت دانست.
پديده بیابانزایی
بیابانزایی (آمار)
پديده بيابانزايي يك ششم جمعيت جهان، سه چهارم اراضي خشك، يك سوم خشكيهاي جهان و بيش از 110 كشور جهان را در معرض تهديد جدي قرار داده است . 4/2 درصد بیابانهای جهان با وسعت 5/32 میلیون هکتار در ایران قراردارد که این میزان حدود 20 درصد از مساحت کشور را شامل میشود. حدود 100 میلیون هکتار از وسعت ایران در معرض پدیده بیابانزایی قرار گرفته که از این میزان، 75 میلیون هکتار در معرض فرسایش آبی،20 میلیون هکتار در معرض فرسایش بادی و 5 میلیون هکتار در معرض تخریبهای شیمیایی و فیزیکی خاک است. بررسي هاي مقدماتي نشان ميدهد كه فرسايش بادي در مساحتي بالغ بر 20 ميليون هكتار از اراضي كشور فعال است. 7/45 درصد از کل خسارت (فرسایش آبی , بادی , تخریبهای فیزیکی و شیمیایی ) به واحدهاي مسكوني، تأسيسات زير بنايي، صنعتي و راهها، 44/3 درصد به اراضي زراعي و بقيه به منابع زيستي وارد ميشود. در شرایطی که متوسط تبخیر و بارش جهانی سالانه به ترتیب 700 و 750 میلیمتر است درایران متوسط بارندگی برابر240میلیمترومتوسط تبخیر برابر 750 میلیمتراست که کاملا مشخص است که متوسط تبخیر سالانه در ایران 3 برابر و میزان بارش نیز یک سوم متوسط جهانی است. بيابانزايي سالانه 42 ميليارد دلار به محصولات كشاورزي جهان خسارت وارد ميكند و 50 تا 70 هزار كيلومتر مربع از اراضي حاصلخيز جهان را غير قابل استفاده مينمايد.بر اساس آمارهای رسمی سالانه حدود 700 هزار مترمکعب چوب به صورت قانونی از جنگلهای ایران برداشت میشود و این در حالی است که سالانه 15 میلیون مترمکعب پوشش گیاهی عرصه های منابع طبیعی برای تأمین مصارف سوختی نابود میشود. البته بیابانزایی به صورت طبیعی روندی دارد ولی در قرن اخیر انسان را می توان پیشی گیرنده از طبیعت دانست.
